Skóra - stanowi powłokę organizmu, powierzchnia 1,5-2m2, największy organ ustroju, na powierzchni poletkowanie, wyraźnie występuje w stanach patologicznych skóry, wygładza się w następstwie zaniku skóry i bliznach.
Poletkowanie-naturalny wygląd skóry, gdy jest wysuszona jest wyraźniejsze, grubość skóry zależy od okolicy, wieku, płci i innych czynników, najcieńsza na powiekach, najgrubsza na piętach.
Funkcje skóry
Ochrona przed utratą wody, elektrolitów, uk. Wielkocząsteczkowych,
Bariera oporowa chroniąca przed zewnętrznymi szkodliwymi czynnikami,
Reguluje ciepło w organizmie dzięki kurczeniu się i rozszerzaniu łożyska naczyniowego oraz wydzielaniu potu,
Narząd czucia w zakresie dotyku bólu i świądu,
Nadaje ciału postać i kształt,
pow. skory ma właściwości przeciwbakteryjne i grzybobójcze,
Zmiany łożyska naczyniowego regulują ciśnienie krwi,
Organ wydzielający (gruczoły potowe, łojowe),
Wytwarza włosy i paznokcie,
Zbiornik zapasowy dla wody elektrolitów, tłuszczów, białek, węglowodanów witamin - bierze udział w ich metaboliźmie,
Wytwarza melaninę i decyduje o kolorze skóry,
Wytwarza Wit. D,
Reguluje równowagę wodno-oddechową,
Bierze udział w procesach odpornościowych,
Bierze udział w czynności resporpcyjnej,
Warstwy skóry:
NASKÓREK: epiderma, powierzchniowa warstwa, nie ma gruczołów i naczyń krwionośnych, występują zakończenia nerwowe, składa się z 5 warstw:
Podstawna - STRATUM BASALE, warstwa rozrodcza, zbudowana z 1 rzędu kom. cylindrycznych o wydłużonych jadrach ułożonych prostopadle do pow., naskórka, obok keratynocytow zawiera melanocyty, komórki Langerhansa, Merkla. Komórki tej warstwy łączą się ze sobą mostkami międzykomórkowymi - desmosomy, a ze skórą za pomocą półdesmosomów, stanowią granice miedzy naskórkiem a skora właściwa,
Kolczysta - STRATUM SPINOSUM- składa się z kilku warstw komórek wielobocznych, ku górze są spłaszczone, przestrzenie międzykomórkowe wypełnione są subst. mukopolisacharydową desmogleina cementuje desmosomy, warstwa kolczysta+podstawna=WARSTWA MALPHIEGO,
Ziarnista - STRATUM GRANULOSUM, składa się z wielu wrzecionowatych komórek i spłaszczonych jadrach, biorą udział w procesie rogowacenia,
Warstwa jasna- STRATUM LUCIDUM, intermediale, złożona z kilku warstw płaskich komórek pozbawionych jadra, warstwa bezpostaciowa, zbudowana z homogennej substancji białkowej, wyraźnie widoczna w zrogowaciałym naskórku dłoni i stop, duże znaczenie w procesie rogowacenia naskórka,
Warstwa rogowa - STRATUM CORNEUM, najbardziej zewnętrznie położona warstwa, komórki są bez jądrowe (korneocyt), bardzo dobrze do siebie przylegają, w górnej części warstwy przyleganie to jest mniejsze i występuje powierzchniowe złuszczanie naskórka, główna składowa komórek - białko KERATYNA, warstwa rogowa składa się tez z NMF.
Keratynizacja-proces odnowy naskórka, różnicowanie się komórek naskórka, przejście komórki z warstwy podstawnej ku pow.naskorka, w wyniku tego procesu powstaje oporna warstwa rogowa, ulegająca złuszczeniu, w taki sposób odbywa się ciągła odnowa skory, trwa średnio 26-28dni, proces przejścia komórek z warstwy podstawnej do rogowej 14dni (turnover),
Keratynocyty-stanowai 90% wszystkich komórek naskórka, komórki żywych warstw naskórka, ulegają przemianom, w warstwie rogowej całkowicie rogowacieją i staja się korneocytami.
