TEZA 97.
Przysposobienie pełne:
Zgodnie z art. 121 kro jest to przysposobienie wskutek którego pomiędzy przysposabiającym a przysposobionym powstaje taki stosunek, jak między rodzicem a dzieckiem (czyli jakby dziecko przysposobione było rodzonym dzieckiem przysposabiającego) tzn:
ustaje władza rodzicielska rodziców a powstaje władza rodzicielska przysposabiających;
skutki przysposobienia rozciągają się też na krewnych przysposabiającego - przysposobiony nabywa w stosunku do nich prawa i obowiązki wynikające z pokrewieństwa'
przysposobiony nie uczestniczy w dziedziczeniu ani stosunkach alimentacyjnych w rodzinie naturalnej, a przysposabiającej
przysposobiony ordynuje naziwso przysposabiających (w przypadku p. wspólnego otrzymuje nazwisko jakie noszą wspólne dzieci);
sąd opiekuńczy może zmienić imię/imiona przysposobionego na wniosek przysposabiających (jeśli przysposobiony ukończył 13 lat - tylko za jego zgodą);
odpis skrócony aktu urodzenia wymienia jako rodziców przysposabiających, w odpisie zupełnym znajduje się wzmianka o przysposobieniu
P.P. jest rozwiązywalne.
Rodzina pomocowa w świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (art. 73-75 ustawy)
Jest to rodzina, której może być powierzona piecza zastępcza nad dzieckiem w przypadku czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą lub prowadzącego rodzinny dom dziecka, na podstawie umowy między starostą a R.P.
R.P. może być:
rodzina zastępcza niezawodowa, rodzina zastępcza zawodowa lub prowadzący rodzinny dom dziecka (niezależnie od liczby dzieci pozostających pod opieką);
małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim przeszkoleni do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, prowadzenia rodzinnego domu dziecka lub rodziny przysposabiającej.
Umieszczenie dziecka w R.P. nie może przekroczyć 2 miesięcy.
Postępowanie przed sądem opiekuńczym w sprawach z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Regulowane art. 42-49 ustawy, należy do postępowania nieprocesowego, do którego zastosowanie mają odpowiednie przepisy kpc.
Sędzia ma prawo wstępu o każdej porze do szpitala psychiatrycznego i domu pomocy społecznej przeznaczonego dla osób chorych psychicznie lub upośledzonych umysłowo w celu kontroli legalności przyjęcia i przebywania w takim szpitalu lub domu pomocy społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi, przestrzegania ich praw oraz kontroli warunków, w jakich one tam przebywają.
Dla osoby przebywającej w szpitalu psychiatrycznym sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala ustanawia na jej wniosek (a jeśli ze względu na stan zdrowia nie jest zdolna do złożenia wniosku kuratora - może z urzędu) kuratora, jeżeli osoba ta w czasie pobytu w szpitalu potrzebuje pomocy do prowadzenia wszystkich swoich spraw albo spraw określonego rodzaju, jednocześnie określa zakres jego obowiązków oraz uprawnień (dotyczy to też osób chorych psychicznie lub upośledzonych umysłowo, przebywających w domu pomocy społecznej).
W sprawach określonych w art. 25, 29, 36 ust. 3 i art. 39 ustawy (przymusowe przyjęcie do szpitala psychiatrycznego/ domu pomocy społecznej)sąd opiekuńczy orzeka po przeprowadzeniu rozprawy (powinna się odbyć nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku lub otrzymania zawiadomienia); rozprawa może odbyć się również w szpitalu w przypadku uzasadnionym interesem osoby, której postępowanie bezpośrednio dotyczy.
Sędzia wizytujący szpital wysłuchuje osobę przyjętą do szpitala psychiatrycznego w trybie art. 23, 24 lub 28 nie później niż w terminie 48 godzin od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w art. 23 ust. 4. W razie stwierdzenia, że pobyt tej osoby w szpitalu psychiatrycznym jest oczywiście bezzasadny, sędzia zarządza natychmiastowe jej wypisanie ze szpitala i wnosi o umorzenie postępowania.
W sprawach dotyczących przyjęcia osoby chorej psychicznie do szpitala psychiatrycznego oraz wypisania jej z takiego szpitala uczestnikami postępowania z mocy prawa oprócz wnioskodawcy są: ta osoba oraz jej przedstawiciel ustawowy. W miarę potrzeby sąd zawiadamia o rozprawie małżonka osoby, której postępowanie dotyczy, oraz osobę sprawującą nad nią faktyczną opiekę; mogą oni wziąć udział w każdym stanie sprawy i wtedy stają się uczestnikami.
