Źródła pochodzenia majątku przedsiębiorstwa nazywamy inaczej źródłami finansowania bo wskazują kto wyposażył jednostkę gospodarczą w środki gospodarcze na jaki czas i na jakich warunkach.
Źródła finansowania majątku gospodarczego nazywamy inaczej pasywami a nazwa pochodzi od łac. słowa passiva czyli `to co bierne`.
Pasywa grupowane są wg. zasady wzrastającej wymagalności czyli konieczności spłaty. Na początku znajdują się więc kapitały własne czyli ta część majątku, która pozostaje w dyspozycji przedsiębiorstwa przez cały czas jego działalności bez żadnych ograniczeń czasowych.
Następnie znajdują się kapitały obce czyli te kapitały, które są przeznaczone do dyspozycji jednostki i który okres spłaty jest ściśle określony.
A. Kapitały własne
Jest to suma tych wartości majątku w stosunku do których jednostce gospodarczej przysługuje prawo własności. Kapitały te zostały wniesione przez właściciela lub właścicieli w formie rzeczowej lub pieniężnej. Forma rzeczowa to aporty. Aportem jest, np. samochód, lokal, komputer czyli to wszystko co ma postać rzeczy.
I Kapitał podstawowy
Który stanowi podstawę do prowadzenia działalności gospodarczej, jest to równowartość majątku jednostki gospodarczej odpowiadającą wartością wkładów wniesionych przez właściciela lub właścicieli. W zależności od formy organizacyjno - prawnej. Kapitał ten ma różne nazwy:
-kapitał akcyjny w spółce akcyjnej
-kapitał udziałowy w spółce z o.o. i spółdzielniach
-kapitał założycielski w przedsiębiorstwach państwowych.
II Kapitał zapasowy
Tworzony jest z części zysku osiągniętego przez firmę oraz z dopłat udziałowców i akcjonariuszy. Kapitał ten służy do pokrycia straty bilansowej i może mieć postać funduszu przedsiębiorstwa lub funduszu zasobowego.
III Kapitał rezerwowy
Powstaje z różnic aktualizacji wartości środków trwałych oraz z części zysku netto. Przeznaczony jest na pokrycie ewentualnych strat.
IV Wynik finansowy
-dodatni wynik finansowy nazywamy zyskiem
-ujemny wynik finansowy nazywamy stratą
Stratę należy pokryć z kapitałów własnych lub obcych
B. Kapitały obce
Są to wszystkie kapitały, które znajdują się w jednostce gospodarczej stanowią składnik naszego majątku ale są własności innych podmiotów np. banków. Wartości te zostały przekazane danej jednostce gospodarczej tylko na określony czas i na określonych warunkach. Kapitały obce dlatego nazywane są inaczej zobowiązaniami lub długami.
I Zobowiązania długoterminowe
Czyli takie, których okres spłaty jest dłuższy niż 1 rok. Zaliczamy do nich:
-obligacje i inne papiery wartościowe
-kredyty bankowe i pożyczki
-zobowiązania długoterminowe
II Zobowiązania krótkoterminowe
Są to wszystkie zobowiązania w których okres spłaty jest krótszy niż 1 rok. Zaliczamy do nich:
-obligacje i inne papiery wartościowe
-kredyty i pożyczki
-zobowiązania z tytułu dostaw usług i wynagrodzeń
-zobowiązania wekslowe
-zobowiązania z tytułu podatków, ceł i ubezpieczeń
-pozostałe zobowiązania krótko terminowe wobec np. PZU, związków zawodowych, itd.
C. Fundusz specjalnego przeznaczenia
Którym znajdują się 2 grupy funduszy nazywane inaczej funduszami nazywane inaczej funduszami specjalnymi, tworzone są z zysku netto. Może to być:
-zakładowy fundusz świadczeń socjalnych przeznaczony np. na dofinansowanie wypoczynku dla pracowników i ich rodzin, remonty i modernizacje mieszkań, zapomogi zdrowotne i inne zapomogi losowe
-inne fundusze specjalne np. fundusz przeznaczony na nagrody, odprawy.
D. Rezerwa
-podatek dochodowy
-należności od dłużników postawionych w stan likwidacji
-należności sporne i przeterminowane
-przewidywane straty
Bilans jest to wartościowy dwustronne zestawienie środków gospodarczych czyli aktyw i źródeł ich finansowania czyli pasyw.
Bilans przedstawia się w ujęciu wartościowym i rzeczowym.
Bilans sporządza się na ściśle określony moment nazywany dniem bilansowym. Bilans jest podstawowym elementem rocznego sprawozdania finansowego jednostki gospodarczej i ukazuje jej sytuacje majątkową i finansową. Bilans może być początkowy (nazywany inaczej bilansem otwarcia) i końcowy (nazywany inaczej bilansem zamknięcia).
Ocena finansowa przedsiębiorstwa na podstawie bilansu odbywa się na 2 płaszczyznach:
a)pionowe czytanie bilansu polega na badaniu struktury aktyw (oceniamy sytuację majątkowa przedsiębiorstwa) i struty pasyw (oceniamy sytuację finansową przedsiębiorstwa).
b)poziome pionowe bilansu polega na ustaleniu relacji między składnikami majątku a źródłami ich finansowania.
Majątek przedsiębiorstwa a równanie bilansowe
Równanie bilansowe to relacje między aktywami a pasywami gdzie musi zostać zachowana zasada równowagi bilansowej zgodnie z którą aktywa równa się pasywom (A=P).
Sporządzają bilans należy przestrzegać ogólnie przyjętych zasad:
a)zasada realności, która oznacza zgodność danych wykazanych w bilansie ze stanem rzeczywistym
b)zasada jasności, która wymaga przejrzystego, czytelnego uporządkowania danych i nazywania ich zgodnie z terminologią przyjętą w rachunkowości
c)zasada ciągłości finansowej zgodnie z którą bilans roczny jest bilansem końcowym (sporządzonym na dzień 31 grudnia) i jednocześnie bilansem początkowym nazywanym inaczej otwarcia (sporządzonym na dzień 1 stycznia następnego roku).
Wyróżnia się 2 podstawowe układy bilansu majątkowego
a)układ znormalizowany który ma ujednoliconą formę dla wszystkich jednostek gospodarczych w którym składniki majątkowe ujęte są w grupach i podgrupach
b)układ bieżący gdzie składniki aktyw podane są wg. zasady wzrastającej wymagalności czyli konieczności spłaty.
AKTYWA
A. Majątek trwały
I Wartości niematerialne i prawne
II rzeczowy majątek prawny
III Finansowy majątek prawny
IV Należności długoterminowe
B. Majątek obrotowy
I Zapasy
II Należności i roszczenia
III Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
IV Środki pieniężne
PASYWA
A. Kapitały własne
I Kapitał podstawowy (akcyjny, udziałowy, założycielski)
II Kapitał zapasowy
III Kapitał rezerwowy
IV Wynik finansowy (zysk lub strata)
B. Kapitały obce
I Zobowiązania długoterminowe
II Zobowiązania krótkoterminowe
C. Fundusz specjalnego przeznaczenia
D. Rezerwa