Katecheza a ścieżka edukacyjna, Katecheza

1. Ścieżki edukacyjne: między teorią a praktyką
Tworzenie ścieżek edukacyjnych i korelacja przedmiotów szkolnych to korzystna tendencja w systemie edukacji. Tendencja ta respektuje fakt, że osiągnięcie przez wychowanka dojrzałości intelektualnej i osobowościowej wymaga integracji poszczególnych elementów wiedzy, a także wartości, kompetencji i postaw.
Niestety w obecnej sytuacji społeczno-politycznej i kulturowej korelacja przedmiotów szkolnych pozostaje częściej teoretycznym postulatem niż rzeczywistością. Nawet jeśli w danej szkole faktycznie dąży się do koordynacji treści i umiejętności przekazywanych w ramach poszczególnych przedmiotów, to i tak nie chroni to zwykle wychowanka przed fragmentarycznością przekazywanej mu wiedzy czy promowanych kompetencji. Wynika to z faktu, że nasze szkolnictwo znajduje się pod pręgierzem dominujących ideologii, a także pod naciskiem „poprawności” politycznej. W konsekwencji zarówno przygotowanie profesjonalne nauczycieli, jak też ich oddziaływanie wychowawcze charakteryzuje się jednostronnością i uległością wobec postmodernistycznej mody na subiektywizm, indywidualizm, relatywizm, liberalizm, sekularyzację i pustkę aksjologiczną w dominujących systemach pedagogicznych.

2. Katecheza: funkcja uzupełniająca i integrująca

Selektywność przekazywanej wiedzy i promowanych postaw w ewidentny sposób można zaobserwować w odniesieniu do ścieżki edukacyjnej „wychowanie do życia w rodzinie\". Podstawa programowa przewiduje, że omawiana ścieżka powinna być realizowana w ramach wielu przedmiotów szkolnych (m.in. język polski, katecheza, historia, biologia, wychowanie fizyczne). W pewnym sensie każdy przedmiot ma tu pozytywną rolę do spełnienia. Także takie przedmioty, które zupełnie nie kojarzą się z tą ścieżką, jak np. matematyka. Dojrzała postawa w małżeństwie i rodzinie wymaga również sztuki logicznego myślenia. Niestety politycznie „poprawna” formacja pedagogów oraz ideologiczne naciski na szkołę sprawiają, że w ramach poszczególnych przedmiotów wychowanek otrzymuje często jedynie fragmentaryczne i nieskoordynowane informacje na temat natury, celów i sposobów funkcjonowania małżeństwa i rodzinny. Zdarza się i tak, że uczeń jest wprowadzany w błąd, a półprawdy, które czasem słyszy w ramach danego przedmiotu, bywają w kontekście wychowania groźniejsze niż brak wiedzy.
W obliczu wybiórczości i jednostronności przekazywanych treści i promowanych postaw w ramach przedmiotów „świeckich”, istnieje zagrożenie, że katecheta popadnie w drugą skrajność, czyli ograniczy się do prezentowania na katechezie jedynie tych treści czy wartości, które są pomijane w ramach innych zajęć szkolnych. Skupia się wtedy na aspektach moralnych, duchowych czy religijnych w odniesieniu do małżeństwa i rodziny, ignorując pozostałe aspekty. W konsekwencji inni nauczyciele i sami wychowankowie posądzają go o uciekanie od „trudnych” tematów i realiów życia, o kierowanie się ideologią lub o przesadnie wysublimowane spojrzenie na małżeństwo i rodzinę.
Popadnięcie w tego typu pułapkę jednostronności w ramach zajęć katechetycznych - w odpowiedzi na jednostronność spojrzenia innych nauczycieli - stawia wychowanków w potrójnie trudnym położeniu. Po pierwsze, katecheza staje się dla nich kolejnym miejscem przekazu cząstkowej jedynie wiedzy i zawężonych kompetencji. Po drugie, uczniowie wprowadzani są w klimat nieufności, a nawet walki między katechetą a innymi nauczycielami. Po trzecie, stawiani są wobec wyboru: albo korzystam z katechezy i zamykam się wobec treści przekazywanych w ramach innych przedmiotów szkolnych, albo odrzucam katechezę i buntuję się wobec prawd czy wartości, które są mi tam proponowane.
Zadaniem katechety jest dokonanie czegoś znacznie trudniejszego niż ograniczanie się do biernego uzupełniania tego, czego brakuje w programach innych przedmiotów szkolnych, albo podkreślanie wyłącznie tego, co w innych programach jest problematyczne, mylące czy szkodliwe. Kompetentny katecheta potrafi przekazać całą istotną wiedzę i promować całokształt dojrzałych postaw i wartości w odniesieniu do małżeństwa i rodziny, odwołując się przy tym do wiedzy i kompetencji zdobywanych przez uczniów w ramach innych zajęć szkolnych.
Katecheza ma zatem podwójną rolę do spełnienia w odniesieniu do ścieżki edukacyjnej „wychowanie do życia w rodzinie”. Zadanie pierwsze to funkcja uzupełniająca, czyli ukazywanie wiedzy, wartości, umiejętności i postaw, które z reguły są ignorowane lub jedynie pobieżnie naświetlane w ramach innych przedmiotów szkolnych. Zadanie drugie to funkcja integrująca, czyli pomaganie wychowankowi, by osiągnął harmonijną syntezę wiedzy i postaw w odniesieniu do małżeństwa i rodziny, a także by dysponował kryteriami krytycznego wartościowania różnych propozycji w tym względzie, z którymi styka się w szkole, w kontaktach z rówieśnikami, w środkach przekazu, w dominującej modzie czy obyczajowości.
To drugie zadanie jest oczywiście znacznie ważniejsze, a jednocześnie znacznie trudniejsze w realizacji. Funkcja uzupełniająca polega głównie na realizacji programu katechezy, opracowanego dla danej grupy wiekowej. Natomiast realizacja funkcji integrującej wymaga od katechetów twórczego wysiłku, opartego na solidnej znajomości zarówno wychowanka, jak i treści, które są mu przekazywane w ramach pozostałych przedmiotów szkolnych. Popatrzmy na konkretne sposoby realizacji tej właśnie integrującej funkcji katechezy.

