BHP Hałas: równonosny poziom hałasu nie może przekroczyć 85dB, maksymalny poziom do 115dB, szczytowy poziom do 135dB.

Pył: norma dla pyłu 2mg SiO₂/m³ (krzemionka) maski: P1 - do 4 NDS, P2- 4- 10 NDS, P3 - 10-20 NDS

Transport: Ręczne prace transportowe rozumie się przez to każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałow przez jednego lub więcej w tym przemieszczanie ich poprzez; unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie. Praca dorywcza rozumie się przez to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiał. Nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę. Transport przez jednego pracownika: 30kg- przy pracy stałej, 50 kg- przy pracy dorywczej. Niewolno nosić przedmiotow cięzszych niż 30 kg na wysokość powyżej 4m lub dalej niż 25m. Zespołowe przenoszenie: przenoszenie przedmiotów dłuższych niż 4m. i masie 30 kg powinno odbywać się zespołowo, pod warunkiem aby na jednego pracownika przypadała masa nie przekracająca 25 kg- przy pracy stałej - 42- dorywczej. Niewolno zespołowo transportować przedmiotów powyżej 500 kg.

Gazy: skład powietrza kopalnianego: tlen O₂- 20,93%, azot N₂- 78,10%, dwutlenek węgla CO₂- 0,03-0,04 %, gazy szlachetne 0,93%. Powietrze kopalniane powinno zawierać:

Tlen O2	19%
Dwutlenek węgla CO2 Tlenek węgla CO Metan CH4 Dwutlenek siarki SO2 Siarkowodór H2S Tlenek azotu NOX	1% 0,0026% 2% 0,000075% 0,0007% 0,00026%	1% 0,015% 0,00019% 0,0014% 0,00052%

Podział gazów: duszące: CO₂, trujące: SO₂, H₂S,CO,NO₂, obojętne: N₂, H₂ i gazy szlachetne, wybuchowe: metan 5-15%, tlenek wegla 13-75%, siarkowodór 4,3-46%, wodor 4-75%, niewybuchowe: azot, tlen, dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenek azotu, gazy szlachetne. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego oraz stosowana profilaktyka: Pyłem węglowym są ziarna przechodzące przez sito o wymiarach oczka 1x1mm. Pokład węgla zagrożony wybuchem pyłu węglowego- rozumie się przez to p. w którym stwierdzono zawartość części lotnych w węglu większą niż 10% w bezwodnej i bezpopiołowej substancji węglowej. Pył kopalniany - to taki który powstraje w czasie fedrowania lub przerobki a który posiada substancje zabezpieczajacą przed wybuchem. Pył kopalniany zabezpieczony- to p.k. zawierający a) co najmniej 70% części niepalnych stałych w polach metanowych, b) co najmniej 80% w polach metanowych, c) wodę przemijającą uniemozliwiajacą przenoszenie wybuchu pyłu i całkowicie pozbawiający pył lotności. Wyrobisko niezagrożone wybuchem pyłu - to takie w którym: a) nie wystepuje niebezpieczny pył, lub b) pył kopalniany zawiera co najmniej 80% części niepalnych stałych pochodzenia naturalnego, ilośc niebezpiecznego pyłu jest mniejsza niż 10g/m³ wyrobiska, a intensywność osiadania pyłu jest mniejsza niż 15g/m³ na dobę lub, c) pył k. zawiera co najmniej 80% części niepalnych stałych, a zawartość wody przemijającej w tym pyle wynosi co najmniej 30% a wyrobisko sąsiednie, mające z nim połaczenie, są wyrbiskami niezagrożonymi wybuchem p.w. lub zostały zaliczone do klasy A. Są ustalone dwie klasy A i B: A-zalicza się pokłady wegla lub ich części, wraz z wyrobskami drążonymi w których wystepuje pył węglowy zaliczony w sbosob naturalny lub nie ,a odcinkow z pyłem kopalnianym zabezpieczonym w sposób naturalny, dłuzszych niż 30 m przy czym odległość miedzy tymi odcinkami nie może być mniejsza niż 100 m. profilaktyka w strefach zabezbezpieczających przed przeniesieniem wybuchu pza zmywaniem stsuje się również opylanie pyłem kamiennym na całym obwodzie na długości co najmniej 200 m. od miejsca możkiwego zapoczątkowania wybuchu. W wyrobiskach klasy B.oraz w których nie jest możliwe utrzymywanie stref zabezpieczających stosuje się rozstawne zapory przeciwwybuchowe (wodne lub pyłowe). Główne zapory buduje się na wlocie i wylocie kazdego rejonu wentylacyjnego oraz we wszystkich pozostałych wyrobiskach łaczacych rejony wentylacyjne. Pomocnicze zapory- wewnątrz rejonow w odległości od 60 do 20 m. od miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu. Ilość wody lub pyłu na zaporze w przeliczeniu na 1m² przekroju wyrobiska powinna wynosić co najmniej: 200 dm³ wody lub 200 kg pyłu w polach niemetanowych lub 400 dm wody lub kg pyłu.

