Oczyszczanie zatok

http://www.dobrezycie.org/zatoki.htm

Jala Neti (zwana również neti lub jalaneti) to najstarsza i najlepiej poznana technika oczyszczania zatok. Chociaż jest to technika jogi, nadaje się również dla „zwykłych” ludzi ze względu na wyjątkowo pozytywne efekty przy takich dolegliwościach jak zapalenie zatok, alergie, bóle głowy i stres.

W najprostszej formie jala neti polega na przepłukaniu. Tradycyjnie używa się do tego naczynia w kształcie konewki, jednak o wiele wygodniejszym rozwiązaniem jest użycie wlewnika gumowego, który jest dostępny w większości aptek.

Fizjologia

Jeśli nie wiesz nic o budowie i funkcjonowaniu zatok, pewnie uznasz, że wlewanie słonej wody do nosa nie jest zbyt mądre. Poniższe wyjaśnienie wraz z diagramami z pewnością rozwieją wątpliwości i obawy.

Nos pełni rolę filtra. Pierwsza linia oczyszczania powietrza to drobne włoski zwane „cilia”, które wychwytują większe cząsteczki kurzu. Włoski oczyszczają się podczas oddychania i przy wydmuchiwaniu nosa, ale jeśli zanieczyszczeń jest zbyt dużo, nos należy wypłukać wodą. Oprócz tego cały kanał nosowy pokryty jest warstwą śluzu, do którego przylepiają się mniejsze zanieczyszczenia i bakterie. Zabrudzony śluz wydmuchujemy, wykasłujemy lub przełykamy.

Zatoki dysponują jeszcze lepszym mechanizmem filtrującym. Gdy złapiemy infekcję, produkują duże ilości śluzu, aby w ten sposób usunąć bakterie. Nazywa się to zapalenie zatok, może to być stan krótkotrwały lub chroniczny.

Mechanizm ten może zawodzić, jeśli wskutek zaniedbań (głównie dietetycznych) doprowadzimy do nagromadzenia w zatokach starego śluzu. Jest to doskonała pożywka dla bakterii, które mają ułatwione zadanie w przypadku infekcji. Oprócz tego zalegający śluz jest przyczyną bólów głowy i zatok, osłabionego smaku i powonienia, pogorszonego samopoczucia. W takich przypadkach wystarczy wykonać jala neti. Można też rozważyć wykluczenie z diety produktów śluzotwórczych.

Nos pełni też funkcję klimatyzatora dla całego ciała. Odpowiada między innymi za regulację temperatury i wilgotności wdychanego powietrza (to dlatego zdrowo jest oddychać przez nos a nie przez usta). Regularne stosowanie jala neti pomaga przywrócić właściwą temperaturę i wilgotność w nosie - pozbędziemy się zapchanego nosa, wiecznego kataru czy nieprzyjemnej suchości w nosie.

Czyszczenie zatok

Oczyszczanie zatok przeprowadzamy na trzy sposoby o rosnącym stopniu trudności. Pierwszy sposób nie powinien nastręczać żadnych trudności, do drugiego przechodzimy po dostatecznym opanowaniu pierwszego sposobu, trzeci powinno się próbować wyłącznie pod okiem doświadczonego instruktora.

Podczas oczyszczania najlepiej nie dopuścić, aby woda przedostała się do trąbki Eustachiusza, co może się zdarzyć przy nieprawidłowym oddychaniu bądź po zabiegu, podczas osuszania zatok, jeśli będziemy zbyt silnie wydmuchiwać nos. Na szczęście nie jest to groźne, powoduje jedynie krótkotrwały dyskomfort. W takich przypadkach należy osuszyć dokładnie ucho ciepłym powietrzem z suszarki.

Jala neti usunie cały brud i bakterie z wnętrza nosa i zatok. Jak powszechnie wiadomo ciepła woda bez trudu rozmiękcza i usuwa wewnętrzne złogi, za to pewnie nie wszyscy wiedzą, że dzięki sile grawitacji i efektowi Venturiego podczas jala neti wytwarza się podciśnienie, co umożliwia dokładne oczyszczenie wszystkich zakamarków. Jest to sposób naturalny i prosty, a przy tym niezwykle skuteczny.