3. Katecheza jako miejsce integracji wiedzy o małżeństwie i rodzinie

Zawarcie trwałego małżeństwa i założenie szczęśliwej rodziny wymaga dojrzałości psychicznej, intelektualnej, moralnej, duchowej, społecznej i religijnej. Z tego właśnie względu katecheza spełnia swą funkcję integrującą, jeśli przekazuje wychowankowi czytelną syntezę wiedzy o człowieku w aspekcie przygotowania do życia w małżeństwie i rodzinie. Polityczna i ideologiczna „poprawność” przejawia się w tym, że w ramach przedmiotów świeckich uwaga ucznia skupiana jest zwykle na jego cielesności, emocjach i subiektywnych przekonaniach. W tej sytuacji zadaniem katechezy nie jest jedynie ukazywanie pozostałych wymiarów ludzkiej rzeczywistości, ale całościowe i realistyczne prezentowanie wiedzy o człowieku. Dzięki katechezie wychowanek powinien zdawać sobie sprawę z tego, że człowiek to ktoś stworzony na podobieństwo Boga i posiadający niezwykłą godność osoby. To ktoś, kto potrafi realistycznie myśleć, dojrzale kochać, podejmować mądre decyzje, zawrzeć trwałe i szczęśliwe małżeństwo, odpowiedzialnie wychować dzieci. Z drugiej strony ten sam człowiek to ktoś zagrożony przez naiwnych czy cynicznych ludzi, a także przez samego siebie. Każdego wychowanka może spotkać los biblijnego Józefa, sprzedanego do niewoli, albo los syna marnotrawnego, który skrzywdził samego siebie. Dzięki katechezie wychowanek powinien zdawać sobie sprawę z tego, że przygotowanie do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny nie jest kwestią spontaniczności, lecz wymaga odpowiedzialnego wychowania i pracy nad charakterem.
Równie istotnym zadaniem katechety jest integrowanie wiedzy o małżeństwie i rodzinie. Niestety ciągle jeszcze zdarza się, że szkoła przekazuje mylące treści na ten temat. Przykładem klasycznym jest mówienie o „wolnych związkach” jako alternatywnej formie małżeństwa. Tymczasem nie istnieją „wolne związki”, podobnie jak nie istnieje sucha woda czy kwadratowe koło. To wewnętrznie sprzeczne wyrażenie używane jest w tym celu, aby ukryć przed wychowankiem fakt, że chodzi tu o związki nietrwałe, niewierne i niepłodne.
Jednak samo demaskowanie błędów czy intelektualnych manipulacji nie wystarczy. Integrująca funkcja katechezy polega na przekazaniu wychowankowi pełnej i precyzyjnej wiedzy o istocie małżeństwa i rodziny. Więź małżeńska jest niezwykłym zamysłem Boga, który wie, że każdy z nas tęskni za miłością nieodwołalną i wierną. Z tego względu kobieta i mężczyzna łączą się w małżeństwie miłością tak silną, że \"odtąd już nie są dwoje, lecz jedno ciało\" (Mt 19, 6). Tylko taka wierna i nieodwołalna miłość daje małżonkom poczucie bezpieczeństwa i tworzy optymalne warunki dla odpowiedzialnego wychowania dzieci.
Integrująca funkcja katechezy zakłada nie tylko przekazanie podstawowej wiedzy o człowieku oraz o małżeństwie i rodzinie, lecz także wiedzy o miłości, na której opiera się życie małżeńskie i rodzinne. Również w tej dziedzinie wychowankowie otrzymują w szkole zwykle informacje cząstkowe, a nierzadko błędne i sprzeczne. Zdarza się, że wychowawcy mylą miłość z uczuciem, z zakochaniem, z pożądaniem, a nawet ze współżyciem seksualnym (wtedy gwałt musiałby zostać uznany za wyraz miłości!). W tej sytuacji szkoła staje się miejscem szerzenia swoistego analfabetyzmu, gdyż wychowanek myli miłość z czymś, co miłością nie jest.
Dzięki katechezie uczeń powinien precyzyjnie rozumieć istotę miłości oraz dysponować jasnymi kryteriami odróżniania miłości od jej falsyfikatów. Powinien odkryć, że miłość to coś znacznie więcej niż sympatia czy zauroczenie emocjonalne. Zakochanie nie jest jeszcze formą dojrzałej miłości. Jest ono powtórzeniem sytuacji z dzieciństwa, gdy dziecko było zauroczone rodzicami i czuło się bez nich bezradne. Podobnie osoba zakochana czuje się szczęśliwa w kontakcie z tą drugą osobą. Ciągle o niej myśli i chce z nią pozostać na zawsze. Z czasem jednak pojawiają się bolesne nieporozumienia i emocjonalne zranienia. Przeżycie zakochania z jego radościami i rozczarowaniami pozwala na odkrycie faktu, że uczuciowe przylgnięcie do drugiej osoby jest dobrym sposobem w okresie dzieciństwa i zakochania. Okazuje się natomiast fatalnym sposobem na resztę życia.
