Budowa i funkcje skóry
Skóra jest narządem pokrywającym i osłaniającym ustrój. Ogólna powierzchnia skóry u człowieka wynosi 1,5-2 m², a grubość wynosi 1,5-5 mm, rozwija się listka zarodkowego -ektodermy .Skóra stanowi powłokę wspólną. Najbardziej widoczną cechą skóry jest jej barwa ,która jest cechą rasową. Barwa skóry zależy od ilości barwnika(melatoniny) zawartej w skórze. Najmniej zasobna w barwnik jest skóra rasy białej .
Funkcje skóry
pełni szereg funkcji
-ochronną - stanowi barierę dla drobnoustrojów i substancji szkodliwych
- chroni przed promieniowaniem UV (melanogeneza)
- chroni przed urazami mechanicznymi i termicznymi
- bierze udział w termoregulacji
- usuwa z organizmu zbędne produkty przemiany materii i nadmiar wody
- bierze udział w wymianie gazowej
- wydziela pot, łój i śluz
- wytwarza witaminę D3 i melaninę
- odbiera bodźce
BUDOWA SKÓRY
Skóra składa się z trzech warstw:
NASKÓRKA
SKÓRY WŁAŚCIWEJ
I TKANKI PODSKÓRNEJ.
NASKÓREK
NASKÓREk składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw:
PODSTAWNĄ,
KOLCZYSTĄ,
ZIARNISTĄ
JASNĄ
ROGOWĄ
Warstwa podstawna
Żywa warstwa ,w niej zachodzą podziały komórkowe znajdują się w niej
- keratynocyty
-melanocyty -komórki barwnikowe(melanina)
-komórki Lang erhansa - odpowiedzialne za reakcje immunologiczne
- komórki Merkela- komórki układu nerwowego
MELANINA
MELANINA powstaje pod wpływem tyrozynazy(melanogeneza)
Melanogenezę hamują-
vitC
Hormony nadnerczy i szyszynki
Przyspieszają
Hormony płciowe
Stany zapalne skóry
Działanie metali- Cu,Fe,Ag,
Niedobór vit A,PP ,B5 i kwasu foliowego
Działanie promieni UV
MELANINA W KOSMETOLOGII
Zaburzenia wydzielania melaniny występuje w bielactwie
Melanina stanowi składnik kosmetyków, nadaje kremom brunatne zabarwienie.
Syntetyczna melanina ma dużą cząsteczkęi nie przechodzi przez naskórek-działa powierzchniowo
Naturalna-uzyskiwana z gruczołów kałamarnic i ośmiornic, wełny czarnych owiec(droga, wnika głębiej)
Biosyntetyczna -produkowana przez rośliny lub bakterie modyfikowane genetyczne( w sferze badań)
Warstwa kolczysta
Grubsza u mężczyzn, to także warstwa żywa w której zachodzą podziały komórkowe(razem z warstwą podstawną tworzą tzw. warstwę Malpighiego)
Warstwa ziarnista
W kosmetologii utożsamiana z barierą Reina odpowiedzialną za nieprzepuszczalność naskórka dla wody
Warstwa jasna
To strefa przejściowa komórki tej strefy można odróżnić na podstawie wybarwień histochemicznych
TURN- OVER TIME
Czas przejścia każdej komórki warstwy podstawnej do warstwy rogowej określany jest jako turn - over time. W zdrowej skórze ten czas wynosi 26- 28 dni. Dlatego czas ten powinien być uwzględniany w przypadku zabiegów złuszczających, regeneracyjnych i odmładzających, zabiegi przeprowadza się co 7 - 10 dni natomiast ich efekt jest widoczny po miesiącu i tyle powinna trwać fotoprotekcja.
W chorobach z zaburzonym rogowaceniem czas t-ot jest znacznie skrócony(łuszczyca ok. 4-6 dni)lub wydłużony(rogowiec nawet 40 dni)
SKÓRA WŁAŚCIWA
W skórze właściwej ,utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, fibrocyty (produkują kolagen)mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (gruczoły ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy.