Zagrożenie wodne I stopień zalicza się złoża lub ich części jeżeli 1) zbiorniki i cieki wodne są na powierzchni są ilozowane warstwą skał nieprzepuszczalnych od części górotworu w obrębie ktorej wykonano lub planuje się wykonanie wyrobisk lub 2) poziomy wodonośne sa ilozowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub z poziomów wodonośnych odprowadzono zasoby statyczne wod, a dopływ z zasobów dynamicznych ma stałe natężenie umożliwiające bieżące odwadnianie wyrobisk lub 3) zbiorniki wodne w nieczynnych wyrobiskach są ilozowane od istniejących oraz projektowanych wyrobisk warstwą skał o wystarczającej miąższości i ciągłości lub zostały odwodnione. II stopień - jeżeli 1) zb. I cieki w. na powierzchni oraz podziemne zb. Mogą w sposób pośredni w szczegolności przez infiltrację lub przeciekanie, spowodować zawodnienie wyrobisk lub 2) w stropie lub spągu złoża albo cześci gorotworu, w ktorej są wykonywane lub przewidziane do drążenia wyrobiska istnieje poziom wodonośny typu porowego, nieoddzielony wystarczającą pod względem miaższości i ciągłą warstwą izolującą od złoża albo wyrobisk lub 3) występują uskoki wodonośne rozpoznane pod względem zawodnienia i lokalizacji lub 4) występują otwory wiertnicze niezlikwidowane prawidłowo albo nie ma danych o sposobie ich likwidacji jeżeli otwory te stwarzają możliwość przepływu wód z powierzchniowych lub podziemnych zbiorników oraz poziomów wodonosnych. III stopień 1) zbiorniki stwarzają możliwość bezpośredniego wdarcia 2) w stropie lub spągu zxłoża lub częście górotworu istnieje poziom wodonośny typu szczelinowego, nieoddzielony wystarczającą pod względem miaższości i ciągłą warstwą izolujacą od złoża 3) w bezpośrednim sąsiedztwie występują zbiorniki wodne