Przed wydaniem postanowienia co do istoty sprawy, sąd jest obowiązany uzyskać opinię jednego lub kilku lekarzy psychiatrów (biegli). Wobec osoby podlegającej badaniu może zostać zastosowane zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie.
Sąd zawiadamia prokuratora o potrzebie wzięcia udziału w postępowaniu, jeżeli uzna to za konieczne.
Przy wykonywaniu postanowień sądowych o przyjęciu do domu pomocy społecznej lub szpitala psychiatrycznego stosuje się art. 18, a także przewidziane w innych przepisach środki przymusu bezpośredniego, które mogą być stosowane jedynie po uprzednim bezskutecznym zastosowaniu przymusu bezpośredniego przewidzianego w ustawie albo gdy jego zastosowanie byłoby niecelowe.
Zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie przez Policję następuje w obecności lekarza, pielęgniarki lub zespołu ratownictwa medycznego.
- sąd może ustanowić adwokata z urzędu, nawet bez złożenia wniosku, jeżeli osoba ta ze względu na stan zdrowia psychicznego nie jest zdolna do złożenia wniosku, a sąd uzna udział adwokata w sprawie za potrzebny;
- może zostać zastosowane doprowadzenie na rozprawę sądową na mocy zarządzenia sądowego;
- środki odwoławcze przez nią wnoszone nie muszą czynić zadość wymogom formalny (nie ma zastosowania przepis art. 368 Kodeksu postępowania cywilnego oraz w zakresie objętym treścią tego artykułu również przepis art. 370 tego kodeksu).
TEZA 98.
Przysposobienie całkowite (art. 1241 kro):
Dotyczy sytuacji, gdy naturalni rodzice dziecka wyrazili tzw. zgodę blankietową z art. 1191 kro, czyli zgodę na przysposobienie swojego dziecka w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego (czyli kiedyś i przez kogoś - brak określenia).
Skutkami przysposobienia całkowitego są skutki z przysposobienia pełnego, za 3 wyjątkami:
P.C. jest nierozwiązywalne;
dla dziecka sporządza się nowy akt urodzenia, w którym jako rodzice wpisani są przysposabiający;
niemożność ustalenia pochodzenia dziecka w drodze:
- uznania ojcostwa,
- sądowego ustalenia pochodzenia,
- sadowe zaprzeczenie pochodzenia
- ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.
Zadania organizatora rodzinnej pieczy zastępczej
Organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej jest wyznaczona przez starostę jednostka organizacyjna powiatu lub podmiot, któremu powiat zlecił realizację tego zadania na podstawie art. 190 ustawy.
Zgodnie z art. 76 ust. 4. Ustawy do zadań organizatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności:
1) prowadzenie naboru kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej lub prowadzeniarodzinnego domu dziecka;
2) kwalifikowanie osób kandydujących do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka oraz wydawanie zaświadczeń kwalifikacyjnych zawierających potwierdzenie ukończenia szkolenia, opinię o spełnianiu warunków i ocenę predyspozycji do sprawowania pieczy zastępczej;
3) organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;
4) organizowanie szkoleń dla kandydatów do pełnienia funkcji dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, wydawanie świadectw ukończenia tych szkoleń oraz opinii dotyczącej predyspozycji do pełnienia funkcji dyrektora i wychowawcy w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego;
5) zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka szkoleń mających na celu podnoszenie ich kwalifikacji, biorąc pod uwagę ich potrzeby;
6) zapewnianie pomocy i wsparcia osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych;
7) organizowanie dla rodzin zastępczych oraz prowadzących rodzinne domy dziecka pomocy wolontariuszy;
8) współpraca ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z powiatowym centrum pomocy rodzinie, ośrodkiem pomocy społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz z organizacjami społecznymi;
9) prowadzenie poradnictwa i terapii dla osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą i ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczyzastępczej;
10) zapewnianie pomocy prawnej osobom sprawującym rodzinną pieczę zastępczą, w szczególności w zakresie prawa rodzinnego;
11) dokonywanie okresowej oceny sytuacji dzieci przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej;
12) prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej, której celem jest pozyskiwanie, szkolenie i kwalifikowanie osób zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, rodziny zastępczej niezawodowej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka, a także szkolenie i wspieranie psychologiczno-pedagogiczne osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą oraz rodziców dzieci objętych tąpieczą;
13) przeprowadzanie badań pedagogicznych i psychologicznych oraz analizy, o której mowa w art. 42 ust. 7, dotyczących kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka;
14) zapewnianie rodzinom zastępczym zawodowym i niezawodowym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka poradnictwa, które ma na celu zachowanie i wzmocnienie ich kompetencji oraz przeciwdziałanie zjawisku wypalenia zawodowego;
15) przedstawianie staroście i radzie powiatu corocznego sprawozdania z efektów pracy;
16) zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzin przysposabiających;
17) organizowanie opieki nad dzieckiem, w przypadku gdy rodzina zastępcza albo prowadzący rodzinny dom dziecka okresowo nie może sprawować opieki, w szczególności z powodów zdrowotnych lub losowych albo zaplanowanego wypoczynku.
