Justyna Wrzosek
Referat z dnia: 22.11.2007r.
„Edukacja-w niej jest ukryty skarb” Jacques Delos
raport z 1996 roku pod patronatem UNESCO
Raport podkreśla doniosłą rolę edukacji w rozwoju jednostki i społeczeństwa. Jej celem jest m. in.: likwidacja ubóstwa, wykluczenia, wojen, ucisku i wszelkich nierówności społecznych.
Komisja określa politykę edukacyjną jako proces stałego wzbogacania wiedzy doświadczenia, ale przede wszystkim jako czynnik konstytuujący jednostkę i stosunki między ludźmi lub grupami ludzi.
W raporcie dostrzeżono różne problemy, z którymi musi zmierzyć się edukacja:
nierównomierność rozwoju na świecie
niesprawiedliwość gospodarczą i społeczną, która staje się powodem wszczynania wojen
niedostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy
Edukacja musi przyjąć przynajmniej częściową odpowiedzialność za rozwój świata. Do przezwyciężenia ma następujące napięcia:
między tym, co globalne a tym, co lokalne
między wartościami uniwersalnymi a wartościami jednostkowymi
między tradycją a nowoczesnością
między działaniem perspektywicznym (reformy) a doraźnym (potrzebą szybkiego reagowania w szybko zmieniającym się świecie)
między rozwojem wiedzy a możliwością przyswojenia jej przez człowieka (problem przeładowania programów szkolnych)
między duchowością a materialnością (dążenie do przekraczania samego siebie w świecie zdominowanym przez materializm i konsumpcjonizm)
Zadania:
tworzenie warunków do rozwoju talentów i możliwości twórczych
dostarczanie środków do rozumienia innego człowieka i siebie samego
przygotowanie do odgrywania ról społecznych
nauka prawidłowego stosowania nauki
uelastycznienie edukacji, tak, by przygotowywała do różnych zawodów
udrożnienie szkolnictwa
sprzyjanie likwidacji bezrobocia
propagowanie edukacji ustawicznej
wyrabiać umiejętność sprawnego gromadzenia, selekcjonowania i posługiwania się informacjami
umasowienie szkolnictwa średniego i wyższego
Wyróżnia się trzy wymiary kształcenia:
etyczny i kulturowy
naukowy i technologiczny
ekonomiczny i społeczny
Według komisji uniwersytet powinien funkcjonować jako ośrodek nauki, prowadzenia badań, kształcenia zawodowego, łączenia wiedzy i umiejętności praktycznych, współpracy międzynarodowej profesorów i studentów oraz przekazu wartości uniwersalnych i spuścizny kulturowej.
Komisja podkreśla też istotną rolę reform, w tworzeniu których powinna uczestniczyć społeczność lokalna, władze publiczne jak również społeczność międzynarodowa.
Należy także wzmacniać dialog między społeczeństwem a nauczycielami, konieczne są nowe treści kształcenia nauczycieli, nowe środki dydaktyczne oraz propagowanie polityki odpowiedzialności.
Według Komisji edukacja jest dobrem zbiorowym- powinna być dostępna dla wszystkich, dawać równość szans.
Tymczasem losy młodzieży ważą się najczęściej po zakończeniu szkoły podstawowej, gdy dokonują oni wyboru: podjęcie pracy lub kontynuacja nauki. Po wyborze tej pierwszej opcji często nie mają już możliwości podjęcia dalszej nauki w późniejszym terminie.
Polityka edukacyjna poszczególnych państw powinna postawić na współpracę międzynarodową w zakresie:
polepszenia edukacji dziewcząt i kobiet
ustalenia minimalnego odsetka pomocy przy finansowaniu edukacji m.in. z zasobów Banku Światowego
rozpowszechnienia nowych technologii
pogłębiania współpracy międzynarodowej dzięki środkom z organizacji pozarządowych
W poszczególnych państwach powinny powstawać katedry UNESCO jako łączniki w planetarnej wiosce, szczególnie w dziedzinie badań.
