1. Klasyfikacja pojazdów szynowych
Pojazdy szynowe dzielimy na lekkie ciężkie
-LEKKIE (metro, automatyczne lekkie metro, REL- szybka kolej miejska w Paryżu, tramwaje oraz tak zwane szynowe autobusy- elektryczne lub spalinowe
-CIĘŻKIE <20t/oś zaliczamy do nich składy towarowe, osobowe lub towarowo- osobowe
służbowe
technologiczne
osobowe
specjalne
2. Główne podzespoły pojazdów szynowych
Podzespoły lokomotywy elektrycznej;
podwozie( ostoja lokomotywy, urządzenia sprzęgłowe i zderzne, urządzenia hamulcowe,silniki trakcyjne, zestawy kołowe, nadwozie (pudło, odbieraki prądu (pantografy), przedział wysokiego napięcia z urządzeniami rozrządczymi , przedziały maszynowe, kabiny maszynisty, nastawniki jazdy;
Podzespoły wagonu węglarki;
podwozie (ostoja i układ biegowy, urządzenia sprzęgłowe i zderzne ), nadwozie (jest to pudło składające się ze ścian czołowych i bocznych oraz podłogi)
3. Podstawowe zasady konstruowania pojazdów szynowych
Lekko trzeba improwizować!
4. Przepisy regulujące budowę pojazdów szynowych
Zarządu różnych państw wprowadzali swoje technologie budowy pojazdów szynowych, co
powodowało wiele komplikacji w międzynarodowym transporcie szynowym. W celu
ujednolicenia konstrukcji wprowadzono Przepisy JT- jedności technicznej oraz przepisy UT-
jedności transportu, które to wprowadzały normy co do: ruchu pojazdów szynowych, wysokości
zderzaków, szerokości toru, wysokości trakcji itd., umożliwiające sprawną realizację procesów
transportowych.
5. Najważniejsze międzynarodowe organizacje kolejowe i przepisy przez nie wydawane
UIC- Międzynarodowy Związek Kolejowy wydaje przepisy w postaci kart UIC
IRA- międzynarodowa Agencja Kolejowa
ERA- Europejska Agencja Kolejowa
ORE- Organizacja Badań Zarządów Kolejowych
RWPG z którego powołano agendę OSZD Organizacja Współpracy Zarządów Kolejowych w W-
wa
6. Zestawy kołowe - zasady budowy i elementy składowe
Zestaw kołowy składa się z :
a) oś, koło obręczowe, , koło bose, obręcz, pierścień zaciskowy
b) oś, koło bezobręczowe
Zasady budowy
Przepisy międzynarodowe przewidują wtłaczanie osi do koła na zimno lub na gorąco, przez nagrzewanie koła. W przemyśle krajowym stosuje się wtłaczanie na zimno. Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje zestawów kołowych: zestawy do łożysk tocznych i do łożysk ślizgowych.
7. Zjawisko wężykowania zestawów kołowych
Zjawisko wężykowania zestawów kołowych wynika z budowy, a mianowicie ze sztywnego
połączenia kół z osią pojazdu, różnica promieni jest skutkiem różnych prędkości odwodowych
kół umieszczonych na osi, powodując tym samym zjawisko wężykowania.
8. Elementy sprężyste w budowie pojazdów szynowych
Elementy sprężyste mają za zadanie zmniejszać siły pionowe oddziałujące na pojazd szynowy,
do tych elementów zaliczamy: resory paraboliczne (chyba), sprężyny, tłumiki drgań, elementy
gumowe, drążki skrętne, mieszki powietrzne
9. Konstrukcja wózka pojazdów szynowych
Wyróżniamy różne układy prowadzenia wagonu: z resorami piórowymi, kolumnowe,
prostowodowe, taśmowe, z elementami gumowymi. W zależności od obciążenia wagonu
stosujemy odpowiedni układu prowadzenia wagonu. (mile widziany rysunek wózków 1XT, 32Y,
25TN)
10. Najważniejsze typy wózków towarowych i osobowych
Do najważniejszych typów wózków towarowych należą: 1XT, 2XT, 25TN (Y25C)
Do najważniejszych typów wózków osobowych należą: 4ANc, Y32
11. Łożyskowanie w budowie pojazdów szynowych
Powszechne w ułożyskowaniu pojazdów szynowych przeważały łożyska ślizgowe, wynikiem tej
zmiany były duże opory przy ruszaniu pojazdu posiadającego łożyska ślizgowe, a przy braku
odpowiedniego filmu smarnego następowała . Obecnie stosowane są łożyska kulkowe nie
wymagające podczas eksploatacji dodatkowych zabiegów, posiadają mniejsze opory toczenia
podczas ruszania składu. Zespół łożysk wraz ze smarem i uszczelniaczami, które łożyskują oś
pojazdu szynowego, nazywamy maźnicą. (mile widziany rysunek maźnicy)
12. Hamulce pojazdów szynowych
Najważniejsze typy hamulców pojazdów szynowych ze: Mechaniczne, Parowe, Pneumatyczne, Elektropneumatyczne, Elektromagnetyczne.
