Masaż twarzy

Masowany leży na plecach, twarz oczyszczona, włosy oddzielone od twarzy za pomocą opaski.
Do masaż twarzy używa się oliwki lub kremów tłustych poślizgowych.
Masaż wykonuje się szybko delikatnie nie rozciągając skóry podczas zabiegu.

 Czoło
Głaskanie czoła przez;
a) składanie rąk na czole
b) opuszkami palców z wykończeniem podstawą dłoni
c)czwartymi palcami w okolicy gładzizny
z odprowadzeniem w kierunku skroni.
Rozcieranie czoła;
a)między czwarty i trzeci palec jednej ręki, układa się czwarty palec drugiej ręki.
b) wsuwanie trzecich i czwarty palców obu rąk (szufladki)
c) "ósemki" -  mijanie się czwartych palców obu rąk.
Wibracja na powierzchni czoła;
oklepywanie miotełkami i wachlarzykiem.

Oczy 

głaskanie czwartymi palcami dookoła oczu
- zgniatanie brwi
- szybkie szczypanie
- rozcieranie kącików oczu czwartym palcem z przytrzymywaniem drugą ręką
- formowanie brwi
- sklepywanie

Nos
- głaskanie
a) czwartymi palcami obu rąk
b) trzecim czwartym kciukiem
- rozcieranie
a) czwartymi palcami obu rąk
b) trzecim czwartym kciukiem
- szczypanie nosa kciukiem i czwarty palcem
- formowanie
- oklepywanie miotełkami

Policzki
Głaskanie równoczesne dwoma rękami za pomocą trzeciego czwartego i piątego palca, okrężnie
w górę - palce ustawione pod kątem 45o
- rozciąganie okrężne po linii głaskania trzecim czwartym i piątym palcem
- ugniatanie łuku żuchwy
- ugniatanie łuku jarzmowego
- wibracja na powierzchni policzków
- oklepywanie miotełkami i wachlarzykiem
Zmarszczki ciągnące się od nosa do ust
- głaskanie czwartymi palcami w gorę
- rozcieranie okrężne czwartymi palcami w górę
- oklepywanie miotełkami

Usta 

- głaskanie okrężne czwartym palcem jednej ręki
- głaskanie podłużne naprzemiennie czwartymi palcami obu rąk
- rozcieranie czwartym palcem okrężnie wokół mięśnia okrężnego ust
- rozcieranie zmarszczek w kącikach ust
- szczypanie ust
- formowanie ust
- oklepywanie miotełkami

Podbródek
Głaskanie
a)ruchem składania rąk
b)opuszkami palców z wykończeniem podstawą dłoni
rozcieranie podbródka, kciuk ułożony na brodzie palec drugi trzeci i czwarty na podbródku,
wykonuje ruchy okrężne, nagniatanie ruchem falowym łuku żuchwy w kierunku do ucha,
oklepywanie podbródka.

Szyja
- głaskanie opuszkami palców obu rąk w kierunku uszu
- rozcieranie pomiędzy dwa palce trzeci i czwarty jednej ręki wkłada się palec drugiej ręki,
który wykonuje rozcieranie okrężne
- oklepywanie szyi miotełkami.

Masaż aparatu artykulacyjnego

Masaż aparatu artykulacyjnego należy rozpoczynać możliwie najwcześniej. Majac podejrzenia iż sprawność
ruchowa aparatu artykulacyjnego jest obniżona należy włączyć ćwiczenia usprawniające w rytm zabiegów
pielęgnacyjnych.
Najczęściej występujące nieprawidłowości to:
- brak lub słaba kontrola ustawienia głowy, uniemożliwiająca prawidłowe utrzymanie pozycji siedzącej,
- nieumiejętność żucia i połykania,
- niezdolność warg do całkowitego zamknięcia,
- ograniczenie ruchomości spastycznego języka,
- brak lub słaba koordynacja ruchowa języka i warg,
- nadmierna wrażliwość tylnej części języka i tylnej ściany gardła (łatwość dławienia się i występowania
  odruchu wymiotnego),
- nadmierny lub osłabiony odruch gryzienia.
Powyższe trudności są wynikiem obniżenia sprawności ruchowej oraz nieprawidłowego napięcia warg,
języka żuchwy. W celu uzyskania poprawy zaburzonych funkcji należy usprawnić powyższe narządy.
Proponowany zestaw ćwiczeń jest przykładem propozycji masażu.
Ogólne zalecenia dotyczące masażu:
1. zabiegi o charakterze profilaktyczno-usprawniającym prowadzimy systematycznie, niezwykle delikatnie,
   ciepło w miarę atrakcyjnie, zachęcając przez to dziecko do współdziałania.
2. masaż wykonuje się kilka razy dziennie przed jedzeniem. Ćwiczenia te łączy się z bodźcami słuchowymi np.
- masując tylne części języka wypowiadamy[gg], [ga], [ha],
- przednią część języka, podniebienie, dziąsła wypowiadamy [to], [tu], [da], [la], [dla],
- wargi - [pp], [bb], [pa, ap], [apa], [ma] itp.
3. ingerencja wewnątrz jamy ustnej jest dla dziecka nieprzyjemna, dlatego też do masażu wykorzystuje się
przedmioty, do których dziecko jest przywiązane np. smoczek, łyżeczkę.
4. równocześnie z masażami należy pamiętać o ćwiczeniach połykania i jedzenia (żucie, gryzienie),
5. pomagamy dziecku w wykonywaniu określonego ruchu np.
- trzymanie warg przy cmokaniu,
- przesuwanie języka na lewo i prawo przy próbie nauczenia dziecka żucia.
Przy tych ćwiczeniach łączy się elementy masażu z ruchem wykonywanym przez dziecko świadomie.
 