Ponadto wykonuje zadania koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej w stosunku do rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, nieobjętych opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Przyjęcie do domu pomocy społecznej w świetle ustawy o ochronie zdrowia psychicznego
Regulowane w art. 38-41 ustawy:
Dotyczy Osoby, która wskutek choroby psychicznej lub upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie wymaga leczenia szpitalnego.
Przyjęcie może się odbyć być za zgodą w/w osoby lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta do domu pomocy społecznej, ale:
- Jeśli brak zgody, a brak opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw pomocy społecznej (w określonych przypadkach też kierownik szpitala psychiatrycznego) może wystąpić do sądu opiekuńczego miejsca zamieszkania tej osoby z wnioskiem o przyjęcie do domu pomocy społecznej bez jej zgody.
- Jeżeli osoba wymagająca skierowania do domu pomocy społecznej ze względu na swój stan psychiczny nie jest zdolna do wyrażenia na to zgody, o jej skierowaniu do domu pomocy społecznej orzeka sąd opiekuńczy.
Osoba ta oraz jej przedstawiciel ustawowy, małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo oraz osoba sprawująca nad nią faktyczną opiekę (też w określonym przypadku kierownik domu pomocy społecznej) mogą występować do sądu opiekuńczego o zmianę orzeczenia o przyjęciu do domu pomocy społecznej.
Jeżeli osoba, wobec której wydano postanowienie o przyjęciu do domu pomocy społecznej, odmawia stawienia się w domu pomocy społecznej lub w inny sposób utrudnia wykonanie tego postanowienia, sąd z urzędu lub na wniosek organu do spraw pomocy społecznej może zarządzić zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie tej osoby do domu pomocy społecznej przez Policję.
W przypadku wystąpienia u osoby, o której mowa w art. 38, przebywającej w domu pomocy społecznej, zachowań zagrażających jej życiu lub zdrowiu, lub życiu lub zdrowiu innych osób, można wobec niej stosować przymus bezpośredni również w celu zapobieżenia opuszczeniu domu pomocy społecznej.
TEZA 99.
Przysposobienie imienne
Obok anonimowego jest przysposobieniem wyróżnianym ze względu na kryterium zgody wyrażanej przez naturalnych rodziców dziecka.
W przypadku P.I. rodzice dziecka wyrażają przed sądem opiekuńczym zgodę na jego przysposobienie przez konkretne osoby.
Zgodnie z art. 119:
§ 1. Do przysposobienia jest potrzebna zgoda rodziców przysposabianego, chyba że zostali oni pozbawieni władzy rodzicielskiej lub są nieznani albo porozumienie się z nimi napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.
§ 2. Sąd opiekuńczy może ze względu na szczególne okoliczności, orzec przysposobienie mimo braku zgody rodziców, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, jeżeli odmowa zgody na przysposobienie jest oczywiście sprzeczna z dobrem dziecka.
Zadania koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej
Jest to osoba sprawująca opieką nad rodzinami zastępczymi i rodzinnymi domami dziecka.
Zgodnie z art. 77 ust. 3 ustawy Do zadań koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej należy w szczególności:
1) udzielanie pomocy rodzinom zastępczym i prowadzącym rodzinne domy dziecka w realizacji zadań wynikających z pieczy zastępczej;
2) przygotowanie, we współpracy z asystentem rodziny i odpowiednio rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka, planu pomocy dziecku;
3) pomoc rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka w nawiązaniu wzajemnego kontaktu;
4) zapewnianie rodzinom zastępczym oraz prowadzącym rodzinne domy dziecka dostępu do specjalistycznej pomocy dla dzieci, w tym psychologicznej, reedukacyjnej i rehabilitacyjnej;
5) zgłaszanie do ośrodków adopcyjnych informacji o dzieciach z uregulowaną sytuacją prawną, w celu poszukiwania dla nich rodzinprzysposabiających;
6) udzielanie wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej;
7) przedstawianie corocznego sprawozdania z efektów pracy organizatorowi rodzinnej pieczy zastępczej.
Przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody
Regulowane w art. 22-32 ustawy:
Osoba chora psychicznie lub osoba upośledzona umysłowo niezdolna do wyrażenia zgody lub stosunku do przyjęcia do szpitala psychiatrycznego i leczenia może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez wymaganej zgody - przyjęcie następuje po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.