Dzięki katechezie wychowanek powinien rozumieć, że gdyby istotą miłości było uczucie, to nie można byłoby jej ślubować. Człowiek nie może przecież ślubować, że przez całe życie będzie przeżywał określone stany emocjonalne. Błąd pierwszy to redukowanie miłości do uczuć, a błąd drugi to redukowanie bogactwa uczuć towarzyszących miłości, do tak zwanego „pięknego” uczucia. Istotą dojrzałej miłości jest troska o daną osobę, niezależnie od emocji, które w stosunku do niej przeżywamy w danym momencie. Troska ta wyraża się poprzez konkretne słowa i czyny. Kochać to w taki sposób rozmawiać z drugim człowiekiem i tak wobec niego postępować, by stawał się najdojrzalszą wersją samego siebie. Miłość wyraża się w sposób widzialny: poprzez fizyczną obecność, ofiarną pracowitość oraz odpowiedzialną czułość. Najbardziej czytelnym przykładem takiej miłości jest macierzyństwo. Kobieta-matka ofiaruje dziecku część ciała i krwi, aby podzielić się z nim swoim życiem i swoją miłością.
Katecheza powinna pomagać wychowankowi, by odkrył, że sposoby wyrażania miłości powinny być dostosowane do postępowania i sytuacji danej osoby. Innymi słowami i zachowaniami wyrażamy miłość wobec dziecka, a innymi wobec dorosłego. Inaczej postępujemy wobec ludzi dojrzałych i uczciwych, a inaczej wobec zaburzonych czy cynicznych. Wzorem jest tu Chrystus. Do jednych ludzi odnosił się On z czułością i rozrzewnieniem. Nauczał, przebaczał, uzdrawiał, dodawał otuchy i nadziei. Takie właśnie słowa i czyny służyły ich dobru i pomagały im przemieniać życie. Wobec innych był stanowczy i twardy. Bronił się przed nimi. Mówił im bolesną prawdę. Demaskował ich przewrotność. Wzywał do nawrócenia. Jedynie tego typu słowa i zachowania stwarzały tym ludziom szansę na to, by się zastanowili i zmienili swoje postępowanie.
Dysponując powyższą syntezą wiedzy na temat dojrzałej miłości, wychowanek jest w stanie w sposób krytyczny odnosić się do wszystkich cząstkowych informacji na ten temat, z którymi styka się w szkole i poza szkołą. Potrafi wykorzystać te informacje i sugestie, które ułatwiają mu dorastanie do dojrzałej miłości oraz demaskować i odrzucać te wszystkie poglądy czy postawy, które oddalają go od takiej miłości.
Integrowanie wiedzy w ramach ścieżki edukacyjnej „przygotowanie do życia w rodzinie” wymaga również przekazania wychowankowi syntetycznej wiedzy o ludzkiej seksualności. W tej dziedzinie uczniowie słyszą wyjątkowo dużo jednostronnych i mylących, a czasem wręcz demoralizujących poglądów. Słyszą nawet tak absurdalne tezy, jak twierdzenie, iż seksualność to wyłącznie prywatna sprawa danego człowieka. Tymczasem źle kierowaną seksualnością można wyrządzić tak wielką krzywdę sobie i innym, że znaczna część zachowań w tej dziedzinie jest nie tylko sprzeczna z normami moralnymi, ale zakazana kodeksem karnym. Dzięki realistycznej i całościowej wiedzy zdobytej w ramach katechezy wychowanek ma szansę zdawać sobie sprawę z tego, że seksualność może być sposobem wyrażania miłości i miejscem odpowiedzialnego przekazywania życia. Ale też może być sposobem wyrażania przemocy (np. gwałt) lub miejscem przekazywania śmierci (np. aborcja czy choroba AIDS).
Istotnym zadaniem katechety jest precyzyjne ukazanie sensu ludzkiej seksualności. Sensem tym nie jest rozładowanie popędu czy szukanie doraźnej przyjemności, lecz wyrażanie miłości małżeńskiej oraz odpowiedzialne przekazywanie życia. Najbardziej zaburzone są te zachowania, które odrywają seksualność od miłości małżeńskiej (np. współżycie przed - i pozamałżeńskie, gwałt, prostytucja, pornografia, homoseksualizm, masturbacja, seksualne wykorzystywanie nieletnich) oraz od odpowiedzialnego rodzicielstwa (np. antykoncepcja, aborcja).
Dzięki katechezie wychowanek powinien uświadomić sobie fakt, że seksualność jest szóstym, a nie pierwszym przykazaniem. Oznacza to, że zajęcie dojrzałej postawy w tej sferze wymaga respektowania pierwszych pięciu przykazań Dekalogu, czyli trwania w przyjaźni z Bogiem, szacunku do innych ludzi, począwszy od rodziców, a także chronienia zdrowia i życia własnego oraz innych ludzi. Katecheza spełnia swoją funkcję, jeśli pomaga wychowankowi przeżywać seksualność w sposób zintegrowany z całym projektem życia. Dzięki katechezie wychowanek powinien odkryć, że jest w stanie kierować seksualnością mocą świadomości i wolności oraz że miłość bez seksualności wystarczy do szczęścia, natomiast seksualność bez miłości nie wystarczy nigdy.