Zagrożenie tompaniami Wstrzas górotworu- to wyładowanie energi nagromadzonej w górotworze objawiające się drganiem g. i zjawiskami akustycznymi, niepododujące pogorszenia funkcjonalności wyrbsk, zjawisko odpręzenia w wyrobsku to z. dynamiczne spowodowane wstrząsem g. w wyniku którego wyrobisko lub jego odcinek uległo uszkodzeniu, niepowodującego jedna utraty jego funkcjonalności. Tąpnięcie- to zjawisko dynamiczne spowodowane wstrząsem g. w wyniku którego wyrobisko uległo gwałtownemu zniszczeniu lub uszkodzeniu co spowodowało utratę funkjonalności. 3 stopnie I stopień to pokłądy wktorych: 1 dokonano odprężenia: a) przez wybranie pokładu odprężającego z zawałem stropu w odległości nie wiekszej niż 50 m pod pokładem odprężanym lub 20 m nad tym pokładem, b) przezwybranie pokładu odpr. z podsadzką hydr. W odległości nie większej niż 30n. pod lub 15 nad pokladem, c) w przypadku grubego pkładu - przez czyste wybranie warstwy tego pokładu d) nie zachowując lit. a-c ale wyniki badań uzasadniają takie zaliczenie , a po odprężeniu tąpniecia nie wystepują, 2 nie dokonano odprężenia ale wyniki uzasadniają takie zaliczenie. II stopień zalicza się pokłady lub ich części zalegające w gorotworze skłonnym do tąpan, w których nie dokonano odprężenia p[rzez wybranie pokładu sąsiedniego, ae wyniki badan uzasadniają to. III stopień zalicza się pokład w którym nie dokonano odprężenia przez wybranie pokładu sasiedniego lub wystapiło tąpnięcie pomimo wczesniej dokonanego odpreżenia. Sygnaly zawałowe: sygnały zastępu: 1- rozkręcić rurociąg, 3- podać liczbę ludzi, 2+2- puszczamy powietrze, sygnały załogi: 1- rurociąg rozkręcony, 2- nie można rozkręcić rurociągu, 2+2- brak nam powietrza, 3- podaję liczbe ludzi+ tyle ile ludzi. Zagrożenia gazowe wybuchem metanu: metan CH₄- gaz bezbarwny, bez smaku i zapachu, lzejszy od powietrza, gromadzi się pod stropem . obojętny dla oddychania o wysokim stopniu palności, z powietrzem tworzy mieszanine wybuchowa. Najsilniej bybucha w stężeniu 5-15%. Kopalnie niemetanowe - to takie w których nawet przy wyłaczonej wentylacji metan gromadzi sięponiżej 0,1%. Metanowe- gdzie stwierdzono powyżej 0,1%. Kategorie: I kategoria- 0,1-2,5m³/Mg czystej substancji weglowej, II kat. 2,5-2,5 m³/Mg, III kat. 4,5-8, IV kat. >8. Wyrobiska w polach metanowych zalicza siędo wyrobisk: a- do 0,5% metanu, b- do 1%, c- powyżej 1%. W przypadku gdy metanu jest powyżej 2% : wycofuje się ludzi, wyłacza sieć el., unieruchamia maszyny, zagradzawejścia do tych wyrobisk, zawiadamia najblizszą osobę dozoru. Nie wyłacza się urzadzeń dopuszczonych do pracy w takich warunkach. W polach metanowych: 1. powadzi się kontrolęzawartości metenu w powietrzu metanomierzami przenośnymi, 2. w wyrobiskach znajduje się w polach II-IV kat, stosuje się kontrolę zawartości metanu w powietrzu oraz zabezpieczenia urzadzeń el. za pomocą urzadzeń metanometrii automatycznej, przy czym dla nowo budowanych central stosuje się systemy zabezpieczeń metanometrycznych, umozliwiajace ciagły pomiar i rejestrację zawartości metanu oraz wyłaczenie urzadzeń el. w czasie do 15 sekund, 3. prowadząc eksploatacje złóż 9pokładów) zaliczonych do II st. zagrożenia tompaniami i rownocześnie do II-IV kat. Zagr. Metanowego, stosuje się systemy zab. Metanometrycznych