Komórki Langerhansa-posterunku uk. Immunologicznego, rozpoznają unieszkodliwiają ciała obce ze skory, komórki żerne, pożerają pochłaniają i wydalają ciała obce,
Melanocyty- komórki barwnikowe, zawierają melaninę, mogą występować w mieszku włosowym, maja długie wypustki, przez które przekazują barwnik, pełni funkcje ochronna przed promieniami UV,
Komórki Merkla-szczególnego typu eratynocyty, wykazują czynności neuroendokrynne.
SKÓRA WŁAŚCIWA - położona między naskórkiem a tkanką podskórną. Od naskórka oddzielona błoną podstawną, tzw. Granica skórno-naskórkowa, która ma przebieg falisty. Skóra właściwa zbudowana jest z włókien tkanki łącznej, komórek łącznotkankowych, naczyń krwionośnych, przydatków skóry. Ponadto zawiera zakończenia nerwowe. Skóra właściwa składa się z 2 warstw:
Warstwa brodawkowa - łączy się z naskórkiem, zbudowana z elastycznych włókien kolagenowych, sprężystych pętli naczyniowych i ciałek dotykowych. Włókna tkanki łącznej są luźne splecione a miejsce między nimi wypełniają naczynia włosowate, limfatyczne oraz zakończenia nerwowe.
Warstwa siateczkowa - graniczy z tkanką podskórną. Zbudowana jest z grubych włókien kolagenowych, włókien nerwowych i naczyń włosowatych. Zawiera także gruczoły potowe i mieszki włosowe.
WŁÓKNA TKANKI ŁĄCZNEJ:
Włókna kolagenowe - są grube, przebiegają faliście, krzyżują się i przeplatają w różnych kierunkach. Włókna te łączą się ze sobą w pęczki za pomocą mukopolisacharydów. Zbudowane są z białka kolagenu.
Włókna sprężyste (elastynowe) - są cieńsze niż kolagenowe, oplatają pęczki włókien kolagenowych oraz przydatki (gruczoły łojowe i potowe). Nadają skórze sprężystość oraz rozciągliwość. Zbudowane są z białka elastyny. Mają zdolność absorpcji wody.
Włókna retikulinowe (inaczej srebro chłonne) - zbudowane z białka retikuliny. To tzw. Siateczka oplatająca naczynia i nerwy. Włókna tkanki łącznej wtopione są w bezpostaciową masę złożoną głównie z mukopolisacharydów, białek i glikoprotein. Jest to tzw. Substancja podstawna odgrywająca znaczącą rolę w przepuszczalności skóry.
Włókna retikulinowe i sprężyste rozsiane są między włóknami kolagenowymi. Z wiekiem włókna sprężyste ulegają zwyrodnieniu i wraz z włóknami kolagenowymi zbijają się w bezpostaciową masę. Ponadto z wiekiem dochodzi do zmniejszenia syntezy kolagenu i proteoglikanu (struktura będąca połączeniem kolagenu, elastyny, mukopolisacharydów) oraz do zaniku tworzenia się nowych naczyń krwionośnych. Konsekwencją tych zmian w tkance łącznej jest pojawienie się zmarszczek, bruzd, zmniejszenie elastyczności oraz zwiększenie wrażliwości skóry.
KOMÓRKI TKANKI ŁĄCZNEJ:
Fibroblasty - komórki łącznotkankowe tworzące włókna tkanki łącznej wytwarzające włóknisty kolagen.
Fibrocyty - spoczynkowe komórki tkanki łącznej, które po okresie aktywności przekształcają się w fibroblasty.
Histiocyty - to wędrujące komórki łącznotkankowe, które mogą pochłaniać (fagocytować) ciała obce i je gromadzić.
Komórki tuczne - wytwarzają histaminę i inne mediatory uwalniane przy reakcjach zapalnych. Uwalniana histamina powoduje świąd i rozszerzenie naczyń krwionośnych.
Komórki nerwowe - przesyłają bodźce termiczne, dotyk i ból.
