dr Helena Kajetanowicz
KLASYFIKACJA BŁĘDÓW JĘZYKOWYCH
I Błędy leksykalne:
1. wyrazy modne: wysoki rezultat, sukces, wyczyn, urodzaj; wysoka forma, jakość, wartość odżywcza, niezawodność urządzenia, liczba (zamiast: duży, wielki, obfity, wspaniały, świetny, dobry, olbrzymi, niemały, niezwykły); wachlarz powodów; szeroka gama obowiązków; cała gama przestępstw; Trudno uwierzyć politykom niektórych opcji.; Zastanawiamy się nad kilkoma opcjami, jak wznowić działalność.; Obie strony słabo znają prawo.; To absolutnie wystarczy.; totalny bałagan; totalnie zbuntować się; Kompletnie zapomniałem języka w gębie.; generalna zmiana; Generalnie pozytywnie oceniamy kierunek zmian.; Przewinienie lekarza nie jest ewidentne.; I ciężko nam pojąć, dlaczego więdnie eksport.; Styl licealistów jest bardzo newsowy.; 2. wyrazy używane niezgodnie ze swoim znaczeniem: wachlarz akcesoriów dentystycznych; pakiet ćwiczeń; paleta możliwości; Mamy paletę demagogów.; Borys Jelcyn szeroko skrytykował ministra spraw wewnętrznych.; Do końca roku szkolnego to absolutnie będzie w szkole.; Do Śląska powrócił artysta totalny: pisał teksty, komponował…;Wczoraj w Janowie Podlaskim rozpoczął się festiwal koni arabskich.; Protesty generalnie zwróciły uwagę na rolnictwo.; Domniemani gangsterzy z Wołomina generalnie wracają do domu.,(większość: 10 z 15); Jesteśmy zdeterminowani powstrzymywać rzeź ludności cywilnej.; Rządowy projekt ustawy nie koresponduje z tą zasadą.; dramatyczny postęp cywilizacyjny; Jezyk sztabu brygady jest kompatybilny z językiem dowódców NATO.; Jest to jakaś formuła spędzania wolnego czasu.; Mimo to byłem ciężko zdziwiony.; W Ameryce teatrem agresji jest właśnie szkoła.; On sam oświadczył niedawno, że podda się do dymisji.; pauperyzacja muzyki Chopina; pomysły na zagospodarowanie ludzi; zagospodarować weekend; Dziurowicz powinien być zagospodarowany.; 3. zbędne zapożyczenia znaczeniowe: wiodący pakiet akcji; zabezpieczyć finansową przyszłość; My działamy generalnie w duchu zabezpieczenia tych potrzeb wszystkich reform; premiery kolejnych generacji samochodów; Pan oto serwuje nam istne panoptikum błędów językowych.; telewizja serwuje seriale; szablony serwowane przez media masowe; W pierwszych dwóch edycjach nagrody laureatów typował…; 4. tworzenie wyrazów zbędnych: zwis męski, garnitur do czarnej kawy, konferencjałka, włoskowiec, podspodnik, zamiatacz płaski, słodziarka kryta, naczynie absolutne; Wygrał zespół liderujący w lidze.; Tak wygląda amerykańskie szołmeństwo.; Do dań każdy może sam zakomponować dodatki.; Warto, żeby premier rządu je dookreślił.; 5. niepotrzebne używanie wyrazów: Mamy liczne konkretne osiągnięcia.; ubiegłoroczna edycja konkursu; 54 edycja regat; Nagrodą w konkursie jest ten oto *Przewodnik po świecie”.; II Błędy frazeologiczne:
1. kontaminacje: Bokserzy w czasie walki broczyli potem.; Nadzieje na pokojowe rozwiązanie kryzysu topniały z dnia na dzień.; czynić przestępstwa; Ja nadal będę stał przy swoim.; 2. przekształcenia formy związku frazeologicznego: Montaż trwa kolosalnie krócej niż budowa.; Książka ta jest oparta o źródła historyczne.; Policjant ma ciężki orzech do zgryzienia.; Policja zatrzymała dwóch mężczyzn, którzy napadli z bronią policjanta.; Dwaj policjanci po cywilu weszli do hotelu.; Jeśli chcesz wiedzieć, co piszczy w wimbledońskiej trawie; Ludzie jeszcze słabiej się w nich orientują;
