Spadek hydrauliczny I - różnica wysokości hydraulicznej (H) miedzy dwoma punktami na jednej linii prądu (na kierunku maksymalnego spadku) w warstwie wodonośnej, przypadająca na jednostkowo odległość miedzy tymi punktami (L)
Średni spadek hydrauliczny - spadek wysokości hydraulicznej w kierunku prostopadłym do powierzchni przekroju przypadający na jednostkę drogi filtracji
Aeracji - część z powietrzem |
higroskopijne |
|
błonkowe |
|
kapilarne |
|
wsiąkowe |
|
zawieszone |
WODA ZŁOZOWA woda podziemna towarzysząca złożu surowca mineralnego, na przykład złożu ropy naftowej i gazu ziemnego. Wprzypadku złóż ropy naftowej są to stagnujące wody reliktowe, nie biorące udziału w cyklu hydrologicznym.→ Warunki hydrogeologiczne złoża, → Woda nadzłożowa, _ Woda śródzłożowa, → Woda podzłożowa.
Źródło - naturalny, skoncentrowany, samoczynny wypływ wody podziemnej na powierzchnię Ziemi. W hydrobiologii strefa źródliskowa określana jest nazwą krenal, dzielący się na eukrenal (źródło właściwe) i hypokrenal (strefę odpływu źródła), natomiast organizmy je zamieszkujące to krenon.
Zazwyczaj źródła mają stałą temperaturę, równą w przybliżeniu średniej w ciągu roku temperaturze powietrza w danym obszarze. Wyjątkiem są źródła termalne. Badaniem źródeł zajmuje się krenologia.
Z punktu widzenia hydrogeologii zdrój to zarówno ujęte źródło jak i otwór hydrogeologiczny (studnia), szczególnie z samowypływem, a także punkt zaopatrzenia w wodę, zwłaszcza publiczny[1].
Wydajność źródła mierzy się ilością wody wypływającej w jednostce czasu. Zazwyczaj podaje się ją w l/s lub l/min.
Ze względu na kierunek siły hydrodynamicznej (którą może być grawitacja lub ciśnienie hydrostatyczne) wyróżnia się:
źródło descenzyjne (descensyjne, zstępujące, spływowe, grawitacyjne) - gdy woda swobodnie wypływa na powierzchnię pod wpływem siły ciężkości;
źródło ascenzyjne (ascensyjne, wstępujące, podpływowe) - woda pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego podnosi się w pustkach skalnych (porach lub szczelinach) w końcowym odcinku do góry i wypływa w miejscu, gdzie powierzchnia przetnie zwierciadło statyczne lub warstwę wodonośną poniżej zwierciadła;
źródło lewarowe (intermitujące) - wypływa ze skał w regionie krasowym przez naturalny lewar, działający okresowo.
Kryterium: procesy geologiczne[edytuj]
Ze względu na charakter procesów geologicznych, które formują podziemną część źródła, wyróżnia się:
źródła warstwowe - najczęściej mało wydajne źródła spływowe lub obfite źródła przelewowe, występują jako grawitacyjne, rzadko powstają jako artezyjskie, które występują w głębokich dolinach erozyjnych rzek górskich
źródła uskokowe - zarówno spływowe, jak i przelewowe; woda jest transportowana na powierzchnię ziemi przez uskok tektoniczny
źródła szczelinowe - mające zmienną wydajność, charakteryzują się zmienną wydajnością i znacznym zanieczyszczeniem spowodowanym dużą prędkością przenikania wód opadowych w głąb ziemi
źródła krasowe - spływowe, przelewowe bądź lewarowe; największe z nich, dające początek rzekom, to wywierzyska. Występują jak szczelinowe, bardzo podobnie, woda przez szczeliny skalne trafia do podziemnych korytarzy, kanałów i kawern, skąd może w pewnych miejscach wypływać na powierzchnię
Kryterium: rzeźba terenu[edytuj]
Ze względu na położenie i stosunek do morfologii terenu wyróżnia się:
źródła grzbietowe - występujące na grzbietach
źródła zboczowe - położone na zboczach dolin
źródła stokowe - położone na stokach wzniesień
źródła krawędziowe - wypływające u podnóża krawędzi morfologicznej
źródła podzboczowe i podstokowe
źródła terasowe
źródła przykorytowe
źródła klifowe
Kryterium: litologia utworów[edytuj]
Ze względu na charakter litologiczny utworów, w których występują, wyróżnia się:
źródła rumoszowe - wypływające z pokrywy zwietrzelinowej o dużych okruchach skalnych
źródła skalne - wypływające bezpośrednio z niezwietrzałych skał
źródła zwietrzelinowe
źródła osuwiskowe
źródła sandrowe - wypływające na obszarach sandrowych
źródła morenowe - wypływające z utworów morenowych
Kryterium hydrobiologia[edytuj]
Hydrobiolodzy wyróżniają trzy rodzaje źródeł, różniące się warunkami życia oraz zamieszkującymi je hydrobiontami:
reokreny (wywierzyska)