BIAŁKA BUDOLCOWE SKÓRY:
Kolagen - główne białko tkanki łącznej, posiada bardzo wysoką odporność na rozciąganie, dzięki czemu jest głównym składnikiem ścięgien. Odpowiedzialny jest za elastyczność skóry. Ponadto wpływa na nawilżenie skóry. Kolagen stanowi 70% masy budowy skóry. W skórze znajduje się około 12 typów kolagenu, ale najważniejszymi są I i III typ. Zdolność wytwarzanie kolagenu zależna jest od wieku. Młode organizmy szybko i sprawnie syntezują kolagen a wytworzone białko rozpada się powoli. Z wiekiem zdolności te są słabsze, produkcja kolagenu spowalnia się po 25 roku życia i pogłębia się już do końca życia. Całkowite zaprzestanie wytwarzania kolagenu następuje po 50 roku życia. Destrukcja kolagenu w organizmie może być przyśpieszona z różnych powodów min. Zły tryb życia, nieprawidłowa dieta, nałogi, silny stres, ciąża, menopauza. Białko kolagen znajduje się również w kościach, włosach, paznokciach oraz rogówce oka. Kolagen jest powszechnie stosowany w chirurgii plastycznej, jako środek przyśpieszający regenerację skóry po oparzeniach i rekonstrukcji kości. Stosowany jest, jako wypełniacz skóry przy zwalczaniu zmarszczek. Zaletą kolagenu jest absolutna hipoalergiczność. Jest składnikiem wielu kosmetyków.
Białko elastyna - jest białkiem włóknistym występującym wspólnie z kolagenem. Dzięki ciągliwości i sprężystości swoich włókien zapewnia skórze pożądaną elastyczność. Włókna elastylowe produkowane są w organizmie do 25 roku życia, natomiast całkowity zanik następuje w wieku 40-50 lat. W wyniku tych zmian skóra traci swoją świeżość i elastyczność, staje się sucha i pomarszczona.
Białko keratyna - nie rozpuszczalne w wodzie białko, wytwarzane przez keratynocyty. Białko to należy do skleroprotein (proste białka włókienkowe). Jest głównym składnikiem naskórka, włosów, paznokci a także włókien wełny, kopyt, rogów i piór
TKANKA PODSKÓRNA Składa się ze zrazików tłuszczowych przedzielonych zbitą tkanką łączną włóknistą a w przestrzeniach międzyzrazikowych znajdują się części wydzielnicze gruczołów potowych oraz naczynia krwionośne i włókna nerwowe. Jej główną funkcją jest ochrona skóry przed urazami mechanicznymi.
PŁASZCZ LIPODOWY (PTS) znajduje się na powierzchni warstwy rogowej naskórka. Odgrywa znaczącą rolę w utrzymaniu właściwego stanu nawodnienia tej warstwy.
Skład PTS:
Łój,
Woski,
Kwasy tłuszczowe,
Węglowodory,
Mono-, dwu-, trój-glicerydy,
Lipidy pochodzące z naskórka.
Hamuje przenikanie wody i substancji hydrofilnych. Chroni przed utratą wody z ustroju. Utrzymuje ph skóry na poziomie 5.5. Ze względu na duże stężenie jonów wodorowych jest barierą dla elektrolitów dodatnich. Chroni przed czynnikami chemicznymi, działaniem wirusów i grzybów.
Płaszcz hydro lipidowy skóry to mieszanina łoju wydzielanego przez gruczoły łojowe oraz lipidów pochodzących z komórek naskórka. SEBUM to łój skórny wydzielany przez gruczoły łojowe pokrywające skórę i włosy. Składa się z
Ciał tłuszczowych,
Węglowodorów,
Wit. E,
Cholesterolu.
Lipidy pochodzące z komórek naskórka:
Ceramidy 40%,
Cholesterol 25%,
Siarczan cholesterolu 10%,
Wolne kwasy tłuszczowe 25%
NMF Naturalny Czynnik Nawilżający - są to składniki warstwy rogowej i płaszcza hydro lipidowego skóry, nadaje im właściwości higroskopijne i hydrofilne. Składniki te powstają podczas procesu keratynizacji, z dezintegracji jąder komórkowych rogowaciejących komórek naskórka.
Skład NMF:
Aminokwasy (glicyna, seryna, prolina, kwas glutaminowy),
Sole mineralne (sód, wapń, potas, chlorki, fosforany),
Mleczan sodu,
Sól sodowa kw. piroglutaminowego,
Mocznik,
Amoniak,
Kwas moczowy,
Glikozamina,
Kreatynina,
Substancje niezidentyfikowane.
