ZARZĄDZANIE PRZEDSIĘBIORSTWEM

Wykład II

17.10.2008r.

Umiejętności menedżera:

• Techniczne - czyli ważne dla menedżerów pierwszej linii, ponieważ trzeba pokazać pracownikom co i jak robić,

• Interpersonalne - umiejętności nawiązywania kontaktu z ludźmi,

• Komunikacyjne - łatwość przekazywania informacji,

• Koncepcyjne - zdolność do abstrakcyjnego myślenia, potrzebne menedżerowi najwyższego i średniego szczebla,

• Diagnostyczne - polegają na tym, że menedżer musi sobie wyobrazić, co będzie najlepszym rozwiązaniem problemu,

• Decyzyjne,

• Gospodarowania czasem - menedżer musi umieć ustalić hierarchię czynności do wykonania.

Otoczenie przedsiębiorstwa.

Otoczenie ogólne (największe koło):

• Wymiar techniczny - poziom techniki, technologii w danym kraju,

• Wymiar ekonomiczny - wiąże się z pojęciami takimi jak: produkt krajowy brutto, inflacja, bezrobocie, charakteryzuje poziom gospodarki w danym kraju,

• Wymiar społeczno - kulturowy - wszystkie problemy związane ze stanem demograficznym w danym kraju oraz różnego rodzaju tradycje, mody, zwyczaje,

• Wymiar polityczno - prawny - zespół wszystkich praw, które regulują funkcjonowanie przedsiębiorstwa (kodeksy),

• Wymiar międzynarodowy - zaangażowanie przedsiębiorstwa we współpracę z innymi krajami.

Otoczenie ogólne charakteryzuje gospodarkę, czy kraj, w którym funkcjonuje przedsiębiorstwo.

Otoczenie zadaniowe (średnie koło):

• Konkurenci - (każde przedsiębiorstwo je ma), są to podmioty, które konkurują najczęściej o pieniądze klienta, albo np. o atrakcyjny kredyt lub zakup atrakcyjnej działki,

• Klienci - są to osoby lub podmioty gospodarcze, które płacą za nasze produkty lub usługi. Dzielimy ich na klientów indywidualnych i instytucje,

• Strategiczni sojusznicy - firmy, które ze sobą współpracują, np. McDonalds i Disney lub McDonalds i CocaCola,

• Regulatorzy - wszelkiego rodzaju instytucje, które kontrolują pracę w danym przedsiębiorstwie, np. NIK, Ministerstwo, Sanepid,

• Dostawcy - osoby lub podmioty gospodarcze, które zaopatrują firmę w różnego rodzaju zasoby.

Otoczenie wewnętrzne przedsiębiorstwa (małe koło):

• Zarząd - grupa ludzi, które zarządzają przedsiębiorstwem, prowadzi działalność tego przedsiębiorstwa,

• Właściciele - ma wpływ na sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa,

• Otoczenie fizyczne - miejsce pracy pracownika, np. hala produkcyjna, biurowiec z biurami,

• Pracownicy,

• Kultura przedsiębiorstwa - składa się na nią:

• Tożsamość firmy - czyli wszystkie te czynniki, dzięki którym przedsiębiorstwo można zidentyfikować, np. logo, wystrój wnętrz, ubiór pracowników, sposób odbierania tel.,

• Niewidoczny element - zachowania pracowników, ich poglądy i zachowania, przekonania pracowników nabyte w przedsiębiorstwie nieświadomie.

Zarządzanie w organizacjach.

NAKLADY Z OTOCZENIA: ZASOBY LUDZKIE ZASOBY FINANSOWE ZASOBY INFORMACYJNE ZASOBY FIZYCZNE

PROCES ZARZĄDZANIA

CELE OSIĄGNIĘTE: SPRAWNIE SKUTECZNIE

Strzałki czarne - obrazują teoretyczny obieg.

Strzałki czerwone - realia zarządzania - funkcje zarządzania, przenikają się wzajemnie, wiążą się ze sobą.

Funkcje zarządzania:

Planowanie - podejmowanie decyzji.

Planowanie - wytyczanie celów i określanie, w jaki sposób te cele mają być osiągnięte.

Podejmowanie decyzji - element planowania, polegający na wyborze najlepszych rozwiązań.

Funkcje celów:

1. cele są wskazówką, wytyczają kierunki działania przedsiębiorstwa,

2. ułatwiają planowanie,

3. są czynnikiem motywacyjnym,

4. ułatwiają kontrolowanie.

Rodzaje celów:

1. Podział ze względu na szczebel:

1. misja - określenie po co przedsiębiorstwo istnieje, jaką chce prowadzić działalność,

2. cele strategiczne - cele opracowywane przez menedżerów najwyższego szczebla, formowane na długi okres czasu, są dosyć ogólne,

3. cele taktyczne - muszą wynikać z celów strategicznych, opracowywane przez menedżerów najwyższego szczebla, formowane na krótszy okres czasu,

4. cele operacyjne - dotyczą bieżącej działalności przedsiębiorstwa, opracowywane przez menedżerów pierwszej linii i średniego szczebla.

