Kaktusy i Sukulenty
Pochodzenie: Występują na całym świeci ale ojczyzną jest Ameryka, od Kanady do Ziemi Ognistej. Do Europy trafiły wraz z wyprawami Kolumba pierwsza Opuntia ficus-indica, Eriocereus Martini, Arciocarpus
W XVIII w Lineusz jako pierwszy nazwał je kaktusami. Od łac. cactus -oset
Mają szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, farmaceutycznym.
Do Australii trafiły jako pierwsze Opuncja i Eriocereus, tu się zaaklimatyzowały, są plagą
Opuntia -do produkcji dżemów.
Neowerdermania vorwerkii- pędy jako ziemniaki
Opuntia subulata- do alkoholi
Agava saisalina- do tequili i produkcji włókien, sznurków
Selenicevens grandiflorum - jako środek dermatologiczny, leki na krążenie- z kwiatów
Testudinaria elephantipes -do produkcji sterydów
Lophophora williamsli-do produkcji leków reumatycznych
Agava- do wyrobu włókien, wykorzystywana do okrętów jako liny
Stenocereus guumosus-do połowu ryb,
Adenium digitata- do zatruwania strzał
Calibanus Hookei- środek do prania i do mycia
Sarcaaulon burumannii-jako kaktus świecący
SUKULENTYZM- pochodzi od succus- sok, są przystosowane do gromadzenia dużej ilości wody
Pędowe-woda + składniki mineralne w pędach, łodygach, pniach, nie mają liści np. kaktusy, epifity, wilczomlecze, Pachypodium
Liściowe- woda w tkankach miękiszowych, w zgrubiałych liściach, grubosze, aloesy, agawy.
Korzeniowe- w podziemnych, zgrubiałych, zbutwiałych korzeniach.
Kaudeks - rozrośnięta, zgrubiała szyjka korzeniowa i fragment pnia tam rośliny gromadzą wodę np. Adenium, Nolina
Cechy umożliwiające przystosowanie się do trudnych warunków środowiska
-cykl dobowy (ciemny i jasny) u sukulentów aparaty szparkowe otwierają się w nocy
-redukcja blaszek liściowych do cierni, które chronią przed zwierzętami i nadmiernym nasłonecznieniem
-gruba warstwa kutikuli, włosków
-występowanie na pędach żeber, brodawek, które wzajemnie się zacieniają
MORFOLOGIA KAKTUSÓW
Cefalium- z niego wyrasta pęd kwiatostanowy
Brodawki
Miękisz wodonośny
Żebra- w nich zebrane są brodawki
Ciernie i glochidy
Centralna wiązka przewodząca
Aksille -pachwiny
Areole- zakończenia brodawek
PĘDY SUKULENTÓW- kaktusy nie posiadają liści mogą być różnych kształtów, spłaszczone, owalne i okrągłe.
Spłaszczone -Epiphyllum
Mocno rozgałęzione- Rhipsalis
Płaskie pędy -Opuntia
Pędy są mięsiste i soczyste. Mogą być tez kuliste, Mammielaria, Echinofossulocactus
Skórka- zewnętrzna warstwa, pozwala kaktusom (sukulentom) na ograniczenie transpiracji i nadmiernego nagrzewania się pędów, poprzez występowanie na niej nalotu woskowego, który odbija promienie słoneczne.
System korzeniowy- palowy, wiązkowy, włóknisty. Korzenie maja dużo włośników, korzenie szeroko i głęboko rozrastają się w profilu gleby.
Żebra- mogą być mniej lub bardziej widoczne, różnokształtne, mogą być pofalowane, Opuncja- bez żeber, liczba żeber albo 0 albo dużo.( 2 u Epiphyllum, do 100 u kulistych)
Brodawki- to utwory, które rozmieszczone są równomiernie na pędach, mogą zanikać (Aylostera, Rebatia, Mediolobivia) Duże brodawki- Marumillaria, Dolichothela, Leuchtenbergia
Areole- to pączki śpiące na brodawkach z którego wyrastają kwiaty, liście, ciernie i młode pędy, są połączone z wiązką centralną
Aksile- to pachwiny u mniejszości kaktusów, wyrastają z nich kwiaty i młode pędy np. Mammillaria, Dolichothele, Leuchtenbergia
Ciernie- wyrastają wyłącznie z areoli ( na brodawkach) mają różne długości i kształty: pierzaste, grzebieniaste Leuchtenbergia, nitkowate
Glochidy występują u Opunti w aksilach, są najbardziej niebezpieczne. Budowa: króciutkie, cienkie, łatwo się łamią, harpunowato zakończone. Kwiaty, owoce, nasiona- pojawiają się z aksili i aureoli.
Cefalia- pędy kwiatonośne Discocatus u okrągłych
Pseudocefalia- u form kolumnowych.