dobrze: podjąć decyzję, dyskusję, ryzyko, próby, badania, kroki, rozmowy; źle: podjąć sankcje (zastosować), rezolucję (uchwalić, przyjąć), starania (poczynić);
Ni z gruchy, ni z pietruchy powiedziały mi, że wygrałem wakacje na Majorce.; Prezydent na kobiercu; 3. Tautologie i pleonazmy: To wpłynęło dodatnio na lepszą grę drużyny.; Chętnie kwapią się do akcji; Rozdawanie klientom gadżetów jest absolutnie zabronione.; kompletne bankructwo; Ciśnienie waha się raz w górę, raz w dół.; Jesteśmy kompletnie odsłonięci, bezradni i bezsilni.; Trzeba głośno krzyczeć na ten temat.; 4. szablonowe związki frazeologiczne: póki co (tymczasem, jeszcze, na razie, dotychczas, teraz, dotąd, początkowo); na dzień dzisiejszy, wczorajszy, jutrzejszy; 5. zapożyczanie związków frazeologicznych w formie dosłownego (słowo po słowie) tłumaczenia: Całe fragmenty przepisane kropka w kropkę z…; W pierwszym rzędzie wyzwoliliśmy się…; nie patrząc na to, że ; media masowe; 6. multiwerbizmy: w miesiącu maju; dokonać wręczenia; „Popioły” były tematem pretekstowym…; Funkcję zabezpieczenia klientom możliwości dokonywania codziennych zakupów chleba pełnią położone niedaleko Delikatesy. (Chleb jest sprzedawany w pobliskich Delikatesach.); 7. tworzenie związków frazeologicznych z wyrazów niedopasowanych pod względem znaczenia: Komenda Dzielnicowa Policji zaprosiła do swej siedziby czołowych łódzkich pasożytów, obiboków i niebieskie ptaki. 8. niewłaściwe użycie spowodowane nieznajomością znaczenia: Film był znakomity i wszystkim, którzy maczali w nim palce, można pogratulować.;
III Błędy składniowe:
1. błędy w zastosowaniu wskaźnika zespolenia: czym dalej, tym; zdaję sobie sprawę, że; Nauczyciele zwracają uwagę, że…; Musimy zastanowić się, co…; Nie może być mowy, aby…; Możesz rozmawiać nawet, kiedy…; Poznamy nagrodę, jak…; Zarówno dzieci jak ich rodzice…; Nie uwierzysz, jak…; Poziom zawodów uznano jako… ; nie więcej jak 700 tys.; 2. błędy w zastosowaniu równoważnika imiesłowowego zdania: Zwiedzając komnaty pałacu, ogarnia nas zachwyt.; Skończył w Warszawie architekturę pisząc pracę…;
3. naruszenie związku rządu: nadużywał fundusze; wykluczyć takiej sytuacji.; Warto również zasięgnąć opinię…; dostarczać prawdziwe historie; Dziennikarze obwiniali mordem Niemców.; Dzisiaj nie boimy się o brak pracy.; Istnieje możliwość, że zostawilibyśmy…; 4. naruszenie związku zgody: Zwolnieni są osoby niepełnoletnie.; By chronić te państwo…; Z tego rejonu pochodzą trzy czwarte…; 5. niepoprawny szyk: Egipcjanki nosiły długie tuniki zakrywające piersi sięgające do kostek.; Guma „Orbit” dla dzieci bez cukru świetnie smakuje.; Zapraszamy systematycznie do śledzenia naszego cyklu.; 6. niewłaściwe użycie przyimków: Pan się do tych treści nie dystansował.; Wierzę, że poprzez te naloty osiągniemy założone cele.; 7. zapożyczenia syntaktyczne: za wyjątkiem (z wyjątkiem), pod rząd (z rzędu), w nawiązaniu do (nawiązując do). Czytelniku, gdzie byś nie był…(gdziekolwiek byś był). 8. skróty składniowe: Mogliśmy wtedy obserwować i zachwycać się popisami sprawnościowymi naszej pary łyżwiarskiej.
