FOTOPERIODYZM

wpływ zmian stosunku długości dnia i nocy na rozwój roślin, głównie na ich kwitnienie. Reakcja fotoperiodyczna jest niejednakowa dla różnych roślin. W zależności od wpływu czasu działania światła na roślinę można wyróżnić: rośliny dnia długiego - RDD - kwitną wiosną i latem, np. groch, pszenica; rośliny dnia krótkiego - RDK - kwitną jesienią, gdy dni są krótkie, a noce długie - warunkiem ich kwitnienia jest długi, nieprzerwany okres ciemności - np. chryzantemy, astry. Rośliny, których kwitnienie nie jest uwarunkowane długością dnia i nocy to rośliny neutralne - RN - fotoperiodycznie obojętne, np. stokrotka, pomidor. fitochrom.

Fotoperiodyzm - jest wpływ długości dnia i nocy na zakwitanie

RKD - rośliny krótkiego dnia = SDP

Kwitną, gdy fotoperiod (= dzienny okres oświetlenia) jest krótszy od pewnej krytycznej

długości, gdy ten fotoperiod jest dłuŜszy rośliny nie kwitną i pozostają w stadium

wegetatywnym.

Krytyczna długość dnia: 11-15 godzin

Są to głównie jednoroczne rośliny kwitnące jesienią, tytoń, rzepak, złocień ogrodowy (=

chryzantema), wilczomlecz, soja.

NajwaŜniejszym czynnikiem regulującym zakwitanie tych roślin jest okres

nieprzerwanej ciemności gdyŜ w ciemności zachodzą w tych roślinach reakcje

chemiczne (wraŜliwe na światło) które powoduje kwitnienie.

Rośliny te mogą zakwita

podczas nieprzerwanej ciemności pod warunkiem

dostarczenia im związków organicznych np. sacharozy

RDD - Rośliny długiego dnia = LDP

Kwitną, gdy fotoperiod jest dłuŜszy od krytycznego (ok. 8 - 15 godzin)

Rośliny roczne, kwitnące w lecie oraz rośliny dwuletnie np. szpinak, owies, burak

pastewny i cukrowy, marchewka.

NajwaŜniejsza róŜnica między RKD a RDD polega na róŜnej wraŜliwości na

długość okresu kwitnienia!!!

ROŚLINY NEUTRALNE - tj. niewraŜliwe na długość dnia i nocy

Zakwitają po osiągnięciu stanu gotowości do kwitnienia niezaleŜnie od długości dnia

Pomidor, ogórek, groch, bób, ryŜ (odmiany jare)

RDKD - rośliny długiego - krótkiego dnia

Ich zakwitanie zaleŜy od tego czy najpierw był dzień długi a potem krótki

RKDD - krótkiego - długiego dnia

Ich zakwitanie zaleŜy od tego czy najpierw był dzień krótki a potem długi

Miejscem percepcji bodźca fotoperiodycznego są liście zwłaszcza młode i rozwijające się.

Prawdopodobniej powstają w liściu regulatory (lub hormony) kwitnienia, które przemieszczają się do

merystemu wierzchołkowego, gdzie wywołują wytworzenie zawiązków kwiatowych. Hipotetyczny

regulator kwitnienia to Florigen.

Giberelina - pobudza wytwarzanie pędów kwiatowych (nie kwiatów);

Antezyna - pobudza wytwarzanie kwiatów (nie łodyg).

RKD zawsze wytwarzają giberelinę (normalne łodygi przy nieodpowiednim fotoperiodzie nie

wytwarzają gibereliny (forma rozetowa). Syntezę regulatorów kwitnienia reguluje system barwników 

fitochrom.

WYKORZYSTANIE ZJAWISK FOTOPERIODYZMU

Zwiększenie produkcji roślinnej

RKD - chryzantemy (skrócenie dnia latem lub przedłuŜenie zimą);

trzcina cukrowa (przerwanie ciemności krótkim błyskiem światła)

RDD - sałata, szpinak, rzodkiewka

Regulacja fotoperiodów w hodowli roślin

Modyfikując odpowiednio długość dnia moŜna zsynchronizowa

kwitnienie roślin

krzyŜowych.