CZĘŚĆ PIERWSZA „HORYZONTY”
W wyniku wpływu globalizacji na stosunki na świecie obserwujemy:
wzrost demograficzny, który wywiera presję na systemy edukacyjne, które obejmują solaryzacją 1/5 ludności świata, w związku z czym biorą na siebie ogromną odpowiedzialność za losy wielu ludzi
znoszenie regulacji i barier na rynkach finansowych, kraje wysoko rozwinięte dążą do zwiększenia udziału w gospodarce światowej, co pogłębia podziały
zrzeszanie przez sieci naukowe i technologiczne jedynie członków , którzy wnoszą doń jakiś kapitał, najczęściej finansowy. Pogłębia to rozpiętość wiedzy między krajami biednymi a bogatymi
uniwersalizację komunikacji- przekaz wiedzy bez ograniczeń przestrzennych i czasowych. Sprzyja to monopolizacji przemysłu kultury, którym dysponuje niewielka grupa, co powoduje erozję kultury. Rolą edukacji jest nauczać krytycznego podejścia do docierających do nas informacji
migracje, której sprzyja także łatwy dostęp do tanich środków transportu, poszukiwanie zatrudnienia itp. Poważnym problemem jest polityka edukacji wobec mniejszości etnicznych , wielości języków i różnorodności kultur. Postuluje się nauczanie przynajmniej jednego z języków wehikularnych oraz języka lokalnego
wzrost napięć między globalizmem a lokalizmem- wzrost nierówności, problem przynależności, sprzeczne wymagania i wartości. Edukacja ma sprzyjać aktualizowaniu wiedzy o świecie i pogłębianiu wiedzy o sobie i wartościach zakorzenionych w nas przez tradycję oraz powinna odwoływać się do nauk przyrodniczych i społecznych, które pomagają rozumieć powiązania człowieka z jego środowiskiem. Należ także kształtować postawę otwartości na innych, szacunku dla różnic. Ma powstać tzw. nowy „humanizm” propagowany m.in. przez nauczanie historii i filozofii. Ma on uświadamiać wspólne dziedzictwo kulturowe oraz wskazywać korzenie kulturowe różnych narodów.
zawartość społeczna- ogół oddziaływań, wspólnych projektów oraz wartości tworzących więzi społeczne
Celem edukacji jest, zatem, również tworzenie takich więzi- wszechstronny rozwój istoty ludzkiej w jej społecznym wymiarze; jest nośnikiem kultur i wartości, konstruuje obszar socjalizacji, podkreśla konieczność przestrzegania wspólnych reguł, kształtuje świadomych i aktywnych obywateli; zachęca do udziału w sprawach publicznych wbrew zniechęceniu, które budują media.
Powinno się dążyć do eliminacji standaryzowanego kształcenia, zwrócenia uwagi na indywidualne zdolności, aspiracje; nauczać pracy w zespole, umiejętności porozumiewania się, zdrowego współzawodnictwa w szkole, likwidacja niepowodzeń szkolnych, stworzenie możliwości wyboru pożądanej życiowej drogi edukacji, stwarzanie warunków do dyskusji o dylematach moralnych, do interioryzacji wartości, do samodzielności w działaniu, rozumienia zjawisk globalizacji.
Propaguje się edukację interkulturalną jako czynnik zwartości i pokoju oraz konieczność reform. Powstaje tzw. społeczeństwo informacyjne, które opiera się na nowych sposobach socjalizacji i poszukiwania własnej tożsamości w oparciu o nowe technologie i pozaformalny dostęp do wiedzy. Polityka edukacyjna powinna być wystarczająco zróżnicowana i tak ukształtowana, aby nie stała się dodatkowym czynnikiem wykluczającym lub różnicującym, powinna dążyć do stworzenia systemu, który stara się łączyć zalety integracji i poszanowania praw indywidualnych
Zwiększa się bogactwo światowe i wzrasta zapotrzebowania na edukację w celach gospodarczych, która jest determinowana postępem technicznym i modernizacją. Dlatego inwestuje się w edukację, ponieważ ma ona kluczowe znaczenie dla produktywności. Akceleratorem wzrostu gospodarczego staje się kształcenie ustawiczne, które zapewnia jakościową elastyczność siły roboczej- ciągłe aktualizowanie kompetencji i umiejętności praktycznych. Dzieje się tak także przez wzgląd na zatrudnienie w trzecim sektorze.