4. Katecheza jako miejsce integracji postaw wobec małżeństwa i rodziny

Wychowanie to coś znacznie więcej niż informowanie. To także kształtowanie postaw, które są zgodne ze zdobytą wiedzą oraz z przyjętą hierarchią wartości. Także w tym aspekcie katecheza ma do spełnienia funkcję integrującą. W ramach zajęć z innych przedmiotów nauczyciele z reguły ograniczają się do przekazania określonej porcji informacji. Raczej sporadycznie starają się formować postawy, a jeśli już to czynią, to niestety często promują zachowania „modne” i „poprawne” politycznie, które okazują się niedojrzałe i nieodpowiedzialne. Przykładem może być promowanie naiwnie rozumianej tolerancji, co w praktyce oznacza zachęcanie uczniów do tolerowania wszystkich form zachowania. Nawet tych, które są w oczywisty sposób szkodliwe czy zaburzone. Inny przykład to uczenie wychowanka asertywnego mówienia „nie” w obliczu negatywnych nacisków zewnętrznych, bez jednoczesnego pomagania mu, by umiał równie stanowczo powiedzieć „nie” samemu sobie, w obliczu własnych słabości czy błędów. Popatrzmy zatem na podstawowe postawy, które powinna promować katecheza, aby wychowanek miał szansę dojrzale przygotować się do życia w małżeństwie i rodzinie.
Pierwszą z takich postaw jest zażyła przyjaźń z Bogiem. Zawarcie małżeństwa i założenie rodziny wymaga złożenia zdumiewającej przysięgi, jaką tylko miłość Boża mogła zaproponować: \"Biorę Cię za męża/za żonę i ślubuję Ci miłość, wierność i uczciwość małżeńską oraz że Cię nie opuszczę aż do śmierci.” Są to słowa wymagające takiej dojrzałości i siły, że można je zrealizować tylko dzięki pomocy Boga: „Tak mi dopomóż, Panie Boże Wszechmogący, w Trójcy Jedyny i wszyscy święci\". Wychowanek, który nie żyje w obecności Boga i nie ufa Mu bardziej niż ludziom i niż samemu sobie, będzie tęsknił za miłością wierną i nierozerwalną, ale nie będzie miał wystarczającej siły i motywacji, by do takiej miłości dorastać. Będzie wtedy akceptował to, co w agresywny sposób proponuje mu najniższa kultura: „miłość” powierzchowną, niewierną i niepłodną, która przynosi dramatyczne rozczarowania.
Katecheza wprowadza wychowanka w zażyłą przyjaźń z Bogiem wtedy, gdy pomaga mu rozumieć i przyjmować Bożą miłość, gdy uczy osobistej modlitwy i zawierzenia Bogu własnego życia, gdy przyprowadza do Chrystusa poprzez Eucharystię i życie sakramentalne, gdy wprowadza go w katolickie grupy formacyjne oraz ułatwia mu aktywne włączenie się w życie swojej parafii.
Kolejne zadanie katechezy to mobilizowanie wychowanka do czujności i dyscypliny. Dojrzałe małżeństwo i rodzina wymaga czegoś więcej niż spontaniczności i naśladowania tego, co czyni tak zwana „większość”. Wymaga wewnętrznej wolności, stanowczości, pracy nad sobą. Wymaga czujności w odniesieniu do rozmów, więzi, książek i czasopism, filmów i bodźców, na które wychowanek się otwiera. Brak czujności i dyscypliny grozi popadnięciem w zniewolenia i nałogi (np. alkoholizm, narkomania, uzależnienia seksualne), które wykluczają możliwość zawarcia ważnego małżeństwa i założenia szczęśliwej rodziny.