Nawet przy zapaleniu zatok i dużej ilości śluzu, już po kilku chwilach odczujemy wyraźną ulgę. Szczegółowe badania wykazują, że dzięki efektowi osmozy i zjawiskom kapilarnym, jala neti oczyszcza również naczynia krwionośne nosa.

Przygotowanie

Wlej czystą wodę do emaliowanego garnka. Dodaj sól w proporcji jedna płaska łyżeczka na pół litra wody. Dokładnie rozpuść sól. W ten sposób uzyskasz roztwór izotoniczny o stężeniu 0,9% - czyli takim samym jak w ludzkiej krwi. Podgrzej do takiej temperatury, by nie wywołać dyskomfortu przy płukaniu zatok. Temperaturę wody najlepiej sprawdzać na wewnętrznej części przedramienia.

Spróbuj wodę i wypluj - po kilku próbach będziesz w stanie rozpoznać właściwą mieszankę po smaku. Upewnij się, że sól rozpuściła się w całości.

Sposób pierwszy

Na tym etapie woda wpływa jednym nozdrzem do miejsca, gdzie podczas oddychania spotykają się strumienie powietrza wpływające lewym i prawym nozdrzem, następnie do tyłu, do środkowej jamy nosowej, po czym wypływa drugim nozdrzem. W ten sposób woda przepływa przez przednie i środkową jamę nosową. Woda nie powinna spływać ani do gardła, ani do ust. Przy prawidłowo wykonanym jala neti nie ma praktycznie żadnych odczuć, gdyż woda jest tej samej temperatury co ciało, a stopień zasolenia taki sam jak dla krwi. W efekcie praktycznie nie zauważymy przepływu wody przez nos.

1. Wlej 1/2 L wody do wlewnika, zawieś go na szafce nad zlewem. Pochyl się nad zlewem i oprzyj się o niego łokciami. Głowę ustaw tak jakbyś patrzył się na dno zlewu - czubek nosa powinien być najniższym punktem głowy. Głowę przekręć w prawo, jakbyś patrzył w bok - lewe nozdrze powinno być najniższym punktem nosa.

2. Delikatnie dociśnij końcówkę wlewnika do prawego nozdrza, tak by szczelnie przylegała. Oddychaj delikatnie przez otwarte usta. Nie przełykaj (ślina może wypływać przez otwarte usta), nie wydmuchuj nosa, nie śmiej się, nie rozmawiaj, żeby nie wywołać ruchu powietrza podczas gdy woda przepływa przez nos.

3. Powoli otwórz kranik, zwróć uwagę, by końcówka szczelnie przylegała do nozdrza. Woda powoli napełni nos i po kilku sekundach zacznie wypływać drugim nozdrzem. Oddychaj przez usta spokojnie i delikatnie.

4. Gdy skończy się woda, odejmij końcówkę od nosa. Opuść nos w dół, pozwól by wypłynęła woda. Następnie bardzo delikatnie wydmuchnij powietrze nosem, by usunąć wodę i śluz.
   
   Ważne: na tym etapie wydmuchuj nos bardzo delikatnie, w przeciwnym razie woda dostanie się do ucha. Nie zatykaj nosa, by nie wytwarzać dodatkowego ciśnienia. Nie trzeba też robić tego dokładnie.

5. Nalej do wlewnika 1/2 L wody i powtórz kroki 2 - 4 zmieniając ustawienie głowy, by woda wpływała przez lewe nozdrze, a wypływała przez prawe. Gdy skończy się woda, osusz wstępnie nos.

6. Jeśli nos jest wciąż zatkany możesz kontynuować oczyszczanie pierwszym sposobem bądź przejść do sposobu drugiego - może się zdarzyć, że całą procedurę trzeba będzie powtórzyć kilkakrotnie.

7. Stosuj zawsze tyle samo wody do płukania w jedną i drugą stronę. Wielokrotna zmiana przepływu wody daje lepsze efekty niż jednorazowe płukanie w jedną i drugą stronę. W ten sposób skuteczniej usuwamy śluz.

Sposób drugi

Po opanowaniu pierwszej formy oczyszczania zatok możemy przejść do sposobu drugiego i trzeciego. Na tym etapie woda przepływa przez wszystkie jamy nosa, w dół i w głąb do jamy nosowo-gardłowej i wypływa przez usta. W ten sposób jeszcze intensywniej oczyszczamy wszystkie kanały nosowe. Warto zwrócić uwagę, że jala neti nie powoduje żadnych nieprzyjemnych odczuć, nie upośledza też funkcji zatok i nosa.