Kwiaty mogą być bardzo drobne Rhipsalis, nawet do 30cm Epiphyllum i większe Deamia
Barwa biała, purpurowa, czerwona, fioletowa, Kwiaty są promieniste, osadzone są na szypułkach kwiatowych, ale mogą być tez siedzące np u Rhodocactus, Peireskia. Nie ma zróżnicowania na kielich i koronę. Szypułka kwiatowa od razu przechodzi w płatki korony. Owocem są jagody, kuliste, cylindryczne, pokryte cierniowymi kolcami, brodawkami. Owoce po dojrzeniu odrywają się od rośliny i opadają
3 formy kaktusów:
-bezchlorofilowe tzn. szczepione na podkładkach, wystepują u rodzajów Chamacereus, Gymnocalycum określane aurea dla żółtych i pomarańczowych i rubra dla czerwonych i pochodnych
-monstrosa- powstały w wyniku niecałkowitego rozszczepienia wierzchołka wzrostu, z którego wyrastają pofałdowane żebra np. Cerus
-grzebieniasta- określana cristata z licznymi szerokimi wierzchołkami np. Mammilaria
Uprawa kaktusów
1.parapet okienny
2. ciepły lub nieogrzewany inspekt
3. ciepła lub nieogrzewany szklarnia
4. grunt
Wystawa południowo zachodnia ze względu na duży dostęp światła
Naczynia: szklane, drewniane, metalowe, plastikowe- obojętne dla podłoża, ceramiczne- mało korzystne, gdyż dostarczają niepotrzebnego Ca dla podłoża, Do uprawy epifitycznej używamy ażurowych koszy
Podłoża: przepuszczalność, kwasowość, stosunki wodno-powietrzne, nie może być alkaliczne.
Dwa rodzaje:
*substraty próchniczno- kruszywowe- które zawierają dużo składników mineralnych i odżywczych ale właściwości powietrzno wodne są słabo korzystne (2części próchnicy + 1 cześć przekompostowanej gliny + 1 cześć torfu kwaśnego + 3 części kruszywa (gruboziarnisty żwir, piasek, tłucznie ceglane) ) pH 6-6,5
*substraty kruszynowe-nie zawierają części próchnicznych, składają się z kruszywa ceglanego + pumeks + perlitu + keramzyt + żużel. Przed posadzeniem trzeba wszystkie komponenty moczyć w kwaśnej wodzie lub w kwasie, by pozbyć się jonów Ca, dla epifitów- więcej części organicznych w postaci włókien torfu lub kory.
Światło: wymagają dużo dostępu światła, okres dostarczania światła dzielimy na 2 etapy:
*w lecie dostarczamy im dużo światła
*w zimie ograniczamy do 0. dużo światła powoduje oparzeliznę a mało zanikanie kwiatów, słaby rozwój
Temperatura: w okresie wegetacji (lato) temp. 25-30ºC w dzień; 15-20 ºC - w nocy. Spadek do 5 ºC powoduje obumieranie roślin. W zimie temperatura ok. 10ºC
Wilgotność: wchłaniają dużo wody. Woda miękka, deszczówka lub woda przegotowana, Zraszanie i podlewanie dwukrotnie na dobę (rano i wieczorem). Woda pH 5-5,5. W czasie spoczynku ograniczamy do minimum.
Nawożenie: W okresie wegetacji stosujemy mieszanki wieloskładnikowe z dużą ilością azotu, w okresie zimy mieszanki wieloskładnikowe z potasem i fosforem.
Przesadzanie: co 2 lata, aby nie uszkodzić systemu korzeniowego. Najlepiej na wiosnę.
Rozmnażanie:
*generatywne- przez wysiew nasion w II-III, nasiona delikatnie zraszamy. Wschody po 5 dniach, nawet do 1,5 roku. Gdy rośliny wzejdą to pierwsze pikowanie, gdy wytworzą pierwsze ciernie lub liście -drugie pikowanie. Wtedy przenosimy je na miejsce stale.
*wegetatywne:
-z sadzonek liściowych, Gasteria
-pędowo- pąkowych - z piętką Grubosze, Eszewerie, Kalanchoe
-pędowe- Euphorbie, Cylindropuntia
-łodygowe- Zygokaktus, Epiphyllum
Przed posadzeniem sadzonki powinny być poddane dwuetapowemu procesowi przesuszania tak aby rany się zabliźniły.
-podział roślin- Aylostera, (podział kęp), Rebutia, Stenocereus
-odrosty- Agava, Mammillaria, Calibranus
-bulwy korzeniowe- Asparagus, Creopegia
-szczepienie: *płasko poziomo, *płasko -skośnie, * w klin (najczęściej stosowana podkładka z Opuntii)
Choroby: szara pleśń, zgorzel siewek, parch kaktusów, zgorzelowa plamistość, sucha i mokra zgnilizna, chlorozy, skorkowacenia, oparzelizny, zrakowacenia
Szkodniki- wełnowce, nicienie, przędziorki, tarczniki, mszyce, ślimaki, mrówki