Rodzaje rysunku technicznego:

• Maszynowy

• Budowlany

• Elektryczny

Formaty arkuszy:

• format zasadniczy A4 210x297 mm

• formaty podstawowe A0, A1, A2, A3, A4

• formaty pochodne( zwielokrotnienie krótszego boku formatu podstawowego A4x3

Obramowanie:

• linia ciągła gruba min. 0,7mm

• A3,A4,A5 odległość od brzegu akrusza a= 5mm

• A2,A1 odległość od brzegu arkusza a= 7-10mm

Linie:

• Rodzaje i zastosowanie linii określa Norma PN-82/N-01616.

• Rodzaje linii:

1. ciągła

2. kreskowa

3. punktowa

4. dwupunktowa

5. falista

6. zygzakowa

• Grubość linii:

1. Bardzo gruba =2a

2. Gruba =a

3. Cienka =1/3a

• Zastosowanie:

1. Ciągła bardzo gruba:

-połączenia lutowane i klejone

-linie wykresowe

2. Ciągła gruba:

-widoczne krawędzie i zarysy przedmiotu w widokach i przekrojach

-kreski oznaczające końce płaszczyzn przekrojów

-obramowanie arkusza

3. Ciągła cienka:

-linie wymiarowe

-pomocnicze linie wymiarowe

-inne pomocnicze( linie odniesienia)

-kreskowanie przekrojów

-zarysy rdzeni gwintów

-znaków chropowatości

4. Linia kreskowa:

-niewidoczne krawędzie i zarysy

5. Linia punktowa gruba:

-zaznaczenie przedmiotów podlegających obróbce cieplnej

6. Linia punktowa cienka:

-osie symetrii

7. Linia dwupunktowa:

-skrajne położenie części ruchomych

-zarysy przedmiotów przyległych

-linia gięcia

-linii osi ciężkości

8. Zygzakowata (maszynowy) i falista (ręczny)

-urwania i przerwania przedmiotów

• Pismo techniczne:

Rodzaj A:

- litera wielka 14s

- litera mała 10s

Rodzaj B:

-litera wielka 10s

- litera mała 7s

Odstęp między sąsiednii literami 2s

Odstęp między wyrazami lub liczbami 6s

A3 i A4 główne 7 i 5, pomocnicze 5 i 3,5, podrzędne 3,5 i 2,5, wymiarowanie 3,5 i 2,5

• Podziałka jest to stosunek liczbowy wymiarów liniowych na rysunku do rzeczywistych wymiarów liniowych rysunku np. 1:1

-zwiększające

-naturalne

-zmniejszające

-główna (większość rzutów)

-pomocnicza (szczegóły)

• Tabliczki:

-nazwa przedmiotu

-nazwa firmy

-kto wykonał

-kto sprawdzał

-materiał

-podziałka

-numer rysunku

-numer i liczba akrusza

• Rzuty prostokątne:

-przedstawiają kształt przedmiotu przy pomocy rzutów w sposób płaski

Zasady obowiązujące:

-ilość rzutów powinna być ograniczona do niezbędnego minimum w celu jednoznacznego przedstawienia kształtów przedmiotu i zwymiarowania go

-przedmiot rzutowany powinien być ustawiony wewnątrz wyobrażalnego prostopadłościanu aby większość jego charakterystycznych płaszczyzn i osi była równoległa lub prostopadła do rzutni

-rzut główny powinien przedstawiać przedmiot w położeniu jakie zajmuje on w rzeczywistości, uwidaczniając jak najwięcej cech charakterystycznych

• Rzuty aksonometryczne:

-izometryczne

-dimetryczne prostokątne

-dimetryczne ukośne h

• Przekroje - powstają przez przecięcie przedmiotu wyobrażalną płaszczyzną

-kreskowanie( linia cienka, 45®, odległość od 0,5 do 5mm)

-płaszczyzna przekroju (linia gruba, dwie wielkie litery, strzałki 2-3mm od zew, końca)

Rodzaje:

-proste

-złożone

-łamane (przecięcia tworzą linie łamane o kątach rozwartych)

-stopniowe(przekrój dwóch lub więcej płaszczyzn)

-widoki i przekroje pomocnice

-widoki cząstkowe (met. A, linia ciągła gruba

-przekroje cząstkowe (wyrwania)

-kłady (zarys figury płaskiej leżący w płaszczyźnie poprzecznego przekroju przedmiotu i obrócony wraz z płaszczyzną o kąt 90 i położony na widoku przedmiotu)

• Wymiarowanie:

Wymiar przedstawiamy za pomocą:

-linii wymiarowych

-pomocniczych linii wymiarowych

- liczb wymiarowych

-linii odniesienia

-Linie wymiarowe rysuje sie linia ciągłą cienką, równolegle do wymiarowanego odcinka w odległości co najmniej 10 mm. Linie wymiarowe nie mogą sie przecinać. --Pomocnicze linie wymiarowe są to linie ciągłe cienkie, będące przedłużeniami linii rysunku. Rysuje sie je prostopadle do mierzonego odcinka. Pomocnicze linie wymiarowe mogą sie przecinać.