2. Podział według dziedzin:

1. Produkcyjne,

2. Marketingowe,

Zależą od tego ile i jakie mamy działy w przedsiębiorstwie.

3. Podział według ram czasowych:

1. Cele strategiczne - formowane na okres powyżej 5 lat,

2. Cele taktyczne - formowane na okres od roku do 5 lat,

3. Cele operacyjne - formowane na okres do 1 roku.

Rodzaje planów:

1. Kryterium podziału według szczebla:

1. Plany strategiczne - mają służyć realizacji celów strategicznych, opracowywane przez menedżerów najwyższego szczebla, formowane na długi okres czasu, są dosyć ogólne

2. Plany taktyczne - realizacja celów taktycznych, muszą wynikać z planów strategicznych, opracowywane przez menedżerów najwyższego szczebla, formowane na krótszy okres czasu

3. Plany operacyjne - realizacja celów operacyjnych, dotyczą bieżącej działalności przedsiębiorstwa, opracowywane przez menedżerów pierwszej linii i średniego szczebla

2. Podział według ram czasowych (jest taki sam jak podział celów).

Proces planowania.

Bariery w ustalaniu celów i planowaniu.

GLÓWNE BARIERY

NIEWLAŚCIWE CELE - stawia się albo na cele ilościowe, albo na jakościowe, popada się w skrajność; cel może być niewłaściwie sformułowany, cele mogą być nieosiągalne; NIEWLAŚCIWY SYSTEM NAGRADZANIA - płacimy pracownikowi albo za dużo, albo za mało, co do wykonywanej pracy, jest to antymotywujące; NIECHĘĆ DO USTALENIA CELÓW - niechęć menedżerów do planowania, ustalenie celów; po co coś robić, jeżeli to i tak nie wyjdzie (brak wiary). Dokładne planowanie - boją się, że ktoś po jakimś czasie go skontroluje i sprawdzi czy cel się osiągnęło. Menedżerowie opracowują cel np. w liczbach i to łatwo skontrolować. OPÓR WOBEC ZMIAN - charakterystyczny dla osób starszych; występuje tam, gdzie pracownicy lub kierownictwo są starsi i boją się zmian. PRZESZKODY - niedobory zasobów, surowców, pracy ludzkiej; po co planować coś, co jest niewykonalne, gdy nie mamy czegoś tam…

PRZEZWYCIĘŻANIE BARIER

ZROZUMIENIE ROLI CELÓW I PLANOWANIA - przedsiębiorstwo nie może funkcjonować bez planowania strategicznego; KOMUNIKOWANIE SIĘ I WSPÓLZAWODNICTWO - jedne cele muszą wynikać drugich; o celach musi wiedzieć cały zarząd; SPÓJNOŚĆ, REWIZJA I AKTUALIZACJA Spójność - oznacza, że cele muszą być spójne w układzie: - poziomym - cele jednego działu nie mogą być sprzeczne z innymi działami; cele wszystkich komórek muszą być zgodne; - pionowym - jedne cele wynikają z drugich; cele operacyjne, czy taktyczne nie mogą być sprzeczne ze strategicznymi; Rewizja i aktualizacja - nie planujemy celów raz na jakiś czas, trzeba je przeglądać, oceniać na ile są aktualne i możliwe do realizacji i w razie potrzeby aktualizować, jeżeli coś się zmieniło w otoczeniu; SKUTECZNE SYSTEMY NAGRADZANIA - jeżeli pracownik nie wykonał swojego zadania z przyczyn od niego niezależnych, to nie może być za to ukarany.

ZARZĄDZANIE PRZEZ CELE

Zarządzanie przez cele - polega na tym, że pracownicy są dopuszczani i obecni w planowaniu celi na dany okres czasu.

Każda para: kierownik i podwładny wspólnie określają dla siebie cele najczęściej na pół roku.

Zakłada się, że:

• Pełne zaangażowanie i poparcie kierownictwa najwyższego szczebla,

• Współudział podwładnych w opracowywaniu celów przedsiębiorstwa,

• Samodzielność podwładnych w doborze środków do realizacji celów,

• Otwartość i dostępność przełożonych,

• Człowiek chętnie wykonuje pracę, którą wcześniej zaplanuje,

• Koncentracja na wynikach, jakie mają być osiągnięte,

• Regularne, bieżące kontrole zaawansowania prac każdej pary (przełożony - podwładny)

Wymogi wobec celów w zarządzaniu przez cele:

• Cele każdej komórki są pochodne celów strategicznych,

• Cele dotyczą najważniejszych dziedzin funkcjonowania przedsiębiorstwa np. produkcja, marketing, finanse,

• Cele strategiczne podlegają dezagregacji (rozbicie tych celi na mniejsze cele),

• Cele muszą być elastyczne, w razie zmian w otoczeniu te cele zmieniamy,

• Cele dla każdej pary (przełożony - podwładny) muszą być tak sformułowane, żeby obejmowały osobisty wkład każdego członka tej pary,

• Cele muszą być formułowane w następujący sposób:

• W formie bezwzględnej, czyli np. obniżka kosztów jednostkowych o 2 zł na szt (bezwzględne)

• Względne np. obniżamy koszty produkcji o 10 %.