NMF może być wypłukiwany z warstwy rogowej przez wodę, rozpuszczalniki i detergenty. Lipidy chronią NMF tworząc razem z nimi układ ciekło-krystaliczny, który pokrywa zrogowaciałe korneocyty.
Skład warstwy rogowej-
Keratyna 58% (białko włókniste, nie rozpuszcza się w wodzie, oporne na działanie enzymów, tworzy się w procesie keratynizacji)
NMF- 30%, naturalny czynnik nawilżający, mocznik aminokwasy, kw.piroglutaminowy, keratyna, skład ten warunkuje zatrzymanie wilgoci w naskórku, przez co NMF wpływa na uelastycznienie skory
Lipidy- 11%, najważniejsza substancja wchodząca w skład skory, likwiduje szorstkość, chropowatość, konieczne do odpowiedniego nawilżenia skory, gdyż zatrzymuje wodę
Ceramidy-naturalny składnik naskórka, stanowią cement międzykomórkowy, spajają keratynocyty, nie dopuszczają do utraty wilgoci, ponadto chronią przed czynnikami zewnętrznymi
NNKT- niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, kw.αlinolenowy, linolowy, arachidonowy, maja działanie przeciwalergiczne, przeciwzapalne, biorą udział w produkcji sebum, hamują utratę wody.
Kwaśny odczyn skóry-powierzchnia naskórka w warunkach prawidłowych, ma pH ~5 odczyn kwaśny, w głównej mierze jest to zależne od kwasy mlekowego i kwasów tłuszczowych zawartych w pocie i łoju. PH powierzchni skory wykazuje pewne wahania w zależności od okolicy ciała, wieku, płci i niektórych stanów fizjologicznych, niskie stężenie jonów wodorowych wpływa istotnie na obronne skory przed bakteriami i grzybami chorobotwórczymi.
Ukrwienie skóry- skóra zaopatrywana jest przez dwie sieci naczyń krwionośnych (głęboka i powierzchniowa)
Głęboka- znajduje się na granicy skory właściwej i kanki podskórnej
Splot powierzchniowy umiejscowiony w warstwie brodawkowej skory właściwej, rozgałęzienia tego splotu tworzą obfita siec naczyń włosowatych w brodawkach skory. Oba systemy połączone są pionowymi naczyniami łączącymi. Tętnice zaopatrują tkankę łączna skory w składniki odżywcze i tlen, a produkty przemiany materii odprowadzane są żyłami i częściowo naczyniami limfatycznymi. Układ powierzchniowy wyposażony jest w drobne naczynia włosowate, służące do zaopatrywania nieunaczynionego naskórka. Naczynia włosowate splotów powierzchniowych wnikają do brodawek, tworząc w nich pętle i następnie przechodzą w naczynia włosowate żylne, które z kolei przechodzą w analogiczne sploty żylne. Sploty naczyń zarówno tętniczych jak i żylnych, maja grube ściany o silnej mięśniówce, dzięki czemu naczynia te maja dużą zdolność kurczenia się i rozkurczania, co umożliwia tzw. grę naczyniowa skory (zaczerwienienie lub zbladniecie skory)
Ukrwienie skóry skóra ma bardzo rozgałęziona siec włókien nerwowych pochodzących z CUN, liczne wolne zakończenia nerwowe wnikają do naskórka oplatając gruczoły łojowe i potowe, mieszki włosowe, a także wnikają do miesi i naczyń. Występują także zakończenia receptorowe, za pomocą, których skora odbiera bodźce ze świata zewnętrznego. Rozróżnia się odczuwanie dotyku i ucisku, bólu i zimna, ciepła. Pewna odmiana czucia bólu jest świąd oraz parestezje (mrowienie, pieczenie) występujące w stanach patologicznych. Szczególnie rozwinięte zakończenia nerwowe znajdują się na opuszkach palców.
Ciałka czuciowe- zakończenia Krausego - wrażliwe na zimno, ciałka Ruffiniego - wrażliwe na ciepło, ciała Wagnera Messinera, ciałka Vatera-Pacciniego, ciało Golgiego-Mazzoniego.