Skóra właściwa składa się z
Warstwy siateczkowej i warstwy brodawkowej
Warstwa siateczkowa skóry właściwej
Tworzą ją włókna kolagenowe, elastynowe i retikulinowe oraz komórki tkanki łącznej .
Włókna kolagenowe zbudowane są z kolagenu(białka).W organizmie człowieka wyróżniamy 11 typów kolagenu .W skórze znajdują się kolagen typu I i III
Włókna elastynowe- zbudowane z elastyny- najodporniejszego białka ludzkiego organizmu-elastyna charakteryzuje się ogromną rozciągliwością nawet do 150% swojej długości, po czym wraca do pierwotnego kształtu
Włókna retikulinowe- zbudowane z kolagenu typu III
Włókna kolagenu
-
Kolagen
Ma szerokie zastosowanie zarówno w kosmetyce , medycynie, żywieniu.
Jego zaletą jest hipoalergiczność
Elastyna
Produkowana przez organizm do 25 r.ż całkowity zanik następuje ok. 40-50r.ż
TKANKA PODSKÓRNA
Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę)
Gruczoły skóry
Gruczoły potowe-
Gruczoły ekrynowe -gruczoły cewkowe ,leżą w skórze właściwej ,wydzieliną gruczołów potowych jest pot , który jest płynem składającym się głównie z wody a także soli ,mocznika , kwasu moczowego i amoniaku . Wydzielanie potu ma znaczenie dla utrzymania stałej temp . ciała , ma zadanie chłodzące w czasie wysokiej temp . otoczenia i zwiększonego wysiłku fizycznego.(poza gruczołami potowymi organizm traci wodę również poprzez parowanie przez naskórek)
Gruczoły apokrynowe - duże gruczoły kłębkowate -ich wydzielina jest odmienna od potu , oznacza się swoistym zapachem , barwą oraz właściwościami odmiennymi dla każdego osobnika (psy tropiące).Gruczoły te znajdują się w dole pachowym w okolicy odbytu , otoczce sutkowej. Rozpoczynają pracę w okresie dojrzewania
Gruczoły łojowe-gruczoły pęcherzykowate wyprowadzające łój skórny do lejka u podstawy włosa skąd wypływa na powierzchnię skóry i ją namaszcza(jest ich mniej niż potowych).Występują na owłosionej skórze głowy, twarzy, grzbiecie ,klatce piersiowej a także czerwieni wargowej( nie ma ich na dłoniach i podeszwach.
Łój skórny zawiera wolne kwasy tłuszczowe ,cholesterol ,przy jego nadmiarze dochodzi do łojotoku (przyczyna łupieżu) zbyt mała ilość powoduje , że włosy stają suche i łamliwe.
Twory nabłonkowe skóry ,przydatki skóry
Włosy - pod względem chemicznym składa się z keratyny, które zawierają aminokwasy zawierające siarkę(cystyna i metionina)od ich ilości zależy czy włos jest prosty czy kręcony.
RODZAJE WŁOSÓW
Meszek
Owłosienie okolic płciowych i pachowych(pojawia się w okresie pokwitania)
Włosy głowy ,
Brwi , rzęsy
Zarost
( w wieku noworodkowym-lanugo, w wieku starczym włosy pojawiają się dodatkowo w nozdrzach i przewodach słuchowych zewnętrznych)
BUDOWA WŁOSA
Włos leży w zagłębieniu skóry tworzącym kanał zwany mieszkiem włosowym (zapalenia).
Włos składa się z
łodygi zewnętrznej
korzenia włosa ( ustawiony skośnie do powierzchni skóry)
opuszki włosa (przy zniszczeniu opuszki włos ginie i już nie odrasta → trwała depilacja.