IV Błędy interpunkcyjne:
Wczytując się w projekt ustawy można odnieść wrażenie…; Nasz katalog otrzymasz pisząc do…; Nie szukaj objazdu gdy do celu…; Czy ktokolwiek wie o co w tym wszystkim chodzi?; Ile, według Ciebie może kosztować...; Co do zarzutów dotyczących czasu oczekiwania na odpowiedź, wyjaśniam, że…; To co wydawało się odległe jest blisko.; Myślenie pozytywne, jest…; Początki wymiaru sprawiedliwości, wzięły się z potrzeby „krwawej zemsty”.; Jaka jest różnica między Eurofunduszem, a innymi funduszami powierniczymi?; Jednak kandydatów do Rady Ekspertów jak i do wszystkich ciał wybieralnych opiniuje…; Nie da się z niczym porównać, ani z prowadzeniem biznesu, ani z pracą naukową.; Obowiązuje jedna zasada, mają być trzeźwi * wyjaśnia…; Każdy, ręcznie montowany egzemplarz, jest wielokrotnie kontrolowany.
V Błędy stylistyczne:
1. przenoszenie cech jednego stylu do innej odmiany stylistycznej: Projekt ten musi zaakceptować wpierw sejm.; Panowie, jak my wygramy mecz w Bytomiu, to ja cię pierniczę!; Ponad 600 tysięcy wiernych zawyło z radości…; Nieoficjalnie wiadomo, że wściekł się sam minister.; Są to fakty wyniuchane przez redaktorów.; Mój nie trawiący go teherański rozmówca…; Jeżeli bowiem straciwszy panowanie nad sobą obsobaczę wredną babę w bankowym okienku…; Ma pan od groma pracy.; Pryzma kompostu będzie podlegała procesowi przesiewania.; 2. powtarzanie wyrazów i konstrukcji: Ogłoszenie dla ogłoszeniodawców.; Przeciwdziałanie tego typu działaniom.; Powołano specjalną komisję specjalistów.; 3. skróty myślowe: Hanna Gronkiewicz-Waltz, która przeżyła dwa rządy i trzech premierów.; Bitwy nakręcone z nakładem, są niezrozumiałe.; 4. przeładowanie wypowiedzi niezrozumiałymi środkami językowymi: Problem ten ma bardzo specyficzny ciężar gatunkowy w aspekcie społeczno- -gospodarczym.; Archidiecezjalne Centrum (…) erygował wczoraj metropolita lubelski.; kolaps budżetowy; 5. wielosłowie: Demonstracja na rzecz poparcia dążeń niepodległościowych. W przypadku, jeśli założenia teoretyczne się sprawdzą… 6. wieloznaczność sformułowań: Teraz pary krzyżują się na scenie. Wygląda to fascynująco. Szkoda, że państwo tego nie widzą.; 7. ubóstwo słownictwa: A * Ta sukienka mogłaby być nawet taka, no nie? U * Ta moja ślubna jest bardzo dobra, tylko tutaj musi być, wiesz... D * Ona ma tutaj pod szyję, jest wykończona, wiesz... A * Ona szeroka jest tu, wiesz... (fragment rozmowy w sklepie); 8. wszystkie nieporadności językowe nie naruszające norm gramatycznych.
