2007-11-08

T: Cykl koniunkturalny.

Cykl koniunkturalny to powtarzające się zwyżkowe lub zniżkowe zmiany w podstawowych wielkościach makroekonomicznych, takich jak PKB, dochód narodowy, inwestycje globalne, poziom zatrudnienia, konsumpcja globalna, popyt globalny.

Przebieg cyklu koniunkturalnego:

A B C D E

Wyróżniamy tu cztery fazy:
Faza AB - faza kryzysu - zmniejsza się dochód narodowy i pozostałe składniki, jak inwestycje, konsumpcja, rośnie bezrobocie.

Faza BC - depresja - dalsze pogorszenie wskaźników makroekonomicznych aż do osiągnięcia w punkcie C dolnego punktu zwrotnego.

Faza CD - faza ożywienia - następuje szybki wzrost aktywności gospodarczej, wyżej wymienione wskaźniki ulegają poprawie.

Faza DE - rozkwit (dalsza poprawa wskaźnika) - aż do osiągnięcia w punkcie E górnego punktu zwrotnego.

Wzrost na odcinku DE jest wolniejszy niż na odcinku CD. Po zakończeniu tego cyklu rozpoczyna się kolejny. Ważna jest amplituda wahań koniunkturalnych - rozpiętość między dolnym a górnym punktem zwrotnym. Fazy nie trwają tyle samo.

Czasem w literaturze wyróżnia się dwie fazy:

Faza A-C - faza spadkowa (faza recesji)

Faza C-E - faza wzrostu (faza ekspansji)

Mimo wahań, na zakończenie cyklu poziom dochodu narodowego jest wyższy niż na początku. Trend jest rosnący (ten na wykresie), to gospodarka wzrostowa, bo po każdym cyklu koniunkturalnym poziom PKB jest wyższy niż poprzednio.

Gospodarka stacjonarna

Gospodarka spadkowa - pomijając wojny, klęski nie mamy z nią do czynienia.

3 rodzaje wahań cyklicznych.

1. Cykle krótkie (krótkookresowe) - trwają ok. 3,5 roku. To cykle Kitchin'a.

2. Cykle średniookresowe - trwają od 8 do 11 lat - to cykle Junglara.

3. Cykle długookresowe - ponad 50 lat - cykle Kondratiewa.

Długie fale w historii:

• ok. 1787 - 1842 związana z maszynami parowymi (rewolucja przemysłowa)

• 1843 - 1945 związana z elektrycznością i chemią

• 1946 - do dziś związana z motoryzacją i komputerami.

CYKLE ŚREDNIOOKRESOWE

• Występowanie cykli zapoczątkowane przez kryzys w Anglii;

• 1929 - 1933 Wielki Kryzys (produkcja spadła w niektórych rejonach nawet o 40 %).

Po II W. Św. amplituda wahań się zmniejsza. Czynniki zmniejszenia amplitudy w koniunkturze:

1. wzrost wymiany międzynarodowej

2. coraz większy interwencjonizm państwowy w gospodarce

Kiedyś państwo stosowało tylko interwencjonizm antykryzysowy (przeciwdziałanie, ograniczenie skutków kryzysu), nie zapobiegało kryzysom. Współcześnie stosuje się interwencjonizm antycykliczny: w każdej fazie cyklu koniunkturalnego państwo stara się zapobiegać kryzysowi. W fazie spadkowej państwo stara się gospodarkę ożywić m.in. przez politykę budżetową (obniżenie podatków) i politykę monetarną. W fazie wzrostowej państwo stara się gospodarkę trochę wyhamować, zmniejszyć wzrost (polityka budżetowa - podniesienie podatków, polityka monetarna -zmniejszenie podaży pieniądza).

Teorie dotyczące cykli koniunkturalnych

1. A. Smith - gospodarka dzięki szybkiemu dostosowaniu do popytu i podaży cały czas zachowuje trend rosnący (gospodarka rozwija się dynamicznie).

2. 
   J. Schumpeter - nie zgadzał się z poglądami Smitha, wg niego gospodarka rozwija się nie dynamicznie a skokowo. Nawiązywał do długich fal. Twierdził, że wygląda to tak: zastój gospodarczy → dynamiczny wzrost →zastój aż do następnego odkrycia (brak tu spadków).
   
   

3. Teoria akceleracji (przyspieszenia) - A. Aftalion: kryzysy wynikają z faktu, że producenci uważają, że pozytywne trendy będą istniały zawsze (gospodarka będzie się wciąż dynamicznie rozwijać). Produkcja jest w końcu tak duża, że rynek nie jest w stanie jej wchłonąć.

4. Teoria plam na słońcu - W. S. Jevons: w latach, gdy pojawiała się większa liczba plam na słońcu były mniejsze plony, obniżała się produkcja.

5. Teoria cyklu politycznego - K. Arrow: Wahania koniunkturalne wynikają z kalendarza wyborczego. Przed wyborami partia stara się gospodarkę uaktywnić, by zwyciężyć wybory; natomiast po nich zaczynają przeprowadzać reformy, które powodują spadek koniunktury gospodarczej.

6. J. M. Keynes - w gospodarce kapitalistycznej jest zbyt duża skłonność do oszczędności.

Y = C + S wg Keynesa w gospodarce kapitalistycznej jest zbyt duża skłonność do oszczędności (S), ludzie mało konsumują. Wówczas jest coraz mniejszy popyt na dobra, powstaje nadprodukcja, przedsiębiorstwa mają problemy, zwalniają pracowników.

Michał Kalecki (Calecki) - polski ekonomista, miał podobne poglądy do Keynesa.

Współcześnie teoria cykli koniunkturalnych i cała teoria ekonomii rozwija się w oparciu o budowę modeli matematycznych. R. M. Goodwin - najbardziej znany autor modelu opisującego cykl koniunkturalny.

Dochód narodowy

Czas

Gospodarka wzrostowa

Dochód narodowy

Czas

Po każdym cyklu koniunkturalnym poziom PKB jest taki sam jak poprzednio.

---