Gruczoły skóry:
Łojowe- znajdują się w sąsiedztwie mieszka włosowego, zaliczany do gruczołów holokrynowych, jest to związane z tym, ze wytwarzana wydzielina jest wynikiem zniszczenia i rozpadu ich komórek wydzielniczych, gruczoł łojowy towarzyszy mieszkowi włosowemu, z którym wspólnie tworzy tzw. narząd wlosowo-lojowy. Nie wszystkie gruczoły łojowe maja ujście w mieszku, niektóre kończą się wolno na powierzchni skory. Przewód gruczołu otwierający się do mieszka wytwarza wydzielinę łojową, która natłuszcza włosy i skore. Liczba gruczołów łojowych oraz ich czynność wydzielnicza są różne i wahają się w zależności od okolicy, wieku, cech osobniczych. W wydzielaniu łoju sprzyja skurcz mięśnia przywłośnego p.w. zmian temperatury.
Wydzielanie łoju gruczoły łojowe skupione są przede wszystkim na twarzy, klatce piersiowej, plecach. Najmniejsza ilość łoju znajduje się na dłoniach i podeszwach stop. P.w. długotrwałego zimna następuje opóźnienie zawartości gruczołów łojowych na skutek skurczu mięśnia przywłośnego. Jest to samoobrona przed bodźcem zimna. Zbyt długie działanie zimna powoduje nadmierne wytwarzanie łoju, co może prowadzić do zmian patologicznych jak np. łojotok. Łój powstaje na skutek syntezy składników odżywczych znajdujących się w naskórku. Jest produktem wydzielniczym komórek holokrynowych.
Skład łoju- ciała tłuszczowe, węglowodory, witamina E (zwalnia proces utleniania nnkt zawartych w łoju), cholesterol (występuje raczej w naskórku niż w gruczole, towarzyszy lipidom, uczestniczy w emulgowaniu tłuszczów), skwalen, (jako węglowodór będący produktem niepełnej przemiany cholesterolu), woski (biorą udział w hydrolizowaniu ługu na powierzchni naskórka). Na wydzielanie łoju wpływają hormony, p.w. Hormonów kory nadnerczy i androgenów, wydzielanie łoju zwiększa się, natomiast zmniejsza p.w. Estrogenów
Potowe występują na całej powierzchni skory, za wyjątkiem skory napletka i żołędzi. Najczęściej spotykane na dłoniach i stopach. Są gruczołami cewkowymi, gruczoły potowe dzieli się ze względu na czynność wydzielnicza.
Ekrynowe- wydzielają substancje i prawie się przy tym nie zmieniają. Wydzielanie potu przez gruczoły ekrynowe występuje już od urodzenia. Część wydzielnicza gruczołu mieści się głęboko w skórze właściwej, a nawet w tkance podskórnej. Przewód wyprowadzający biegnie od części wydzielniczej, która tworzy rodzaj kłębka, aż do powierzchni skory faliście lub prosto. Ujście przewodu potowego ma charakter lejka i znajduje się na powierzchni naskórka. NA tułowiu, miedzy piersiami przebiega przednia rynna potowa natomiast tylna rynna przebiega miedzy łopatkami. Rynny potowe to miejsca, gdzie znajdują się liczne gruczoły łojowe i potowe. W tym miejscu znajdują się najwięcej wykwitów trądzikowych.
Apokrynowe - to takie, które w trakcie swojej czynności wydzielniczej, wydalają także cześć komórki, są duże, umiejscowione głównie w okolicach wtórnych cech płciowych. Ich czynność rozpoczyna się w okresie dojrzewania płciowego. W gruczołach tych, odcinek wydalniczy połączony jest ze spiralnym przewodem potowym, z ujściem w mieszku włosowym powyżej ujścia gruczołu łojowego lub na powierzchni skory, w miejscu ujścia lejka.
Skład potu- pot gruczołów ekrynowych składa się głównie z wody, rozpuszczonego w niej białka, mocznika, kw. tłuszczowych. W niewielkim stopniu, z potem wydalane są tez inne substancje w nim rozpuszczone np. narkotyki. Pot ekrynowy ma lekko kwaśne pH i wraz z wydzielina gruczołów łojowych tworzą płaszcz tłuszczowy skory. Świeży pot ekrynowy jest wodnym roztworem soli mineralnych z niewielka domieszka związków organicznych, prawie bezwonny nie stanowi pożywki dla bakterii.