W przypadkach nagłych może być przyjęta bez wcześniejszego uzyskania zgody sądu opiekuńczego, a (jeśli to możliwe) po zasięgnięcia przez lekarza przyjmującego pisemnej opinii innego lekarza, w miarę możliwości psychiatry, albo pisemnej opinii psychologa. Kierownik szpitala psychiatrycznego zawiadamia niezwłocznie sąd opiekuńczy właściwy ze względu na siedzibę szpitala, w celu uzyskania zgody sądu na pobyt tej osoby w szpitalu. W zawiadomieniu kierownik szpitala psychiatrycznego wskazuje okoliczności uzasadniające przyjęcie.
Osoba chora psychicznie może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez zgody tylko wtedy, gdy jej dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób. Postanawia o tym lekarz wyznaczony do tej czynności po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo psychologa. jest obowiązany wyjaśnić choremu przyczyny przyjęcia do szpitala bez zgody i poinformować go o jego prawach.
Osoba, której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że z powodu zaburzeń psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może być przyjęta bez zgody wymaganej szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości, na okres maksymalnie 10 dni.
Do szpitala psychiatrycznego może być również przyjęta, bez wymaganej zgody osoba chora psychicznie:
1) której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego,
bądź
2) która jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej stanu zdrowia.
Do wniosku o przyjęcie dołącza się orzeczenie lekarza psychiatry szczegółowo uzasadniające potrzebę leczenia w szpitalu psychiatrycznym.
Jeśli złożenie orzeczenia nie jest możliwe, sąd zarządza poddanie osoby, której dotyczy wniosek, odpowiedniemu badaniu, może być ono przeprowadzone bez jej zgody.
Przyjęcie do szpitala wymaga zatwierdzenia przez ordynatora (lekarza kierującego oddziałem) w ciągu 48 godzin od chwili przyjęcia. Kierownik szpitala zawiadamia o powyższym sąd opiekuńczy miejsca siedziby szpitala w ciągu 72 godzin od chwili przyjęcia.
Na podstawie otrzymanego zawiadomienia sąd opiekuńczy wszczyna postępowanie dotyczące przyjęcia do szpitala psychiatrycznego osoby bez wymaganej zgody. Może też rozpoznać sprawę również na wniosek tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego, jej małżonka, krewnych w linii prostej, rodzeństwa bądź osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę albo z urzędu.
W przypadku gdy osoba przyjęta do szpitala psychiatrycznego bez jej zgody wyraziła potem zgodę na pobyt w tym szpitalu, sąd opiekuńczy umorzy postępowanie wszczęte na skutek zawiadomienia lub wniosku jeżeli uzna, że osoba ta wyraziła zgodę. Przed umorzeniem postępowania sąd jest obowiązany wysłuchać tę osobę.
O treści postanowienia w przedmiocie przyjęcia osoby bez wymaganej zgody sąd opiekuńczy zawiadamia niezwłocznie szpital, w którym ta osoba przebywa. W razie wydania postanowienia o braku podstaw do przyjęcia, szpital psychiatryczny jest obowiązany wypisać tę osobę niezwłocznie po doręczeniu mu postanowienia sądu.
TEZA 100.
Przysposobienie anonimowe
Dotyczy sytuacji gdy rodzice dziecka wyrażają przed sądem opiekuńczym zgodę na jego przysposobienie w przyszłości bez wskazania osoby przysposabiającego (zgoda blankietowa z art. 1191 kro). Nie przysługuje im wtedy władza rodzicielska ani prawo do kontaktów z dzieckiem.
Musi być złożona prze oboje rodziców, chyba że zgoda drugiego nie jest potrzebna .
Zgoda blankietowa może być odwołana poprzez oświadczenie złożone przed sądem opiekuńczym. Ograniczenie czasowe: nie później niż przed wszczęciem postępowania o przysposobienie.
P.A. dotyczy też sytuacji kiedy rodzice dziecka nie żyją lub są nieznani, jeśli sąd opiekuńczy tak postanowi w orzeczeniu.
Formy instytucjonalnej pieczy zastępczej (art. 93 ustawy)
Instytucjonalna piecza zastępcza jest sprawowana w formie:
1) placówki opiekuńczo-wychowawczej;
2) regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej;
3) interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego.
Przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego za jej zgodą
Art. 22.
1. Przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego następuje za jej pisemną zgodą na podstawie ważnego skierowania do szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.
1a. W nagłych przypadkach, w szczególności w przypadku braku możliwości uzyskania pomocy lekarskiej przed zgłoszeniem się do szpitala, osoba z zaburzeniami psychicznymi może być przyjęta do szpitala psychiatrycznego, za jej pisemną zgodą, bez skierowania, o którym mowa w ust. 1.