• Cele można sformułować jako minimum lub maksimum np. wzrost zysku netto o minimum 4%,

• Cele formułowane są na okres bieżący i następny.

Zalety zarządzania przez cele:

• Zarządzanie przez cele konkretyzuje cele dla poszczególnych komórek i osób,

• Aktywizuje kadrę kierowniczą i podwładnych,

• Eliminuje wszelkiego rodzaju niedomówienia i niejasności pomiędzy podwładnymi i przełożonymi,

• Odpowiedzialność za losy przedsiębiorstwa rozkłada się na wszystkich pracowników,

• Kładzie nacisk na pracę zespołową

• Określa kryteria oceny pracowników,

• Rola motywująca (działa mobilizująco na pracowników),

• System stwarza poczucie integracji pracowników w przedsiębiorstwie.

Wady zarządzania przez cele:

• Pracochłonność związana z planowaniem

• Rozbudowana dokumentacja

• Stawia (kładzie) nacisk na cele ilościowe i zaniedbuje cele jakościowe

• Powoduje stresy i napięcia pod koniec półrocza w okresie kontroli

• Wymaga kwalifikacji i kultury pracowników

Zarządzanie przez cele (ZPC).

„LIST DO MENEDŻERA”:

• CELE FIRMY, ZWIERZCHNIKA I SWOJE WLASNE

• NORMY WYDAJNOŚCI WLASNEJ PRACY - to, co chcemy osiągnąć przez pół roku

• DZIALANIA, JAKIE NALEŻY PODJĄĆ, ABY OSIĄGNĄĆ CELE - co jest nam potrzebne do tego, aby cele te osiągnąć,

• PRZSZKODY

• POMOC ZE STRONY PRZELOŻONYCH I FIRMY

• DZIALANIA, JAKIE NALEŻY PODJĄĆ W NASTĘPNYM ROKU

• AKCEPTACJA LUB POPRAWKI

„List do menedżera” - funkcjonuje na zachodzie. Jest to forma zaawansowana zarządzania przez cele. Raz na pół roku każdy pracownik może (nie musi) napisać taki list.

7

WYMIAR MIĘDZYNARODOWY

WYMIAR TECHNICZNY

WYMIAR EKONOMICZNY

WYMIAR SPOLECZNO-KULTUROWY

WYMIAR POLITYCZNO-PRAWNY

KONKURENCI

KLIENCI

STRATEGICZNI SOJUSZNICY

REGULATORZY

DOSTAWCY

ZARZĄD WLAŚCICIELE O. FIZYCZNE PRACOWNICY KULTURA

PLANOWANIE I PODEJMOWANIE DECYZJI

ORGANIZOWANIE

KONTROLOWANIE

PRZEWODZENIE

MISJA ORGANIZACJI

CELE STRATEGICZNE

PLANY STRATEGICZNE

CELE TAKTYCZNE

CELE OPERACYJNE

PLANY TAKTYCZNE

PLANY OPERACYJNE

FAZA PRZYGOTOWAWCZA

1. PRZEKONANIE ORAZ PRZESZKOLENIE KADRY KIEROWNICZEJ DO ZPC

2. DOBÓR DORADCÓW I KONSULTANTÓW

FAZA PODSTAWOWA

1. WSPÓLNE OKREŚLANIE CELÓW I WYNIKÓW W PODSTAWOWYCH OBSZARACH DZIALALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

2. DEZAGREGACJA CELÓW GLÓWNYCH NA CELE SZCZEGÓLOWE DLA POSZCZEGÓLNYCH KOMÓREK ORGANIZACYJNYCH

3. NEGOCJOWANIE PRZEZ KIEROWNIKÓW Z PODWLADNYMI KRYTERIÓW OCEN I POZIOMU POŻĄDANYCH WYNIKÓW.

4. OPRACOWYWANIE INDYWIDUALNYCH PLANÓW

5. WSPÓLNE, SYSTEMATYCZNE PRZEGLĄDY REALIZACJI PLANÓW.

FAZA KOŃCOWA

1. WSPÓLNA OCENA UZYSKANYCH WYNIKÓW ORAZ USTALENIE ODCHYLEŃ OD PLANÓW

2. GRATYFIKACJA SKUTECZNEGO WYSILKU I WYSOKIEJ EFEKTYWNOŚCI

3. SPRECYZOWANIE CELÓW NA KOLEJNY OKRES PLANISTYCZNY

---