Drugi sposób jala neti jest trudniejszy, za to daje silniejsze efekty. Najlepiej, jeśli pierwsze próby wykonamy pod okiem doświadczonego instruktora, jednakże wiele osób opanowało ten etap samodzielnie.

Najpierw oczyść nos 1L wody według pierwszego sposobu, by oczyścić przednie zatoki. Drugim litrem wody wypłucz zatoki według sposobu drugiego. Nie ma potrzeby osuszać zatok między jedną a drugą turą. Wystarczy delikatnie wydmuchać powietrze nosem, by usunąć wodę.

Podczas drugiej tury - gdy woda przepływa z jednego nozdrza do drugiego - delikatnie wciągamy wodę nosem, a gdy zbierze się jej wystarczająco dużo w ustach, wypluwamy ją. Najlepiej wykonać to na jednym, powolnym wdechu „bąbelkując” przepływającą nosem wodę. Nie wciągaj wody gwałtownie, bo dostanie się do ucha. Jeden głęboki wdech nosem wciągający wodę do ust i wypluj ją. Jak nabierzesz wprawy, wystarczą jedno lub dwa takie wciągnięcia na pół litra wody! Powtórz dla drugiego nozdrza. Możesz wykonać kilka tur według sposobu drugiego, jeśli czujesz taką potrzebę.

Chociaż nie jest to niebezpieczne, nie należy przełykać wciąganej w ten sposób wody. W przypadku sposobu drugiego należy bardzo starannie osuszyć nos, jako że na tym etapie do zatok dostaje się dużo więcej wody. Osuszanie należy powtarzać aż do skutku, by w zatokach nie została woda, która może spowodować czasowe podrażnienie.

Drugi sposób działa silniej niż pierwszy, w większym zakresie czyści tylne zatoki i jest bardziej skuteczny przy zapaleniu zatok, kaszlu i problemach z gardłem.

Trzeci sposób

(tylko krótki opis)

Trzeci sposób jest trudniejszy i bardziej zaawansowany niż pierwszy i drugi. Na tym etapie bierzemy słoną wodę do ust i wysmarkujemy ją nosem. Dla początkującego będzie to zdecydowanie trudne zadanie. Niektóre osoby, przynajmniej przy pierwszych próbach, zwracają uwagę na nieprzyjemne doznania.

Sposób trzeci daje podobne efekty, jednak są one dużo silniejsze. Pamiętaj o właściwej kolejności: najpierw 1L wody sposobem pierwszym, potem 1L wody sposobem drugim, następnie płuczemy usta i gardło słoną wodą, aby patogeny (szkodliwe baterie) nie przedostały się z ust do nosa i dopiero wtedy przechodzimy do sposobu trzeciego.

Także na tym etapie należy zwrócić szczególną uwagę na dokładne osuszenie nosa. I najlepiej, aby pierwsze próby wykonywać pod okiem doświadczonego instruktora.

Osuszanie nosa

Dobre osuszenie nosa to bardzo ważny element jala neti. Nie wolno go zaniedbać. Osoby z podwyższonym ciśnieniem powinny zachować ostrożność. Jeśli przy osuszaniu nosa zacznie ci się kręcić w głowie, powinieneś osuszać nos w pozycji wyprostowanej.

1. Najpierw wykonaj skłon tułowiem: patrzysz na podłogę, a nos jest najniższym punktem głowy. W tej pozycji pozostań przez 10-20 sekund, pozwól by woda swobodnie wypływała z nosa. Następnie zdecydowanym ruchem przyciągnij brodę do klatki piersiowej, patrz na swoje uda, i wykonaj krótki i delikatny wyrzut powietrza nosem. Nie zatrzymując się, zadrzyj głowę, by spojrzeć przed siebie i znowu wyrzut powietrza. Przekręć głowę w lewo, potem w prawo - w każdej pozycji wyrzut powietrza nosem, który z początku powinien być krótki i delikatny, a w miarę osuszania zatok coraz silniejszy i dłuższy. Wykonaj kilkanaście razy.