Nikt nie lubi, gdy ktoś mówi mu o potrzebie pracy nad sobą i dlatego niezwykle ważne jest to, by katecheta zachęcał do czujności i dyscypliny w oparciu o pozytywną motywację. Moralizowanie, straszenie czy odwoływanie się głównie do nakazów i zakazów sprawia, że wychowanek czuje się ograniczany w swojej wolności i w swoich potrzebach. Prowadzi to do buntu z jego strony. Dojrzały katecheta pomaga wychowankowi odkryć, że panowanie nad sobą i nad seksualnością jest jego osobistym zyskiem i warunkiem rozwoju.
Istotnym zadaniem katechezy jest pomaganie wychowankowi, by zachował czystość ciała i serca. Nie może przygotować się do małżeństwa opartego na wiernej i nieodwołalnej miłości ktoś, kto nie potrafi odpowiedzialnie kierować własną cielesnością i seksualnością. Także w tej dziedzinie niezwykle ważne jest wskazywanie pozytywnej motywacji. Panowanie nad ciałem oraz powstrzymywanie się od współżycia seksualnego przed zawarciem małżeństwa jest potwierdzeniem, że wychowanek dorasta do takiej wolności, miłości i odpowiedzialności, na jakiej opiera się trwała i szczęśliwa rodzina.
Czystość przedmałżeńska to czytelne potwierdzenie, że dla danego wychowanka miłość i odpowiedzialność za siebie i innych jest ważniejsza, niż doraźna przyjemność czy zaspokojenie pożądania. Chodzi tu nie tylko o czystość seksualną, ale również o czystość słów, myśli, pragnień, a także o zdolność roztropnego selekcjonowania bodźców, filmów, zachowań. Życie w czystości wymaga przestrzegania właściwej kolejności więzi w relacji z drugą płcią. Oznacza to, że młodzi zaczynają kontakt od więzi poznawczej, emocjonalnej i duchowej, a nie od więzi cielesnej. Spotykają się wtedy nie ich ciała czy popędy, ale oni jako osoby.
Kolejnym warunkiem wypełnienia przez katechezę funkcji integrującej jest uczenie wychowanków odpowiedzialnej filozofii życia. Jest to trudne zadanie, gdyż w ramach innych zajęć szkolnych promowane są często postawy nieodpowiedzialne czy naiwne. Współczesny wychowanek jest bombardowany sloganami o łatwym szczęściu, o życiu na „luzie”, o kierowaniu się własnymi przekonaniami. W tej sytuacji zadaniem katechezy jest pomaganie wychowankowi, by umiał wyciągać wnioski z błędów swoich i innych ludzi, by odróżniał to, co przyjemne od tego, co wartościowe, by rozumiał, że nie istnieje łatwe szczęście. Dopiero wtedy możliwe jest nauczenie się dojrzałej filozofii życia, która nie polega na szukaniu doraźnej przyjemności, lecz na kierowaniu się miłością i odpowiedzialnością.
Najtrudniejszym i jednocześnie najważniejszym zadaniem katechezy jest promowanie u wychowanków postawy miłości, gdyż bez miłości nie jest możliwe ani trwanie w zażyłej przyjaźni z Bogiem, który jest miłością, ani czujność i dyscyplina, ani zachowanie czystości, ani kierowanie się odpowiedzialną filozofią życia.
Zadaniem katechety jest najpierw uświadomienie wychowankom faktu, że miłość to postawa, a nie uczucie. Uczucia są reakcją człowieka w obliczu danej osoby i koncentrują go na nim samym, na jego potrzebach, pragnieniach i odczuciach („ podobasz mi się”, „lubię przebywać z tobą”). Tymczasem miłość jest akcją, działaniem i koncentruje człowieka na dobru drugiej osoby („chcę twojego dobra”, „troszczę się o twój los”). Takiej właśnie altruistycznej, ofiarnej i wiernej miłości uczy nas Chrystus. Tylko taka miłość nadaje sens wszystkim innym pozytywnym postawom i kompetencjom. Miłość integruje wiedzę, wartości, pragnienia i ideały. Jest najważniejszym kryterium dorastania do odpowiedzialnego życia w małżeństwie i rodzinie.