-Liczby wymiarowe pisze się pismem o wysokości co najmniej 3,5mm nad liniami wymiarowymi w odległości 0,5 - 1,5 mm od nich, mniej więcej na środku.

• Zasady wymiarowania:

-niepowtarzanie wymiarów

-niezamykanie łańcucha wymiarowego

• Rodzaje połączeń

-rozłączne(ruchome)

-kształtowe(śrubowe,wpustowe,sworzniowe,cierne)

-kształtowo-cierne (klinowe poprzeczne/wzdłużne/nastawne)

-nierozłączne (spoczynkowe)

-kształtowe (odkształcenie trwałe- zagięcie,rozwalcowanie)

-kształtowo-cierne (połączenie nitowe)

-spójnościowe (spawane,zgrzewanie,klejone)

-cierne (wtłaczane, skurczane)

-gwintowe

-gwinty zewnętrzne

-gwinty wewnętrzne

-spawane

Sposób przedstawienia:

-uproszczony

- w przekroju poprzecznym (zarys spoiny-linia ciągła gruba, część nietopliwa- linia ciągła cieńka)

- w widoku od strony lica (spoina- cienkie łuki)

-umowny

-linia ciągła gruba

Wymiarowanie spoin:

-znak spoiny (str.115)

-grubość spoiny

-długość spoiny

-nitowane

Sposób przedstawienia:

-w rzucie na płaszczyznę prostopadłą do osi nitów zaznacza się tylko położenie tych osi krzyżykami

-w rzucie na płaszczyznę równoległą do osi rysuje się je dokładnie lub w uproszczeniu

• Tolerancja wymiaru - różnica między dolnym a górnym wymiarem granicznym T= B-A

-Wymiary średnie otworów, czopów, wałków powinny być ustalone według szeregu liczb normalnych w rozstępie geometrycznym (R10, R20)

-Wymiar nominalny- wymiar danego elementu wynikający z założeń konstrukcyjnych lub obliczeń

-Odchyłka górna- różnica algebraiczna między wymiarem górnym i odpowiadającym mu wymiarem nominalnym es= Bw-N ES=Bo-N

-Odchyłka dolna- różnica algebraiczna między wymiarem dolnym i odpowiadającym mu wymiarem nominalnym ei= Aw-N EI=Ao-N

-Tolerancja wałka i otworu: Tw= es- ei To=ES-EI

• Rodzaje tolerowania ze względu na położenie pola tolerancji względem wymiaru N: -symetryczne (jednakowa wartość odchyłek, może różnić się znakiem np. 25 +-0,02)

-asymetryczne dwustronne (wartości i znaki odchyłek są różne)

-jednostronne (obie odchyłki mają te same znaki)

• Elementy tolerancji dla każdego wymiaru:

-szerokość pola tolerancji

-położenie pola tolerancji w stosunku do linii zerowej

• Klasy dokładności tolerancji:

- 0,1; 0; 1-7 -narzędzia miernicze

- 5-12 - części maszyn parowanych

- 12-17 - powierzchnie surowe i swobodne

• Oznaczenie położenia pola tolerancji w stosunku do linii zerowej:

-małe litery dla wałków

-duże litery dla otworów

• Pasowanie- wynik skojarzenia wałka i otworu o jednakowym wymiarze nominalnym i ustalonych odchyłkach, określane przez graniczne luzy lub wciski(luz ujemny)

Lmax= Bo-Aw=ES-ei Lmin=Ao-Bw= EI-es

Pasowanie dzieli się na:

-luźne (zawsze powstaje luz) Lmax>Lmin>0

-mieszane (powstaje luz lub wcisk) Lmax>0>Lmin

-ciasne (zawsze powstaje wcisk) 0>Lmax>Lmin

Zasady kojarzenia wałków i otworów:

-zasada stałego otworu (konstrukcje maszyn)- jako otwory podstawowe, suwliwe (H). W celu uzyskania odpowiedniego pasowania dobiera się odpowiednie wałki.

-zasada stałego wałka (stosowana we wpustach w wałku)h- wszystkie wałki wykorzystuje się jako wałki podstawowe, suwliwe (h). W celu odpowiedniego dopasowania dobiera się odpowiednie otwory.

• Błędy powierzchni:

-makroskopowe (kształt, położenie, falistość)

-mikroskopowe (chropowatość)

-submikroskopowe (submikronierówności)

• Oznaczanie stanu powierzchni:

-chropowatość

-kierunek struktury

-falistość powierzchni

Chropowatość- Zbiór drobnych powierzchni rzeczywistej przedmiotu określanych umownie jako odchyłki profilu tej powierzchni zmierzone od przyjętej linii odniesienia na długości odcinka elementarnego bez uwzględniania odchyłek kształtu i falistości.

• Parametry określające chropowatość:

parametr podstawowy -średnie arytmetyczne odchylenie profilu chropowatości Ra[um]

-wysokość chropowatości według 10 punktów Rz[um]

-maksymalna wysokość nierówności Rmax [um]

Klasy chropowatości Ra Rz

1 80

2 40

3 20 80

4 10 20

5 5

6 2,5

7 1,25

8 0.63

9

10

11

12

13

14

---