Ze względu na spełniane zadania:
- postojowe
- pociągowe
ze względu na sposób działania
- zespolone
- niezespolone
ze względu na powyższe kryteria można wyróżnić jeszcze
- samoczynne
- niesamoczynnne
ze względu na system można wyróżnić
ręczne
- pneumatyczne
- elektryczne
- elektropneumatyczne
- elektromagnetyczne
ze względu na rodzaj układu ciernego
- klockowe
- tarczowe
- szynowe
13. Urządzenia cięgłowo-zderzne
Urządzenia cięgłowe wraz ze sprzęgami służą do łączenia wagonów w grupy lub składy oraz do
przenoszenia sił pociągowych lokomotyw na wagony. Umieszczone na obydwu końcach
wagonów i przenoszą siły pociągowe lokomotywy na wagony. Urządzenie cięgłowo zderzne,
wyróżniamy dwa typy: nawskrośne i nienawskrośne.
14. Sprzęg samoczynny
obciążenia rozciągające i ściskające, więc nie wymagają stosowania zderzaków. Ogromną zaletą
sprzęgów samoczynnych jest łatwość łączenia pojazdów szynowych, które odbywa się poprzez
najechanie na siebie dwóch mających się sprzęgnąć np.: wagonów
15. Podstawowe typy wagonów towarowych
Wagony węglarki typu normalnego (ozn. E),
Wagony węglarki typu specjalnego (ozn. F),
Wagony kryte typu normalnego (ozn. G)
Wagony kryte typu specjalnego (ozn. H),
Wagony chlodnie (ozn. I),
Wagony platformy typu normalnego 2- i 4- osiowe (ozn. K i L),
Wagony platformy typu specjalnego 2- i 4- osiowe (ozn. R i S),
Wagony z przesuwanym dachem (ozn. T),
Wagony cysterny (ozn. Z),
Wagony specjalne (ozn.U)
16. Podstawowe typy wagonów osobowych
Wagony osobowe dzieli się ze względu na:
Przeznaczenie:
do przewozu podróżnych (I, II klasa, klasę mieszaną)
bagażowe
pocztowe
bagażowo - pocztowe
specjalne (np. restauracyjne)
Cechy konstrukcyjne:
a) układ wnętrza (przedziałowe, bezprzedziałowe, dwuprzedziałowe)
b) umieszczenie siedzeń (jednopoziomowe, piętrowe)
17. Systemy ogrzewania wagonów pasażerskich
Najczęściej stosowane jest ogrzewanie nawiewne pomieszczeń pasażerskich. Układ składa się z
agregatu ogrzewczego (nagrzewnica elektryczna z wentylatorem napędzanym silnikiem
elektrycznym) i z systemu kanałów powietrznych doprowadzających ogrzane powietrze do
wnętrza wagonu przez wyloty usytuowane pod siedzeniami. Cały układ sterowany jest systemem
termostatowo - przekaźnikowym. Układ ogrzewania nawiewnego jest jednokanałowy. Kanały
rozprowadzające powietrze są w podłodze wzdłuż obu ścian bocznych wagonu a wyloty są pod
siedzeniami.
18. Zjawisko przyczepności koła do szyny
Nie ma takiego zjawiska !!!!!!!!!!!!!!!
19. Współczynnik przyczepności
Maksymalne wartości sił pociągowych pojazdu są ograniczone naciskiem na tor masy
spoczywającej na osiach napędowych (hamowanych) pojazdu oraz współczynnikiem
przyczepności. Współczynnik przyczepności u zależy od wielu czynników, przy czym
najczęściej uwzględnia się jedynie zmienność u w funkcji prędkości pojazdu. Wartość u określa
się na podstawie pomiarów eksploatacyjnych, a następnie aproksymuje wzorami empirycznymi
Wykres!!!