2. Wyprostuj się i zacznij szybko oddychać przez nos. Pierwsze kilkanaście oddechów przez oba nozdrza, umiarkowanie, z nieznacznym podkreśleniem wydechu. Następnie zamknij prawe nozdrze i wykonaj kilka szybkich oddechów przez lewe nozdrze. Wykonaj ćwiczenie w drugą stronę. Zakończ oddychaniem przez oba nozdrza.

3. Trzymaj przez chwilę w ustach gorącą wodę, aby rozgrzać zatoki, wodę po chwili wypluj. Wróć do osuszania.

4. Pomocne są również ćwiczenia fizyczne, które poruszą wodę pozostającą w zatokach, na przykład skłon tułowia do przodu i na boki, świeca, mostek, stanie na rękach. Po ćwiczeniach wróć do osuszania.

Powyższe działania powinny oczyścić i osuszyć nos. Jeśli czujesz, że w nosie wciąż jest woda, powtórz całe osuszanie. Nieprawidłowe osuszenie może wywołać kilkugodzinne objawy jak przy gorączce. Jeśli zostawisz brudną wodę w zatokach lub trąbkach Eustachiusza, może to doprowadzić do infekcji.

Częstotliwość zabiegu

Aby utrzymać zatoki w czystości, wykonuj jala neti regularnie. Jeśli przebywasz w miejscach zapylonych, powinieneś czyścić zatoki codziennie przed snem. W przypadku przeziębienia zwiększ częstotliwość do 3-4 razy dziennie, co przyniesie dużą ulgę pod warunkiem, że dokładnie osuszymy zatoki po każdym zabiegu i że taka częstotliwość nie wywoła krwawienia z nosa. Gdy uporasz się z zapchanym nosem, zmniejsz częstotliwość zabiegów.

Jala neti najlepiej wykonać z samego rana, tuż po przebudzeniu, co usunie nocną ociężałość i przygotuje ciało i umysł na dzień pełen oddychania. Jednak jeśli mieszkasz lub pracujesz w zapylonym środowisku, dobrze jest wykonywać zabieg po powrocie do domu.

Jala neti najlepiej wykonywać raczej przed niż po posiłkach:

• po przebudzeniu, przed śniadaniem

• w południe, przed obiadem

• tuż przed snem

Najczęstsze problemy

Zapchany nos

Jeśli po 15-20 sekundach woda nie wypływa drugim nozdrzem, zanim uznasz, że masz zapchany nos, zrób co następuje:

• rozmasuj i zrelaksuj obszar twarzy i nosa

• sprawdź czy nie zatykasz końcówki wlewnika dociskając ją do wewnętrznej ścianki nosa - ustaw końcówkę w linii prostej z kanałem nosowym i nie wciskaj jej zbyt głęboko

• upewnij się, czy zawiesiłeś wlewnik na odpowiedniej wysokości - przynajmniej 1 metr nad pochyloną głową

• sprawdź, czy nie wciągasz wody do gardła

• szczelnie dociśnij pogrubioną końcówkę do nosa, by woda nie wyciekała

• sprawdź, czy woda ma właściwą temperaturę - zimna woda powoduje obkurczanie kanałów nosowych

Krwawienie z nosa

Krwawienie z nosa może pojawiać się przy pierwszych próbach u osób z wysokim ciśnieniem oraz jeśli wnętrze nosa jest bardzo wrażliwe bądź podrażnione. W takich przypadkach należy zasięgnąć porady. Krwawienie może być również oznaką przemęczenia i niewyspania. Zregeneruj siły, a kiedy krwawienie ustąpi, wykonaj jala neti.

Krwawienie z nosa może być związane z chronicznym zapaleniem zatok, długotrwałym przyjmowaniem kortyzonu, częstym kontaktem z substancjami toksycznymi, nadmiernym stresem lub wysokim ciśnieniem.

W takich przypadkach, postępuj zgodnie z opisem, jednak zwróć szczególną uwagę na:

• Zawsze używaj najczystszej wody i soli (najlepiej morskiej).

• Nigdy nie stosuj wody zbyt ciepłej lub zbyt słonej.

• Nigdy nie wydmuchuj nosa za silnie.

• Nie pozostawaj długo w skłonie do przodu przy osuszaniu nosa.

• Nie wykonuj jala neti częściej niż raz dziennie bez zasięgnięcia porady.

Jeśli krwawienie wystąpi podczas lub po jala neti, stosuj zabiegi co drugi dzień albo zasięgnij fachowej porady.