- próby chwytania w palce przemieszczającego się w buzi języka,
- przesuwanie języka w buzi,
- masaż palcem wskazującym, grzbietowej strony języka - ruchy koliste od czubka do nasady języka,
- masaż plackowy - ruchy rozgniatające,
- masaż punktowy - ucisk punktowy,
- oklepywanie języka palcem, szpatułką, łyżeczką,
- podciąganie i dźwiganie języka ku górnym dziąsłom,
- energiczne wywijanie czubka języka ku górze,
- prowokowanie dziecka do zlizywania np. miodu ze smoczka lub łyżeczki

Masaż podniebienia:
- masaż kciukiem od przodu jamy ustnej do podniebienia miękkiego,
- masaż najpierw prawej, potem lewej strony podniebienia rozpoczynając od bruzdy środkowej,
schodząc do łuków zębnych,

Masaż dziąseł
- masaż dziąseł górnych od dołu do góry palcem lub miękką szczoteczką,
- masaż dziąseł dolnych od góry do dołu

Masaż warg
- masaż wibracyjny warg (gra na grzebieniu),
- uczulanie warg przedmiotami o różnej fakturze, temperaturze, konsystencji,
- "obrysowywanie" kształtu ust przez matkę (uczulanie warg),
- leciutki masaż warg,
- oklepywanie warg palcami, ściąganie ich w dzióbek i spłaszczanie w kierunku kącików ust,
- rozkładanie i składanie warg do uśmiechu.
 

Ćwiczenia oddechowe

1. idą gęsi ssss - uśmiech, wydech,
2. usypianie lalki - ciii - uśmiech, wydech,
3. liście szeleszczą -sz sz sz - ryjek wydech,
4. dmuchanie na zmarznięte ręce - chuu chuu,
5. studzimy herbatę - ffff,
6. wydmuchiwanie z tuby kul do celu,
7. nadmuchiwanie balonów,
8. nadmuchiwanie balonów z ustnikiem i gwizdkiem,
9. zdmuchiwanie przez słomkę wacików, piłek pingpongowych\, piórek,
10. rozdmuchiwanie przez słomkę kaszy, ryżu,
11. dmuchanie w gwizdki,
12. dmuchanie w gwizdki z papierową tubą,
13. zdmuchiwanie świecy z różnej odległości, ustami, nosem,
14. wprawianie w ruch wiatraczków,
15. przyciąganie (wdech) słomką, rurką różnych przedmiotów,
16. wąchanie kwiatków, zatrzymywanie zapachu,
17. naśladowanie śmiechu (cicho, głośno)
pan ho, ho, ho
pani ha, ha, ha
dziecko hi, hi, hi
staruszka he, he, he,
18. powtarzanie szeptem zdania,
19. huśtanie na brzuchu oddechem zabawki,
20. wdech - słońce wschodzi coraz wyżej
wydech - a zachodzi coraz niżej,
21. śpiewanie, recytowanie,
22. podrzucanie wacika lub piórka dmuchając na nie,
23. zdmuchiwanie nosem lekkich przedmiotów,
24. wprawinie w ruch przedmiotów zawieszonych na nitce.
 
 

Ćwiczenia usprawniające wargi

1. strojenie min (smutna, wesoła),
2. hiperpoprawne wymawianie na zmianę - uśmiech  „ryjek”,
3. "grubasek" - nadmuchiwanie policzków,
4. "chudzielec" -wciąganie policzków,
5. wciąganie warg - obejmują zęby,
6. masaż warg zębami; na przemian górnej i dolnej,
7. "całuski" - cmokanie ustami,
8. gwizdanie na jednym tonie,
9. wysuwanie warg górnej i dolnej na zmianę do przodu,
10. utrzymywanie górną wargą słomki,
11. utrzymywanie prosto samymi wargami słomki, rurki,
12. chłodzenie zupy,
13. dobitne wymawianie samogłosek a, e, o, u, i, y,
14. wdech i wydech kącikami ust,
15. "motorek", parskanie,
16. dmuchanie na wysuniętą dolną wargę,
17. przepychanie powietrza wewnątrz jamy ustnej,
18. "króliczek" - kręcenie w prawo i w lewo ustami ściągniętymi w "dzióbek",
19. "krówka"  naśladowanie żucia trawy przez krowę.