umożliwiające pomiar i rejestrację zawartości met. oraz wyłączenie urz. El. w czasie nie dłuższym niż 60 sekund, 4. stosuje się systemy zab. met. umożliwiajace ciągły pomiar i rejestację zaw. met. oraz wyłączenie urządzeń el. w ciągu 15 sek., przy prowadzeniu eksploatacji złóz zaliczonych do III stopnia zagr. tąpaniami i równocześnie zal. do II-IV kat. zagrożenia met. Przodowi zatrudnieni w polach metanowych kontroluja zawartośc pod stropem w 10- metrowym odcinku wyrobiska, w którym znajdują się stanowiska pracy, przed rozpoczęciem pracy na każdej zmianie i co 2 godziny w: przodkach, wyrobiskach likwidowanych, wnekach wiertniczych, innych wyznaczonych przez dozor. W pokładach zaliczonych do II-IV kat., w wyrobiskach korytarzowych drażonych kombajnami, przodowi kontroluja zawartość nad obudową w 10-metrowej strefie przyprzodkowej, przed rozpoczęciem urabiania. Wyniki wpisują: przodowi- na tablicy kontroli metanu, strzałowi- w dzienniczkach strzałowych, metaniarze- na tablicy kontroli metanu, w dzienniku metaniarza i ksiązce metaniarza, osoby dozoru ruchu - na tablicy kontroli metanu, w notesach oraz książce raportowej. Czujniki zabudowuje się: w razie przekroczenia zawartości 2% matanu w powietrzu wypływającym ze ściany lub zawartośc 1% metanu w dopływajacym do ściany, metanomierze powinny wyłączyć urządzenia el. w ścianie, w wyrobisku przyścianowym z prądem powietrza dopływającym ze ściany, w wyrobisku przyścianowym z pradem p. dopływającym do ściany na odcinku 10m. od wlotu do ściany. Czujniki m. kontrolujące p. wypływające ze ściany zabudowuje się pod stropem: w wyrobisku przyścianowym- w odległości do 10 m od wylotu ze ściany, jeżeli nie łączą się prądy powietrza, w ścianie - w odległości 2m. od wyrobiska przyścianowego jeżeli na wylocie łączą się prądy. Czujnik badający powietrze dopływające do ściany zabudowuje się pod stropem w ścianie w odległości nie większej niż 10 m, od wyrobiska przyścianowego. W wyrobiskach przewietrzanych za pomocą lutniociagu zabudowuje się metanomierze wyłaczająco rejestrujące, czujniki te zabudowuje się: przy przewietrzaniu przodka lutniociągiem tłoczącym, w odległości nie większej niż 10 m. od czoła przodka, w miejscu stwierdzonych największych zawartości metanu, czujnik o progu 1% przy czym koniec lutni tłoczącej max. 8m. od czoła przodka. Przy przewietrzaniu przodka ludnią ssacą koniec lutni w odległości nie większej niż 6m. od czoła, a czujnik o progu 1% zabudowany między wlotem do lutni a czołem (do 6m, od przodka), w odległości 10-15m. od skrzyżowania z wyrobiskiem przewietrzanym odpływowym pradem powietrza, dla wentylacji ssącej czujnik 1%, dla w. tłoczącej czujnik 2%, przy wentylacji ssącej w drążonym kombajnem wyrobisku koniec lutniociągu ssacego nie dalej niż 3 m od czoła przodka, a czujnik pomiędzy przodkiem a wlotem do lutni ssacej, przy wentylacji kombinowanej tj. zasadnicza wentylacja tłocząca, w strefie przodkowej wentylacja ssaca zwiazana z odpylaczem przy urabianiu kombajnej odległośc lutni tłoczacej do 12m. od czoła, a lutni ssacej nie większa niż 6m, od czoła, w strefie przodkowej mamy 3 czujniki metanowe o progu 1%, które są umieszczone: do 3m. od czoła (między lutnią a czołem), w strefie zazebienia się obu lutniociągów i na wylocie lutniociągu ssącego.