5. Prawda broni się siłą samej prawdy

Realizacja integrującej roli katechezy wymaga kompetentnej formy przekazu. Mimo, że naiwni czy cyniczni wychowawcy mamią wychowanków miłymi iluzjami łatwego szczęścia i łatwej „miłości”, to przecież prawda broni się siłą samej prawdy. Jest rzeczą ewidentną, że łatwe recepty na miłość, małżeństwo i rodzinę są toksyczne, że przynoszą zranienia i rozczarowania, prowadzą do dramatycznych konfliktów i krzywd. Jeśli wychowankowie nie zdają sobie z tego sprawy, to znaczy, że ich wieloletnie uczęszczanie na katechezę nie przynosi owoców. Czasami dzieje się tak dlatego, że uczniowie uciekają od oczywistych prawd i faktów. Często jednak wiąże się to z brakiem psychopedagogicznych kompetencji ze strony katechetów, którzy nie potrafią przekazać wychowankowi prawd objawionych w sposób tak prosty, że prawdy te stają się dla niego oczywiste i fascynujące. W ramach katechezy trzeba stosować tak czytelny język oraz tak trafne argumenty, że wychowanek ma tylko dwie możliwości: zrozumieć Bożą prawdę na temat małżeństwa i ją przyjąć, lub zrozumieć tę prawdę i ją odrzucić. Wzorem jest tu Chrystus, który mówił do swoich słuchaczy w sposób tak precyzyjny, że uczeni w Piśmie nie mogli mu niczego zarzucić, a jednocześnie w sposób tak prosty, że rozumieli go również analfabeci.

Zakończenie

Przygotowanie do życia w rodzinie jest możliwe tylko wtedy, gdy wychowanek dokonuje integracji rzetelnej wiedzy i pozytywnych postaw, które są konieczne do zawarcia trwałego małżeństwa i założenia szczęśliwej rodziny. Tego typu integracja treści i postaw jest możliwa tylko w ramach katechezy, gdyż w obecnej sytuacji społecznej - poza nielicznymi wyjątkami - to właśnie katecheci dysponują odpowiednim przygotowaniem antropologicznym, które pozwala im na całościowe i realistyczne rozumienie wychowanka oraz jego sytuacji egzystencjalnej. Katecheza opiera się bowiem na biblijnej wizji człowieka i na pedagogice personalistycznej, która traktuje wychowanka jako osobę, czyli jako kogoś zdolnego do integracji całego swego bogactwa wokół projektu życia, przyjętego w sposób świadomy i odpowiedzialny.