VI Błędy fleksyjne:
1. nieodmienianie wyrazów: powieść Juliusza Verne; rysunki Bohdana Butenko; wrocławskiego kuratora Zbigniewa Paśko; zespół pod kierownictwem Andrzeja Śmietanko z PSL; około trzydzieści osób; Jadę do Bardo.; W klasie jest trzydzieści pięć uczniów.; Zabrakło siedemnaście tysięcy trzysta osób.; Uczy się w niej ponad dwieście uczniów; Zebrano ponad stu osiemdziesięciu milionów złotych. 2. niepoprawna odmiana: Jednym
z poręczycieli przedstawionego urzędowi celnemu czeka in blanco…; Jakie znaczenie ma pół procentu więcej na inwestycje.; sprawa terminala w Świecku.; pani X z Międzychóda; Na inwestycji tej skorzysta półtora milionów konsumentów.; Szczebrzeszyński Klemensów szczerze troszczy się o Wieprza.; w Indii.; 3. nadawanie rzeczownikom niewłaściwego rodzaju: ten kontrol, ten pomarańcz, ta pora (warzywo); ten winogron; .; 4 niepoprawna odmiana czasowników: szłem; wzięłem; Jeszcze nie rozpoczęłem kampanii wyborczej.; Przyszedła do mnie kobieta…; umią, Wczoraj żeśmy wygrali.; Głos ma dźwięczny
i przekonywujący… 5. opisowe stopniowanie przymiotników: bardziej wysoki; W mieście wśród murów jest jeszcze bardziej gorąco.; Jazda w nocy we mgle jest jeszcze bardziej groźna. 6. mieszanie stopniowania opisowego i syntetycznego: bardziej szerszy, bardziej mądrzejszy; 7. niepoprawna forma zaimka: każden; Dziecko kaprysi, więc trzeba go zbadać.; Nie chce mnie się wierzyć.; 8. odmienianie wyrazów nieodmiennych: Krzyż jest wotem dziękczynnym…; Jeszcze jednym moim hobbym jest łacina.;
VII Błędy słowotwórcze:
1. struktury wyrazowe utworzone niezgodnie z polską tradycją: specgrupa, specsłużby, spec-amatorszczyzna, specustawa, speckomisja, pornoprzestępca, Park Hotel, KREDYT BANK, Fan-kąt Śląska, szwedzka taxi-wojna, kicz(-)struktura, kicz-wrażliwość, Sport (-) telegram, Rock-raport, seks-symbol, tenis-nauka, Goethe-kiełbasa, Protest marsz, Rockprezydent, Simpson mania, Rock encyklopedia, Lego nagrody, Jezus biografia, Biznes Informacje, Auto Magazyn, auto salon, auto części, auto punkt, auto naprawa, auto lakier, AUTO ELEKTRYK, auto myjnia (automyjnia), auto-alarm Auto-Moto, Poznań-Moto-Show (Międzynarodowe Targi Poznańskie), Full-Serwis; 2. niepoprawne przymiotniki odrzeczownikowe: centrum pomocowe, kredyt skupowy, sklep obuwiowy, wyścig przeszkodowy, element sprawiedliwościowy, katalog ofertowy, banki niszowe i flagowe; 3. niewyraziste struktury wyrazowe: krajacz, ocynkowacz, słuchalność, połączenia neuronalne rzecznika, kwasiarz, kostiumer, organizer; 4. amerykanizmy: salesman (sprzedawca, akwizytor), pitch (przetarg), bilboard (plansza reklamowa), copywriter (tekściarz reklamowy), art director (szef grafików). 5. niepoprawne rzeczowniki odczasownikowe (będące synonimami w stosunku do rzeczowników zakończonych w mianowniku na -anie, -enie, -cenie): upiór dzienny, zryw, odczyt licznika, odpis na list, przekaz informacji, wykop, wytop, oprysk wysypu; 6. niepoprawnie utworzone skrótowce: PUPIK, CIOP, IEOP, Centrodlew, Polbut, Pierzeksport; 7. niezrozumiałe uniwerbizmy: kadłubowiec;
VIII Błędy fonetyczne:
1. wymowy: czeba, wogle, tutej, włanczać, żiror, wystawa dżudaików, Hajdenburg, Spir, Najki, twórczość Ajzaka Bebla, walka Dejwida z Goliatem, twórczość Werdżilego, Akła-Park, kłintet;
2. akcentu: byliśmy, abyśmy, fizyka, romantykiem, bylibyśmy, wicemistrz, osiemset, kilkaset, tysiąckroć, atmosfera.
IX Błędy ortograficzne:
Nie ma Antygona, napewno, dowoli, głośnomówiący, co raz częściej, super kredyt, super pistolet, na codzień, nie wykluczone, Nadburzański Oddział Straży Granicznej, pożuciła, zanużona, upokażana, Herlak źle pracuje, na okres dwuch - trzech lat, chojny, Kotlina Kłocka, Ludzie jak magnez, dowieść chorego, 5-cio letni, 13-ta rocznica, Ekstradycja 2-óch, v-ce rektor.