Pot apokrynowy- zawiera wodę, sole mineralne, lipidy, sterole, białka, cukry. Stanowi doskonalą pożywkę dla bakterii bytujących na powierzchni skory. Bakterie rozkładają pot powodując powstawanie związków zapachowych, a ich rodzaj zależy od składu potu, aktywności bakterii i innych czynników. Dlatego tez zapach każdego człowieka jest inny.
Wydzielanie potu- następuje na skutek nadmiernego wytwarzania ciepła lub wzrostu temperatury. W związku z wysoka wilgotnością otaczającego powietrza. Pocenie odgrywa ważną role w wydalaniu z ustroju trujących związków oraz w gospodarce mineralnej i wodnej. Proces pocenia pełni funkcje termoregulacji (wydzialny pot paruje i odbiera ciału ciepło). NA wydzielanie potu wpływa układ nerwowy, w szczególności działa na okolice pach, twarzy, dłoni i stop, miejsca wrażliwe na czynniki stresowe.
Bariera skóry - warstwa rogowa jest głównym elementem skory, jest miejscem gromadzenia się substancji tłuszczowych, aktywnie uczestniczy w zjawisku nawilżania skory, pełni role estetyczna. Dzięki swojej budowie i składowi chemicznemu stanowi prawie nieprzenikalna barierę. Korneocyty są spłaszczonymi komórkami nakładającymi się na siebie jak dachówki. Składają się niemal wyłącznie z keratyny (b. odporne białko) i prawie całkowicie odwodnione (13% wody). Są złączone lipidowym spoiwem lipidowym utworzonym z mieszaniny ceramidów, cholesterolu, kwasów tłuszczowych wielonienasyconych. Ich przyleganie zapewnia obecność wiązań białkowych w postaci korneodesmosomów. Za efekt bariery odpowiedzialne są keratyna, tłuszcze, struktura anatomiczna.
Funkcje bariery -
Uniemożliwia przenikanie przez skore substancji zewnątrzpochodnych,
Spowalnia dyfuzje wody pochodzącej z głębszych warstw skory właściwej,
Uczestniczy aktywnie w nawadnianiu skory.
Spójność komórek i cementu warstwy rogowej jest niezbędna do uzyskania efektu bariery. Usuniecie warstwy rogowej (np., zdarcie taśmą, depilacja, dermatozy, oparzenia) powodują wzrost całkowitej przepuszczalności skory. Prawidłowe funkcjonowanie bariery skory zależy w znacznym stopniu od jej nawilżenia, w związku z tym nadmierne nawodnienie skory, zbyt intensywne nawilżanie (opatrunek okluzyjny) powodują, ze komórki warstwy rogowej tracą właściwości bariery i staja się przepuszczalne w obie strony. Działanie bariery jest znacząco osłabione z powodu naruszenia warstwy rogowej w związku, z czym nadmiernie wysuszona skora traci swoja elastyczność i może dochodzić do pęknięć.
Lipidy naskórka - najbardziej zewnętrznie położona warstwa naskórka jest warstwa rogowa. Warstwa ta składa się z keratyny, NMF, lipidów.
Keratyna - nie rozpuszczalne w wodzie białko, wytwarzane przez keratynocyty. Główny składnik naskórka, włosów, włókien wełny, paznokci, rogów, piór, kopyt.
NMF- składniki warstwy rogowej i płaszcza hydro lipidowego skory nadające im właściwości hydrofilne i higroskopijne. Składniki te powstają podczas procesu keratynizacji z dezintegracji jader komórkowych rogowaciejących komórek naskórka. NMF może być wypłukiwany z warstwy rogowej przez wodę, detergenty, rozpuszczalniki. Lipidy chronią NMF tworząc razem z nim układ ciekłokrystaliczny, który pokrywa zrogowaciale korneocyty.
