PRYWATYZACJA PRZEDSIĘBIORSTW
Prywatyzacja oznacza przechodzenie w gospodarce od własności państwowej do prywatnej przez sprzedaż mienia państwowego lub jego udostępnianie prywatnym osobom fizycznym lub prawnym.
Zachodzące w Polsce zmiany ustrojowe postawiły w porządku dziennym zagadnienia prywatyzacji sektora państwowego. Przedsiębiorstwa państwowe, które uprzednio działały w systemie gospodarki nakazowo-rozdzielczej, okazały się mało efektywne w warunkach gospodarki rynkowej. Za podstawową drogę wyjścia uznano prywatyzację znacznej części przedsiębiorstw. Jej celem jest wyłonienie w przedsiębiorstwach autentycznych właścicieli, zainteresowanych nie tylko bieżącymi wynikami, ale także długofalowym rozwojem przedsiębiorstwa. Następuje podstawowa zmiana zasad odpowiedzialności za funkcjonowanie przedsiębiorstwa, ponieważ za błędne decyzje w kierowaniu przedsiębiorstwem konsekwencje ponoszą prywatni właściciele, nie zaś całe społeczeństwo, jak to się dzieje w przypadku przedsiębiorstw państwowych. Prywatyzacji często towarzyszy uruchomienie mechanizmów konkurencji, które zmuszają do bardziej skutecznego działania, do wzrostu sprawności kierowania przedsiębiorstwem.
Zasady prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych określa ustawa z 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U.1996 nr 118 poz. 561 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z jej przepisami, prywatyzacja może przybrać formę prywatyzacji bezpośredniej lub pośredniej.
Prywatyzacja pośrednia polega na zbyciu akcji lub udziałów spółki powstałej w wyniku komercjalizacji osobom trzecim. Zwykle dokonuje się tego w drodze ogłoszonej publicznej oferty albo poprzez przetarg publiczny lub w drodze rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Przepisy przewidują możliwość nieodpłatnego nabycia przez uprawnionych pracowników do 15% akcji prywatyzowanej spółki.
Prywatyzacja bezpośrednia dotyczy w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw państwowych, polega na rozporządzeniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa przez:
Sprzedaż przedsiębiorstwa,
Wniesienie przedsiębiorstwa do spółki,
Oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystanie spółce. Ta możliwość uwarunkowana jest m.in. przystąpieniem do spółki większości pracowników prywatyzowanego przedsiębiorstwa.
Najczęściej stosowana forma prywatyzacji bezpośredniej było oddanie majątku przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania spółce pracowniczej.
Po przeprowadzeniu prywatyzacji bezpośredniej przedsiębiorstwa państwowego następuje wykreślenie go z rejestru przedsiębiorców, kończące jego byt jako osoby prawnej.
Procesy prywatyzacyjne były z reguły poprzedzone restrukturyzacją finansową i organizacyjną oraz modernizacją technologiczną.
Pierwszym etapem na drodze do prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego - metodą pośrednią - jest jego komercjalizacja.
Komercjalizacja przedsiębiorstwa polega na jego przekształceniu w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością. Później następuje zbycie akcji lub udziałów Skarbu Państwa, czyli prywatyzacja właściwa. Komercjalizacji dokonuje Minister Skarbu Państwa.
Kolejnym etapem prywatyzacji jest zbycie akcji lub udziałów Skarbu Państwa w jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa (prywatyzacja kapitałowa, pośrednia). Prywatyzacja kapitałowa jest dokonywana w trybie oferty ogłoszonej publicznie, przetargu publicznego lub rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia oraz przyjęcia oferty złożonej przez podmiot ogłaszający wezwanie oraz od 28 lipca 2006 r. w trybie aukcji ogłoszonej publicznie.
Likwidacja z przyczyn ekonomicznych jest procedurą stosowaną w przypadku przedsiębiorstw, pozostających w trudnej sytuacji ekonomicznej i nierokujących szans osiągnięcia zysku. Jej celem jest zakończenie bytu przedsiębiorstwa jako osoby prawnej i jako zorganizowanej masy majątkowej, po zaspokojeniu wierzycieli lun zabezpieczeniu ich wierzytelności. Moment zaspokojenia wierzycieli lub zabezpieczenia wierzytelności wyznacza koniec istnienia przedsiębiorstwa. Decyzje o likwidacji podejmuje organ założycielski z własnej inicjatywy lub tez na wniosek rady pracowniczej przedsiębiorstwa, o ile Minister Skarbu Państwa nie zgłosi sprzeciwu.
Bibliografia
Damian Dębski, „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw”, Warszawa 2006.
Jerzy Lewandowski, „ Elementy prawa”, Warszawa 2007.
1