Ćwiczenia usprawniające język

Przy udziale języka powstają prawie wszystkie głoski ( z wyjątkiem b, m, f, w), a nie które (np. s, sz, r)
wymagają szczególnie jego precyzyjnych ruchów.
Zalecane jest przestrzeganie zasad rozpoczynania ćwiczeń od obszernych ruchów języka na zewnątrz
jamy ustnej, z przechodzeniem do ruchów drobniejszych –-wewnątrz.
Ćwiczenia mają na celu; nauczenie
1. oblizywanie warg - usta szeroko otwarte ( można wargi posmarować miodem, kremem czekoladowym),
2. wysuwanie języka do przodu i cofanie w głąb jamy ustnej (bez kontaktu z wargami),
3. wahadełko - kierowanie języka w kąciki ust bez dotykania językiem warg i zębów,
4. klaskanie językiem - zabawa w konika,
5. oblizywanie zębów - usta szeroko otwarte,
6. mycie zębów językiem - liczenie zębów językiem,
7. mlaskanie czubkiem i środkiem języka,
8. wypychanie językiem policzków (udawanie ssania cukierka).
9. otwieranie i zamykanie zębów bez odrywania języka od podniebienia,
10. wyraźne wymawianie głosek [l-a],bez poruszania brodą, przy szeroko otwartych ustach,
11. przeciskanie języka między zębami,
12. wymawianie głoski [t t t...] przez uderzanie końcem języka o podniebienie, podobnie z głoską [d]
      (naśladowanie odgłosu strzelania z karabinu),
13. wymawianie sylab la la la ...
                               lo lo lo ...
                               le le le ...
poruszanie jedynie językiem - nie brodą (usta szeroko otwarte),
14. naciskanie językiem na podniebienie (usta otwarte) - zwalnianie nacisku,
15. układanie języka w rulonik,
16. ruchy poziome językiem przy otwartych ustach (wąż),
17.  "łopatka" - płaski szeroki język,
18. "igiełka" - napięty, wąski język,
19. wykonywanie językiem kółka,
20. masowanie językiem podniebienia,
21. cofanie języka po podniebieniu do gardła,
22. naśladowanie kota wylizującego talerzyk,
23. poprzeczne rozciąganie języka, ujmowanie go między zęby przedtrzonowe, wdech
 i wydech "szeroki język"
 
 

Ćwiczenia mimiczne

(wykonujemy przed lustrem)
1. poprzeczne marszczenie czoła,
2. pionowe marszczenie czoła,
3. naprzemienne zamykanie oczu,
4. zamykanie oczu z maksymalnym dociskiem, połączone z unoszeniem brwi,
5. marszczenie nosa,
6. wykonywanie gestu niesmaku,
7. uśmiech z zaciśniętymi zębami,
8. uśmiech z odsłoniętymi zębami,
9. ruch nagryzania wargi górnej,
10. ruch nagryzania wargi dolnej,
11. wciąganie warg do wewnątrz,
12. ściąganie kącików ust na boki,
13. pokazywanie górnych zębów,
14. pokazywanie dolnych zębów,
15. szczerzenie zębów,
16. wypychanie językiem policzka prawego i lewego,
17. rozdęcie policzków z wargami oddalonymi od zębów,
18. rozdęcie policzków z wargami przyciśniętymi do zębów,
19. płukanie powietrzem przedsionka jamy ustnej,
20. gwizdanie,
21. wymawianie głoski [p] z oporem własnych palców umieszczonych w kącikach ust,
22. wymawianie głoski [p] i [t],
23. utrzymywanie ołówka między wargami,
24. utrzymywanie zapałki miedzy wargami,
25. wysuwanie i cofanie żuchwy,
26. przesuwanie żuchwy w prawo i w lewo,
27. szerokie otwieranie ust,
28. zwijanie języka w trąbkę,
29.  wibracja ust.
 

Ćwiczenia usprawniające podniebienie miękkie 

1. ziewanie - z opuszczoną nisko dolną szczęką,
2. kaszlenie z wysuniętym na zewnątrz językiem,
3. płukanie gardła ciepłą wodą tzw. gulgotanie,
4. chrapanie na wdechu i wydechu,
5. połykanie pastylek,
6. gra na instrumentach dętych (trąbka, piszczałka, gwizdek, organki),
7.  nadmuchiwanie baloników,
8. puszczanie baniek mydlanych
9. wymawianie głosek [g], [k] z samogłoskami np. ga, go, ge...,
10. oddychanie wyłącznie przez usta lub wyłącznie przez nos,
11. ssanie smoczka,
12. głębokie oddychanie - wdech nosem, wydech ustami - usta cały czas otwarte,
13. przenoszenie skrawków papieru za pomocą słomki (wciąganie powietrza),
14. wciąganie policzków na wdechu.

---