Lipidy naskórka- tworzą tzw. spoiwo międzykomórkowe (cement). Powstają w trakcie dojrzewania keratynocytow w warstwie kolczystej i ziarnistej. Pełnią funkcje cementu łączącego komórki warstwy rogowej zapewniając swoistość w tej warstwie. Ponadto lipidy zabezpieczają skore i cały organizm przed możliwości penetracji obcych substancji z otoczenia. Stanowią barierę dla wody, decydują o zatrzymaniu wody w naskórku. Zapewniają miękkość i elastyczność skórze. Lipidy w warstwie rogowej składają się z: Skład lipidów naskórka jest unikalny, różny od lipidów ciała i łoju z gruczołów łojowych. W lipidach naskórka znajduje się dużą zawartość ceramidów (40-50%), które można uznać za najważniejsze lipidy w barierze warstwy rogowej naskórka. Barierę te obok ceramidów tworzą cholesterol (25-35% łącznie z siarczanem cholesterolu) i wolne kwasy tłuszczowe)
Ceramidy substancje tłuszczowe należące do sfingolipidów, naturalne składniki lipidów skory, główny składnik spoiwa wypełniającego przestrzenie międzykomórkowego w warstwie rogowej naskórka Cement międzykomórkowy gwarantuje spoistość oraz decyduje o zatrzymaniu odpowiedniego poziomu wilgoci w skórze, ułatwiając wchłanianie wody i chroniąc przed jej utrata. Dzięki specyficznej budowie cement międzykomórkowy ma strukturę ciekłych kryształów. Taka budowa wpływa na prawidłowe utrzymanie sprężystości, miękkości i elastyczności. Głównym składnikiem ceramidów są NNKT, w tym kwas linolowy, który zapobiega łuszczeniu się skory oraz utracie wody przez naskórek. Biosynteza ceramidów odbywa się w komórkach warstwy kolczystej i ziarnistej, gdzie najpierw powstaje glikoceramid. W trakcie przemian enzymatycznych zachodzących w skórze, z cząsteczki glikocermaidu odłącza się reszta cukrowa, W rezultacie w zewnętrznej części warstwy rogowej znajdują się przede wszystkim cceramidy, a gllkoceramid występuje tylko w ilościach śladowych. Sfingolipidy są prekursorami ceramidów endogennych. Niedobór może być uzupełniany pozyskiwanymi: przez wielostopniowa ekstrakcje materiału zwierzęcego (rdzeń kręgowy, mozg zwierząt), glikoceramid można pozyskać z surowców roślinnych (lecytyna sojowa), syntetyczne wytwarzanie (pseudoceramid) związki o strukturze podobnej do ceramidów naturalnych, ale niemające tak charakterystycznego układu jak sfingozyna czy fitosfingozyna, ale o właściwościach podobnych do ceramidów naturalnych)
NNKT- należą do grupy wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, są kwasami egzogennymi, odpowiedzialne są za prawidłowy poziom nawilżenia i napięcia skory, poprawiają elastyczność, sprężystości i zapobiegają przedwczesnemu starzeniu się skory. Wzmacniają barierę naskórkową i funkcje obronne skory. NNKT regulują również ilość wydzielanego łoju przez skore. Ponadto poprawiają kondycje włosów i paznokci. NNKT wykazują działanie antyoksydacyjne, chronią organizm przed szkodliwym wpływem wolnych rodników.
Wpływ NNKT- podnoszą odporność, wspomagają procesy obronne, prace serca, układu krwionośnego, poprawiają koncentracje i pamięć, wspomagają funkcjonowanie układu nerwowego, proces oddychania, regulują funkcjonowanie przewodu pokarmowego, wydzialnie żółci, zapobiegają powstawaniu zmian miażdżycowych.
Przedstawiciele NNKT- α i δ linolenowy, linolowy, oleinowy, arachidonowy
Źródła NNKT olej arganowy, z awokado, z konopi, z pestek moreli, z orzechów laskowych, masło karite (shea). Szczególnie bogaty w źródła NNKT jest olej z ogórecznika i olej z wiesiołka. NNKT znajdują się również w niektórych owocach (awokado, mango) oraz rybach (łosoś, dorsz).
Objawy niedoboru NNKT- utrata jędrności, szybsze pojawienie się zmarszczek, skora szybciej wiotczeje, jest osłabiona i przesuszona, staje się szorstka i traci blask. NNKT maja wpływ prawie na wszystkie procesy organizmu, a ich brak przejawia się zmniejszona koncentracja, bezsennością, przygnębieniem a także osłabieniem odporności.