Zagrożenia radiacyjne Klasa A- zalicza się wyrobiska zlokalizowane na terenach kontrolowanych w rozumieniu prawa atomowego, Klasa B- wyrobiska na terenach nadzorowanych. W kopalniach wprowadza się takie metody organizacji pracy, aby uniemożliwić przekroczenie 20mSv.

Zagrożenia wyrzutami gazów i skał: 2 kategorie: kategoria skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał- zalicza się pokłady węgla lub ich części, w których:1) metanośność wynosi powyżej 8m³/Mg, w przeliczeniu na czystą substancję węglową, a zwięzłość węgla jest mniejsza niż 0,3, lub 2) metanośność wynosi powyżej 8m³/Mg, a zwięzłość wynosi co najmniej 0,3, ale intensywność desorpcji metanu jest wieksza niż 1,2 kPa. Kategoria zagrożonych. Prędkości powietrza: w wyrobisku metanowym z wyjątkiem komór min. 0,3m/s, z trakcją, w polach metanowych min. 1 m/s, przy zastosowaniu śluz went. w wyrobiskach w plach metanowych dopuszcza się zmniejszenie prądu niż określone powyżej, pod warunkiem zapewnienia wymaganego składu p. 5 m/s- max. w wyrobiskach wybierkowych, 8m/s w w. korytarzowych, 12 w szybach podczas jazdy ludzi. Prędkośc można zwiększyć do 10 m/s w w. korytarzowych, w których nie odbywa się regularny ruch ludzi.

Podział pokładów wg konta nachylenia: poziome lub prawie poziome 0-5, słabo nachylone 5-30, silnie nachylone 30-45, strome 45-90. Podział wg grubości: <1,5- cienkie, 1,5-3- średnie, >3- grube

Typy węgla:

typ	Wyr.	c.lotn	Char.	Zast.
Płomienny Gazowo- płomienny Gazowy Gazowo- koks Ortokoksowy Metakoksowy Semikoksowy Chudy Antracytowy Antracyt Meta-antracyt	31 32 33 34 35 36 37 38 41 42 43	>28 >28 >28 >28 20-31 14-28 14-28 14-28 10-14 3-10 do 3	Brak lub stała zd. Spiekania, duza zawartośc c. lotnych, długi silnie świecący płomień Duża zaw.c.l., średnia zd. Spiekania Duża wydajnośc gazu i smoły, zn. Spiekalność =||= duża spiek. Typowy węgiel koksowy, średnia zaw.c.l. dobra spiek. Wysokie ciśn. Rozp. Duża spiek, duże ciśn, rozprężania Mała z.c.l. słaba spiek. Średnie ciśnienie rozpr. m.z.c.l., brak lub s.spiek. krotki płom. m.z.c.l. brak. Z. sp. Bardzo m. z.c.l.br.z.s. ====||=====	Piece przemysłowe, domowe, generatory p. przem. I dom. Wytlewanie uwodorn. Gazownict. Koksown. Wytlewanie Gaz. Koks. Produkcja koksu metalurgicznego Proda koksu odlewnicz. W koksow jako dodatek Piece przem Dom gener. w. na miezzanki doprodu-kcji koksu, w.energ. do palenisk specjalnych oraz prod. Pal. Specj. Prod. Paliw paliwo specjalne

Pokłady węgla w GOP.

GRUPY	WARSTWY	Nr.
Łękowa	Libiąskie Łaziskie Orzeskie rudzkie	111-118 201-218 301-364 401-419
siodłowa	siodłowe	501-510
brzeżna	Porębskie Jankowickie Gruszowskie pietrzkowskie	601-631 701-723 801-848 901 i wyżej

Skala Mohsa

1. takl 2. gips 3. kalcyt 4.fluoryt 5. apatyt 6.ortoklaz 7.kwarc 8.topaz 9.korund 10.diament

Rysuje się paznokciem Rysuje się paznokciem Rysuje się metalowym przedmiotem =====||====== =====||====== =====||====== rysuje szkło rysuje szkło tnie szkło rysuje się innym diamentem, tnie szkło

---