FAZY WZROSTU WŁOSA
ANAGEN- faza wzrostu
KATAGEN- faza inwolucji
TELOGEN- faza spoczynku
Na owłosionej skórze głowy I faza trwa kilka lat,II faza 2-3 tyg. III faza kilka miesięcy
Paznokcie
Paznokieć to twór nabłonkowy skóry , jego zrogowaciała blaszka stanowi ochronę dla opuszki palca . Płytka paznokcia ma brzeg wolny , oraz brzegi boczne i brzeg zakryty wchodzący do zatoki paznokcia ograniczony wałem paznokciowym(zapalenie wałów) z którego schodzi warstwa nabłonkowa zwana potocznie „ skórkami”(uszkodzenie → zanokcica)Brzeg zakryty paznokcia stanowi jego korzeń ,ciało i korzeń leżą na macierzy paznokcia ,część paznokcia od strony korzenia ma barwę białawą-to tzw . obłączek .Szybkość wzrostu paznokcia zależy od wieku , stanu zdrowia, , średni wzrost wynosi 1mm na tydzień , po usunięciu odrasta w ciągu 100 dni.
Budowa paznokcia
RODZAJE CER
CERA NORMALNA
GŁADKA
MATOWA
LEKKORÓŻOWA
JĘDRNA DOBRZE NAPIĘTA
DOBRZE ZNOSIKONTAKT Z WODĄ DETERGENTAMI
U dorosłych rzadko spotykana, występuje u dzieci przed okresem dojrzewania
CERA SUCHA
SKÓRA CIENKA
JASNORÓŻOWA
TENDENCJE DO ZŁUSZCZANIA NASKÓRKA
SKŁONNOŚĆ DO PODRAŻNIEŃ
WCZESNE WYSTĘPOWANIE DROBNYCH MIMICZNYCH ZMARSZCZEK
UCZUCIE `ŚCIĄGANIA”, PIECZENIA PO UMYCIU WODĄ
Występuje najczęściej u kobiet po 40 r.ż
CERA TŁUSTA
SKÓRA GRUBA
BŁYSZCZĄCA( na bibułce tłusty ślad)
SZARAWY ODCIEŃ SKÓRY
ROZSZERZONE PORY
LICZNE WYKWITY, ZASKÓRNIKI , KROSTY
Zmarszczki pojawiają się później są nieliczne ale są głębsze, najczęściej u młodych osób po okresie dojrzewania , częściej u mężczyzn
CERA MIESZANA
W STREFIE T POSIADA CECHY CERY TŁUSTEJ
W POZOSTAŁEJ CZĘŚCI CECHY CERY SUCHEJ LUB NORMALNEJ
Cera ta jest najtrudniejsza w pielęgnacji i wymaga indywidualnego podejścia
CERA NACZYNKOWA
LICZNE TELEANGIEKTAZJE
SKŁONNOŚĆDO RUMIENIA
WRAŻLIWOŚĆNA TARCIE, CZYNNIKI ATMOSFERYCZNE
UCZUCIE ROZPALENIA ,PIECZENIA
Cera naczynkowa może stanowić podłoże do rozwoju trądzika różowatego ,najczęściej u kobiet po 40r.ż
CERA WRAŻLIWA
RUMIEŃ
GRUDKI ZAPALNE
TELEANGIEKTAZJE
ZŁUSZCZANIE NASKÓRKA
SKŁONNOŚĆ DO PODRAŻNIEŃ PO PREPARATACH KOSMETYCZNYCH , CZYNNIKACH ATMOSFERYCZNYCH
SUBIEKTYWNE ODCZUCIA ŚWIĄDU , PIECZENIA,
Problem pojawić się może w każdym rodzaju cery najczęściej dotyczy suchej i naczyniowej
CERA DOJRZAŁA ,STARZEJĄCA
CIENKA
SUCHA
WIDOCZNE ZMARSZCZKI, PRZEBARWIENIA
TELEANGIEKTAZJE
Cechy cery dojrzałej pojawiają się ok 35 r.ż są sprawą indywidualną , zależą od tempa procesu starzenia ,czynników genetycznych, ekspozycji na światło , środowiska ,leków itp..