„ucieczka mózgów”- zjawisko emigracji specjalistów z różnych branż w poszukiwaniu zatrudnienia w przypadku gdy system edukacji jest nieprzystosowany do możliwości własnego rynku pracy i przygotowuje zbyt wielu specjalistów o wyższym wykształceniu, dla których nie starcza miejsc pracy, są natomiast pożądani w krajach bardziej rozwiniętych, zatem emigrują.
Istnieje nierówny podział kobiet i mężczyzn w dostępie do edukacji. 2/3 analfabetów to kobiety. Wykazano, że istnieje korelacja między wzrostem poziomu wykształcenia kobiet a polepszeniem sytuacji zdrowotnej i żywieniowej ludności oraz obniżeniem stopy rozrodczości.
Edukacja jest środkiem i celem rozwoju ludzkiego. Ma umożliwiać ludzkości kierowanie swoim własnym rozwojem, który ma się przyczyniać do postępu społeczeństwa. Edukacja początkowa powinna zawierać wszystkie składniki wiedzy potrzebne do ewentualnego kontynuowania nauki na wyższym poziomie a także powinna uczyć podstawowych dla życia umiejętności w dziedzinie zdrowia, odżywiania, środowiska, przedsiębiorczości, współpracy ze środowiskiem lokalnym.
CZĘŚĆ DRUGA „CZTERY FILARY EDUKACJI”
„Edukacja dostarcza mapy złożonego i niespokojnego świata i busoli umożliwiającej po nim żeglugę”
Oto cztery filary edukacji:
UCZYĆ SIĘ, ABY WIEDZIEĆ, tzn. żeby zdobywać narzędzia rozumienia np. rozwijać logiczne myślenie, ćwiczyć pamięć. W dzisiejszych czasach konieczna jest pewna wszechdyscyplinarność- synergia różnych dyscyplin.
UCZYĆ SIĘ, ABY DZIAŁAĆ, tzn. oddziaływać na środowisko, stosować wiadomości w praktyce. Ważniejsze od kwalifikacji stają się kompetencje, czyli kwalifikacje + tzw. umiejętności bycia (praca w zespole, kreatywność, zaangażowanie), ponieważ praca przyjmuje charakter interpersonalny.
UCZYĆ SIĘ, ABY ŻYĆ WSPÓLNIE, tzn. umieć współpracować i uczestniczyć w działalności ludzkiej, zwalczanie konfliktów, rywalizacji; waloryzowanie tego, co wspólne w stosunku do tego, co obce
UCZYĆ SIĘ, ABY BYĆ, tzn. wobec groźby dehumanizacji świata wyposażać w wolność myśli, osądu, uczucia, wyobraźni., rozwijać wrażliwość, poczucie estetki, osobistą odpowiedzialność, sferę duchową, samodzielność, krytyczne myślenie
Edukacja powinna być:
ustawiczna- daje lepsze możliwości awansu, zatrudnienia także jeśli przebiega w formie kształcenia nieformalnego
wielowymiarowa- przebiega na wszystkich płaszczyznach życia, kształtuje osobowość
dostępna także dla dorosłych
komplementarna z edukacją pozaszkolna, w tym z edukacją rodzinną
społeczna- kształtująca przynależność grupową
ułatwienie przechodzenia na kolejne szczeble edukacji
edukacja przez całe życie, może być formalna lub\ i nieformalna
języki o znaczeniu międzynarodowym, które umożliwiają porozumiewanie się w skali globalnej
tzw. edukacja obywatelska