Budowa i funkcje zmysłu smaku
Zmysł smaku, podobnie jak zmysł powonienia, jest tzw. zmysłem chemicznym, ponieważ jego receptory smakowe reagują na substancje chemiczne znajdujące się w pokarmach lub napojach. Receptory smakowe zaliczane są do receptorów kontaktowych, gdyż odbierają informacje od substancji chemicznych działających bezpośrednio na język, na którym rozmieszczone są kubki smakowe.
2) Receptory smakowe
Receptory smakowe odbierające bodźce smakowe znajdują się głównie na błonie śluzowej języka, na podniebieniu miękkim i tylnej ściance gardła. Receptory smakowe odbierają podniety chemiczne pochodzące jedynie z substancji rozpuszczonych w wodzie. Najszybciej reagują na te substancje, które dostaną się do jamy ustnej w postaci roztworów, a wolniej na te substancje, które zostają wprowadzone w postaci suchej i są rozpuszczone dopiero w ślinie.
3) Kubki smakowe
Kubek smakowy jest podstawową jednostką czynnościowo- strukturalna zdolną do odbioru różnych wrażeń smakowych. Kubek smakowy składa się z komórek smakowych i komórek podporowych.
Komórki smakowe jak już pisałam reagują na substancje chemiczne zawarte w pokarmach i napojach, dlatego zaliczamy je do receptorów chemicznych typu kontaktowego. Najwięcej kubków smakowych występuje na grzbietowej powierzchni języka, który oprócz innych funkcji pełni rolę narządu smaku. Błona śluzowa języka wytwarza brodawki, w których znajdują się kubki smakowe.
Choć kubki smakowe są morfologicznie do siebie podobne, to rozróżniają cztery rodzaje smaków: słodki, słony, kwaśny i gorzki.
Liczba kubków smakowych u człowieka zmniejsza się z wiekiem i w okresie starości występuje ich o połowę mniej niż było na początku (około 2000).
Kubki smakowe mają odmienną wrażliwość chemiczną i to im umożliwia odróżnianie wrażeń smakowych.
Należy podkreślić, że u małych dzieci kubki smakowe występują nie tylko w brodawkach smakowych rozmieszczonych na języku, ale także na wargach w okolicy ust.
4) Lokalizacja smaków na języku człowieka
Kubki smakowe skupione na końcu języka reagują na substancje słodkie, skupione wzdłuż brzegów języka reagują na substancje kwaśne, przód języka reaguje na substancje słone, a tylna część
języka jest wrażliwa na smak gorzki. Substancje chemiczne zawarte w pokarmach i napojach rozpuszczają się w jamie ustnej i następnie wchodzą do kubka smakowego, gdzie pobudzają receptory smakowe. Powstałe impulsy dostają się nerwami do mózgu, a dokładnie do ośrodków smaku, które znajdują się w płacie ciemieniowym kory mózgowej.
W rozróżnianiu bardziej subtelnych wrażeń smakowych narząd smaku jest wspomagany przez narząd powonienia.
W mózgu nakładają się na siebie informacje „węchowe” i pochodzące z kubków smakowych, dzięki czemu powstają odpowiednie wrażenia smakowe, również inne niż cztery podstawowe, o których już pisałam. W mózgu następuje interpretacja tych wrażeń smakowych.
5) Wniosek
Zmysł smaku broni nas przed zjedzeniem pokarmu nieświeżego czy trującego, dlatego każdy produkt spożywczy przed spożyciem sprawdźmy, czy nie jest już przeterminowany i nie zawiera substancji szkodliwych dla zdrowia.