Co to jest fizykoterapia ?
Fizykoterapia jest jedną z metod fizjoterapii. Jest formą leczenia wykorzystującą bodźce fizykalne, takie jak:
prąd elektryczny,
ciepło i zimno,
światło,
ultradźwięki,
pola magnetyczne,
wodę w postaci natrysków i kąpieli.
Trochę historii.
Początki tej metody sięgają zamierzchłej przeszłości (460-380 p.n.e.) Wtedy jej stosowanie ograniczało się do wykorzystywania leczniczego wpływu promieni słonecznych i wód mineralnych (bodźce stosowane w sanatoriach do dzisiaj) czy naturalnych źródeł prądu elektrycznego jakimi były niektóre gatunki ryb przykładane do ciała. W miarę rozwoju cywilizacji i techniki, zaczęły powstawać źródła nowych bodźców (pola elektromagnetyczne, ultradźwięki, laser), a niektóre naturalne bodźce, zaczęto generować w sposób sztuczny (prąd elektryczny, źródła ciepła lub promieni ultrafioletowych). Obecnie do aplikowania bodźców fizykalnych służą specjalnie konstruowane urządzenia i aparaty, spełniające określone normy techniczne, dające możliwość precyzyjnego ich dawkowania i zapewniające wysokie bezpieczeństwo wykonywanych zabiegów.
Jak działa fizykoterapia ?
Sposób działania zależy od rodzaju bodźca, jego siły (natężenie i czas działania) oraz od reaktywności organizmu. Np.: kiedy poddajemy się działaniu promieni słonecznych, nasza skóra staje się brązowa. Bodźcem jest promieniowanie ultrafioletowe, reakcją - nie jedyną - wydzielenie barwnika - melaniny. Jeżeli ekspozycja na słońce będzie krótka - opalenizny nie będzie. Jeśli zbyt długa i to w porach silnego nasłonecznienia - dojdzie do poparzenia. U osób o jasnej karnacji ciała nawet małe dawki promieniowania mogą wywołać niepożądane reakcje. Różne bodźce wywołują różne reakcje, bądź grupy reakcji. Ciepło rozszerza naczynia krwionośne - zimno je zwęża. Ultradźwięki zmniejszają napięcie mięśni - elektrogimnastyka zwiększa lub zmniejsza w zależności od parametrów prądu. Prądy impulsowe o odpowiednich parametrach działają także przeciwbólowo. Dobierając rodzaj bodźca oraz jego natężenie osiąga się zamierzony efekt leczniczy. Niektóre zabiegi fizykalne oddziałują bezpośrednio na funkcje życiowe komórki, usprawniając je (biostymulacja). W ten sposób pobudzają naturalne możliwości naszego organizmu do walki z chorobą.
W jakich przypadkach stosuje się fizykoterapię ?
Fizykoterapię można stosować jako leczenie uzupełniające lub jako podstawową formę leczenia. Niestety, brak jest wystarczających dowodów na skuteczność fizykoterapii jako samodzielnej metody leczniczej, w leczeniu schorzeń mięśniowo - szkieletowych. Można ją stosować kiedy zawiodły inne formy leczenia a istnieją wskazania do leczenia fizykoterapią. Można ją łączyć z farmakoterapią. Czasami skutki uboczne działania leku wymuszają zaprzestanie jego stosowania np.: niektóre leki o działaniu p. bólowym i p. zapalnym, stosowane w leczeniu chorób narządu ruchu, szczególnie o charakterze przewlekłym, mogą podrażniać przewód pokarmowy, zwłaszcza u osób chorych na chorobę wrzodową. Pomocne wtedy mogą być zabiegi z zakresu fizykoterapii o działaniu p. bólowym i p. zapalnym. Fizykoterapia prawie nie powoduje skutków ubocznych. Fizykoterapię stosuje się również jako postępowanie przygotowujące do stosowania innych metod fizjoterapii np.: rozgrzanie tkanek przed masażem, lub krioterapia (stosowanie zimna) przed ćwiczeniami czyli kinezyterapią.
Kto wykonuje zabiegi z zakresu fizykoterapii ?
Do wykonywania zabiegów z zakresu fizykoterapii uprawnieni są technicy lub magistrowie fizjoterapii (!). Oprócz szkolenia podczas nauki, przechodzą oni dodatkowe szkolenia w czasie pracy, z zakresu bezpieczeństwa użytkowania urządzeń do fizykoterapii.
Idę na zabiegi pierwszy raz. Czego mogę się spodziewać ?
Niektóre zabiegi fizykalne nie wymagają specjalnego przygotowania. Np.: pole magnetyczne niskiej częstotliwości można wykonywać "przez ubranie". Inne zabiegi jak laseroterapia czy jonoforeza wymagają odsłonięcia (do gołej skóry) okolicy, której dotyczy zabieg. Niektóre bodźce fizykalne nie drażnią receptorów czuciowych rozmieszczonych na naszej skórze. Wykonywanie zabiegów z wykorzystaniem takich bodźców nie wiąże się z żadnymi odczuciami np.: pole magnetyczne. Inne bodźce takie jak prąd elektryczny podrażniają zakończenia nerwów czuciowych. Może to być odbierane jako mrowienie lub szczypanie. Bardzo silne odczucia, takie jak pieczenie czy ból, podczas wykonywania zabiegów, są nieprawidłowe i należy je bezzwłocznie sygnalizować. Po zabiegach silnie rozgrzewających należy, szczególnie w chłodne dni, odczekać przed wyjściem kilkanaście minut na częściowe ustąpienie odczynu po zabiegu. Zabiegi z zakresu elektroterapii powodują powstanie odczynu w postaci zaczerwienienia w miejscu, w którym do skóry przyłożona była elektroda. Jest to zjawisko prawidłowe. Odczyn ten ustępuje w ciągu kilkudziesięciu minut.