20. Systemy zasilania trakcji elektrycznej
Urządzeniami zasilania trakcji elektrycznej nazwano zespół urządzeń służących do przesyłania i przetwarzania energii elektrycznej na drodze od elektrowni do elektrycznego taboru trakcyjnego. Urządzenia te są określone wspólnym mianem urządzeń sieci i zasilania, a układ energetyczny, które tworzą - układem zasilania trakcji elektrycznej. Energia elektryczna prądu przemiennego o częstotliwości 50Hz przesyłana jest ze stacji energetycznej linią trójfazową WN (15 lub 30 kV) do podstacji trakcyjnej umieszczonej przy zelektryfikowanej linii kolejowej. W podstacji następuje przetworzenie prądu zmiennego na stały 3000 [V], potrzebny do zasilania silników trakcyjnych. Pojazdy trakcyjne odbierają energię elektryczną z przewodów (sieci jezdnej) nad torem, za pomocą specjalnych odbieraków prądu zwanych pantografami.
Obecnie stosowane jest zasilanie tzw. dwustronne tzn. z jednej podstacji zasilane są dwie sekcje sieci jezdnej. Zasilanie jednostronne stosowane jest w przypadku linii, których odcinek sieci jezdnej jest odcinkiem krańcowym.
21. Elektryczne silniki trakcyjne
Silnik szergowy - występuje w nich komutator, który jest przkształtnikiem prądu (zawodny, pracochłonny w obsłudze, szybko zużywający się). jest to starsza konstrukcja jednak nadal wykorzystywana.
Silnik asynchroniczny - zaletą jest bez komutatorowe przekształcenie energii oraz możliwość uzyskania dużych mocy ze stosunkowo małych wymiarów konstrukcyjnych tego silnika.
Można jeszcze wyróżnić silniki: komutatorowe jednofazowe i synchroniczne trójfazowe, bocznikowe prądu stałego oraz liniowe (synchroniczne i asynchroniczne). Jednak są one rzadko stosowane.
22. Zasady oznaczeń pojazdów trakcyjnych
Oznaczenie powinno zawierać:
oznaczenie trakcji
przeznaczenie
konstrukcja itp
Oznakowanie lokomotywy
Trakcja spalinowa - S
Trakcja elektryczna - E
przeznaczenie :
P - lokomotywa do ruchu pasażerskiego
T - lokomotywa do ruchu towarowego
U - lokomotywa uniwersalna
M -lokomotywa manewrowa
Dla spalinowych: rodzaj przekładni i sterowania, dla elektrycznych: konstrukcja, układ osi, rodzaj prądu i napięcia. W obu przypadkach jest to liczba dwucyfrowa.
Spalinowe zespoły trakcyjne:S
Elektryczne zespoły trakcyjne:E
przeznaczenie:
D - wagony dalekobieżne ( w elektrycznych pojazdy dalekobieżne)
N - wagony ruchu lokalnego ( w elektrycznych pojazdy ruchu lokalnego)
R - wagony specjalne ( tylko spalinowe)
W - pojazdy podmiejskie (tylko elektryczne)
Dla spalinowych: rodzaj przekładni i sterowania, dla elektrycznych: konstrukcja, układ osi, rodzaj prądu i napięcia. W obu przypadkach jest to liczba dwucyfrowa.
23. Regulacja prędkości lokomotywy elektrycznej
Ze zmianą prędkości obrotowej elektrycznych silników trakcyjnych wzrasta lub maleje
proporcjonalnie prędkość jazdy pojazdu. Dokonywane jest to za pomocą trzech sposobów:
1. Włączenie szeregowe odpowiednich rezystorów ; 2. Zmianę układu połączeń silników;
3. Zmianę strumienia wzbudzenia (lub wzbudzeń impulsowych)
24. Regulacja prędkości lokomotywy spalinowej
Najbardziej rozpowszechnione są lokomotywy o przekładni elektrycznej - silnik spalinowy napędza prądnicę, a osie napędowe są obracane za pomocą silników elektrycznych. Prędkość jazdy lokomotywy spalinowej reguluje się poprzez zmiany wzbudzenia prądnicy za pomocą nastawnika elektrycznego, zmieniającego opór elektryczny w obwodzie wzbudzenia. Przekładnia elektryczna - przekładnia składająca się z prądnicy, silnika elektrycznego oraz układu regulacji. Przekładnia elektryczna jest podstawowym typem używanym w spalinowozach. Większość lokomotyw napędzanych silnikami spalinowymi wytwarza najpierw prąd elektryczny, najczęściej stały, który dopiero potem wykorzystywany jest do napędzania elektrycznych silników trakcyjnych[1]. To rozwiązanie jest tak dobre, że stosowane jest powszechnie także w najnowszych pojazdach, w Polsce jest to lokomotywa Lotos Bombardier model 2010