Wieś (modelowa, tradycyjna)
1) bliskość przestrzenna powoduje bliskość psychospołeczną, 2)Styczności społ. mają charakter styczności osobistej, 3)jedna z podstawowych są więzi sąsiedzkie, 4)w kształtowaniu wzorów kult. podstawową rolę gra tradycja, 5) wzory kult. są jednolite dla całej społ. lokalnej, 6)zach. jednostki poddane jest ciągłej kontroli społ., powszechna jest nietolerancja dla zachowań odmiennych, 7)jedność wzorów kult. i kontrola społ., powoduje , że zachowany jest w zasadzie ład i porządek społ. 8)jednostka niejako drogą dziedziczną zajmuje przeznaczone dla niej miejsce w strukturze społ., klasowej i zawodowej. Nie ma możliwości awansu. 9) odległość od ośrodków nauki i sztuki powoduje , że krąg zainteresowań mieszkańców wsi jest wąski. 10)w życiu codziennym mieszkańcy wsi rzadko kierują się przesłankami racjonalnymi. Powszechne są przesądy, zabobony. 11)prymitywne warunki życia powodują, że mieszkaniec wsi na ogół umie pokonywać trudności dnia codziennego. 12) tryb życia jest spokojny, brak pośpiechu i nerwowości. Dużo ciszy. Rytm życia związany z rytmem przyrody. 13) rodzina wiejska jest rodzina dużą, o dużej liczbie dzieci, o ustroju raczej patriarchalnym. 14)często występuje u mieszkańców wsi poczucie niższości wobec mieszkańców miast. 15)zasięg oddziaływania gospodarczego czy kult. wsi na ogół jest bardzo ograniczony. 16)bezpośredni system oddziaływań wychowawczych, uproszczony i jednostronny układ społ.- kult.
Miasto (modelowe, duże)
1)bliskość przestrzenna nie powoduje bliskości psychospołecznej, 2)styczności społeczne maja charakter masowy, przelotny, 3)więzi sąsiedzka zanika. Więzi społ. kształtują się zależnie od bliskości przestrzennej. 4)tradycja odgrywa rolę minimalną. Mieszkaniec miasta musi ciągle przystosowywać się do zmian 5)istnieje duże zróżnicowanie wzorów kult, wśród których trzeba dokonywać wyborów, 6) jednostka jest wolna od kontroli bezpośredniej- 7)różnorodność wzorów kult., wolności od kontroli społ. i zanik więzi sąsiedzkich powoduje częste przejawy dezintegracji społ. 8)Różnorodność grup społ., zawodów, klas społ., powoduje często konflikty wynikające ze spełniania różnych ról społ przez tą samą osobę. 9) koncentracja ośrodków nauki i sztuki powoduje działanie szeregu bodźców pobudzających rozwój zainteresowań jednostki, 10)mieszkańcy miasta coraz częściej kierują się w życiu przesłankami racjonalnymi. 11)mieszkaniec miasta przyzwyczaja się do ułatwionego życia, a często do łatwego stosunkowo zarobku, 12)tryb życia cechuje możliwość przestrzenna i społ., i częste przenoszenie się z miejsca na miejsce, i częsta zmiana pozycji społ. 13)rodzina jest rodziną dwupokoleniową , o małej liczbie dzieci, oparta równouprawnienie strona. Kobieta coraz częściej pracuje poza domem, 14)mieszkaniec miasta odczuwa swego rodzaju wyższość nad mieszkańcami wsi, 15)zasięg oddziaływań miasta przekracza jego granice administracyjne, często przekracza granice powiatu, województwa czy nawet kraju, 16) przewaga pośrednich oddziaływań wychowawczych, dostępność komunikacyjna, swoboda wyboru...
SUBKULTURA- kultura grupy społ. lub zbiorowości, różniąca się w podstawowych społ.- wych. aspektach od kultury szerszego środowiska, różnica ta dotyczy przede wszystkim wartości i norm społecznych, zwyczajów, tradycji, religii i języka; np. subkultura przestrzenna- obejmuje zbiorowości i grupy społecznie nastawione na podejmowanie działań niezgodnych z obowiązującym prawem, subkultura wycofania się- powstaje w określonej zbiorowości, która rezygnuje z czynnego uczestnictwa w szerokim, społ. zdefiniowanym procesie osiągania celów kult.
Subkultura:
-bunt przeciwko otaczającej rzeczywistości
-grupa różniąca się od otoczenia swoim zachowaniem
-swoisty język
-subkultura jest utożsamiana z patologią, odstępstwo od norm i wzorów
-język kształtuje odrębność i zwartość
-specyficzne formy zachowania (ubiór, ozdoby ciała)
-miejsce przebywania , charakter i tematyka rozmów
-specyficzny system wartości
-W Polsce działają w sposób powierzchowny „od święta”: -muzyka, która jest manifestem, czyli swoistym środkiem masowego przekazu, -estetyka, -grupy subkulturowe są przeniknięte protestami (wartości miłości, równości, wolności, pokoju, tolerancja, braterstwo)
Podział:
-grupy artykułujące swój świat poprzez atrybuty wyglądu (hipisi, panki, faszyści, skinheadzi)
-grupy artykułujące swój świat poprzez działania na rzecz innych , wszelki ruchy niosące pomoc innym (wielka orkiestra...) przy pomocy mediów i społ. łączy różne subkultury.
-grupy artykułujące własny świat wartości przez autorozwój jednostek (jogini, krisznowcy, wspólnoty teatralne). Ruch ten pokazuje, że można inaczej żyć, tworzą alternatywy dla innego stylu życia.