Woda spływa do gardła

Zdarza się to dość często przy pierwszych próbach. Jeśli robisz jala neti sposobem pierwszym nie wciągaj wody do gardła. Właśnie na tym polega sposób drugi - wodę wpływającą nozdrzem należy na wdechu wciągnąć do gardła, a na wydechu wypluć ustami. Tak więc, nie stanie się nic złego, jeśli woda przez przypadek spłynie do gardła podczas pierwszego etapu. Trzeba ją tylko wypluć.

Jeśli woda niepotrzebnie przedostaje się do gardła, może to być spowodowane:

• Nadmiernym pośpiechem i zdenerwowaniem.

• Ułożeniem głowy bądź końcówki wlewnika pod nieprawidłowym kątem.

• Oddychaniem przez nos, rozmawianiem lub przełykaniem podczas oczyszczania.

• Wciąganiem zamiast wydmuchiwaniem wody przy zmianie stron.

• Dużą ilością śluzu blokującą zatoki, co w rezultacie działa jak tama - woda podnosi się i cofa do gardła zamiast wypłynąć drugim nozdrzem.

• Aby temu zaradzić wykonuj zabieg zrelaksowany i powoli, ustaw głowę pod odpowiednim kątem (w razie czego poproś o pomoc drugą osobę). Pamiętaj, by usta trzymać otwarte, szczęki i policzki rozluźnione. Oddychaj spokojnie ustami.

Ból głowy

Jeśli podczas czyszczenia zatok pojawia się ból głowy, w większości przypadków jest on wywołany zdenerwowaniem, napięciem lub strachem. Wykonaj kilka zabiegów, nabierzesz doświadczenia, przestaniesz się stresować i ból przestanie się pojawiać.

Jeśli ból pojawia się po procedurze oczyszczenia, może to wynikać z niedostatecznego osuszenia zatok albo zbyt silnego wydmuchiwania nosa podczas osuszania. Pamietaj! Osuszanie należy przeprowadzać z dużym wyczuciem. Lepiej dłużej i delikatnie, niż za mocno. Stopniowo zwiększaj siłę, z jaką wydmuchujesz powietrze.

„Pykanie” w uszach

Zdarza się czasami, że podczas jala neti „pyka” w uszach. Nie należy się tym przejmować, to nic poważnego. Dźwięk powstaje w wyniku zmian ciśnienia w trąbce Eustachiusza wywołanych wodą przepływającą przez zatoki. Woda usuwa śluz, zatoki się odtykają i przywracana jest równowaga.

„Pykanie” w uszach może też występować przy wydmuchiwaniu wody i osuszaniu nosa. Pojawia się wówczas „piszczący” dźwięk spowodowany kilkoma kroplami wody. To znak, że za mocno wydmuchujesz powietrze. Rób to delikatniej. Na koniec nie zapomnij dokładnie wysuszyć ucha suszarką.

Odczuwalny wzrost ciśnienia w zatokach i uszach

To częsty objaw przy pierwszych próbach u ludzi z bardzo zabrudzonymi zatokami. Trzeba przez to przejść, aż woda rozpuści i usunie nagromadzony śluz. Wykonaj zabieg kilkakrotnie, naprzemiennie przepuszczając wodę, na pewno odczujesz ulgę.

Szczypanie w nosie

Jeśli odczuwasz szczypanie bądź pieczenie w nosie:

• jeśli zaczynasz, po prostu nie jesteś przyzwyczajony - przejdzie po kilku zabiegach

• dodałeś za mało soli - użyj właściwej proporcji (1 płaska łyżeczka na pół litra wody) i dobrze wymieszaj

• woda jest za ciepła - zawsze przed płukaniem sprawdź temperaturę wody

• woda jest zbyt słona - użyj właściwej proporcji

• woda jest zanieczyszczona - używaj świeżej wody źródlanej (nie musisz jej przegotowywać)

• zabrudzony wlewnik - między zabiegami przechowuj wlewnik w pudełku, utrzymuj w czystości stosując się do zaleceń producenta, po umyciu i przed użyciem płucz wodą z octem, by usunąć detergenty

• miarka lub garnek, w którym podgrzewałeś wodę zawiera toksyczne substancje - stosuj wyłącznie garnki szklane bądź emaliowane (z nieuszkodzoną emalią!)

---