Choroby skóry i paznokci
Choroby grzybicze paznokci i skóry
Pęcherzowe
Zapalenia o podłożu wirusowym ,bakteryjnym
Łuszczyce( i inne zaburzenia rogowacenia)
Choroby zakaźne
Weneryczne
Choroby pasożytnicze(świerzb , wszawice )
Choroby ziarniakowe
Znamiona naczyniaki
Zaburzenia barwnikowe
Schorzenia układowe(Twardzina układowa , Pęcherzyce, DLE ,SLEP pokrzywki)
Choroby łojotokowe
DERMATOLOGIA
Derma-skóra, logos- słowo Dermatologia-
nauka o skórze Dermatologia - dziedzina medycyny zajmująca się schorzeniami skóry i jej przydatków (włosów, paznokci) oraz niektórymi chorobami ogólnoustrojowymi, ujawniającymi się przede wszystkim na skórze (np. łagodne i złośliwe nowotwory jak czerniak złośliwy lub rumień guzowaty , sarkoidoza
Metody diagnostyczne w dermatologii
METODY PODSTAWOWE
Oglądanie zmian skórnych
zeskrobiny skóry
badanie cytologiczne
scotch test (test z przylepcem)
otoskopia
badanie lampą Wood'a
Trichogram
Dermatoscopia
Metody diagnostyczne w dermatologii
BADANIA SPECJALISTYCZNE
posiew mikrobiologiczny
biopsja cienkoigłowa
badanie histopatologiczne i immunohistochemiczne
testy immunologiczne
badanie stężenia hormonów
testy alergiczne śródskórne
dieta eliminacyjna
Badania in vitro w kosmetologii
Badanie poza ustrojem ,w „szkle” to badanie procesów biologicznych w warunkach sztucznych. Hodowle komórkowe mają za zadanie utrzymać przy życiu i namnożyć Komórki organizmów żywych( hodowle bakterii, drożdży także komórki zwierzęce i roślinne).Dzięki wyhodowanym modelom komórkowym możliwe jest poznanie fizjologii i patologii naszego organizmu. Dzięki badaniom in vitro możliwe jest poznanie wpływu związków chemicznych na organizm.W Polsce jedyną firmą wykorzystującą bad.in vitro jest lab.I.Eris.
W badaniach in vitro można ocenić bezpieczeństwo stosowania substancji aktywnych w specyfiku(stężenie) bez konieczności przeprowadzania testów na zwierzętach( DYREKTYWA KOSMETYCZNA UE z 2004 r.)
BADANIA IN VIVO
Testy aplikacyjne( przeprowadzane na skórze człowieka)
Badania prowadzone sąna zdrowych ochotnikach(probantach), którzy dobierani są pod względem płci, wieku, zmian skórnych, rodzaju skóry)
W zależności od proponowanych testów badania mogą trwać kilka godzin, dni lub tygodni).
TECHNIKI POMIARU
Nawilżenie skóry- wilgotność warstwy rogowej jest odzwierciedleni em stopnia nawilżenia skóry( pomiar elektrycznej pojemności skóry)
Natłuszczenie skóry- fotometria tłustej plamy, badanie ukazuje jak funkcjonują gruczoły łojowe skóry( ocena działania kosmetyków matujących i leków p. trądzikowych)
TECHNIKI POMIARU
Elastyczność skóry- badanie za pomocą sondy, która zasysa skórę( im bardziej wiotka skóra więcej zostanie zassanej).Test wykorzystywany w ocenie produktów przeciwzmarszczkowych i ujędrniających)
Gładkość-odwzorowanie powierzchni skóry za pomocą promieni ultrafioletowych) za pomocą kamery wykonuje się zdjęcie mikrotopograficzne).Umożliwia ocenę szorstkości skóry, stopień złuszczenia naskórka,,głębokość zmarszczek)
Techniki pomiaru
Stopień zabarwienia skóry- kolorymetryczna ocena stopnia zaczerwienienia i intensywności brązowo- brunatnego zabarwienia skóry( bad.za pomocą sondy).(Ocena kosmetyków wybielających, kosmetyków przeznaczonych dla osób z trądzikiem różowatym, lub z cerą naczynkową)
Techniki pomiaru
TEWL- ocena przeznaskórkowej utraty wody-pozwala ocenić długotrwałość nawilżenia ,szybkość parowania wody ze skóry( ocena kosmetyków nawilżającychi ochronnych).
APARATURA POMIAROWA
MULTI DERMASCOPE MDS
MULTI SKIN TEST CENTER