Wpływ fotoperiodu na wykształcenie się organów wegetatywnych (ziemniak, cebula).

Termoperiodyzm

zjawisko reakcji aktywności biologicznej organizmu na cykliczne zmiany temperatury (dobowe, roczne) środowiska, w którym żyją. Zmiany temperatury wpływają nie tylko dla wzrost roślin, ale i na ich rozwój, głównie podczas przechodzenia z jednej fazy rozwoju do następnej.

Gatunki roślin, których okres wegetacji jest krótki (od siewu do kwitnienia upływa 8-12 tygodni) możemy wysiewać wprost do gruntu, a termin siewu jest uzależniony wyłącznie od wrażliwości gatunków na niskie temperatury oraz od tego, kiedy chcemy aby te rośliny kwitły u nas w ogrodzie. Bezpośrednio do gruntu wysiewamy też gatunki, które wytwarzają głęboki, nierozgałęziony korzeń palowy (np. maki, chabry, łubiny). Wysiew nasion bezpośrednio do gruntu jest stosunkowo niekłopotliwy, w porównaniu z produkcją rozsady. Poszczególne etapy przedstawię poniżej:

1. terminy wysiewu nasion

2. przygotowanie podłoża do wysiewu nasion

3. wielkość nasion

4. sposoby siewu

5. pielęgnacja siewek

 

1. terminy wysiewu nasion

        Nasiona tej grupy roślin wysiewa się na wiosnę w III-V. Niektóre można wysiewać już na jesieni i wtedy wiosną wcześniej kwitną (np. chaber bławatek, nagietek lekarski). Są takie gatunki, które wysiewamy raz i takie, które najlepiej jest dosiewać co 2-3 tygodnie, aby przedłużyć ich kwitnienie (np. groszek pachnący, maciejka). Niektóre gatunki jednoroczne możemy wysiewać do gruntu, ale, w celu przyspieszenia kwitnienia, możemy produkować pod osłonami z rozsady (np. cynia, aster chiński, wyżlin większy, kocanki ogrodowe) - uprawę tych gatunków opisałam w kolejnym punkcie.

przygotowanie podłoża do wysiewu nasion

        Większość roślin jednorocznych wymaga przeciętnej, dobrze spulchnionej gleby o strukturze gruzełkowatej, nie zaskorupiającej się, o odczynie obojętnym, dobrze nagrzewającej się.  Ponieważ wiele roślin jednorocznych ma bardzo drobne nasiona, to potrzebne jest dokładne przygotowanie i wyrównanie podłoża, tak aby nasiona nie powpadały w ewentualne zagłębienia. Przed wysiewem nasion należy lekko przekopać glebę (rośliny będą tu rosły tylko jeden sezon, więc nie trzeba przekopywać tak głęboko jak przed sadzeniem roślin wieloletnich), dodając nawóz wieloskładnikowy (np. Azofoskę) i wybierając dokładnie chwasty. Niewskazane jest dodawanie obornika ani ziemi kompostowej, ponieważ nawozy te wpływają na wytworzenie dużej ilości masy zielonej przy jednoczesnym opóźnieniu kwitnienia (a to właśnie kwiaty są głównym celem uprawy ozdobnych roślin jednorocznych). Ważne jest dokładne wyrównanie podłoża grabiami i zroszenie gleby tuż przed wysiewem.

 

 

3. wielkość nasion

        Od wielkości nasion zależeć będzie sposób ich wysiewu oraz grubość przykrycia wysiewów. Zakłada się, że nasiona powinny być przykryte warstwą 3 razy grubszą od grubości nasion. Z wielkością nasion wiąże się oczywiście wartość określająca ilość nasion w 1 gramie. Znajomość tej wartości ma ogromne znaczenie przy planowaniu zakupu nasion na produkcję określonej ilości rozsady.

sposoby siewu

 

        W zależności od wielkości nasion stosujemy wysiew rzutowy, rzędowy, punktowy lub gniazdowy.

Siew rzutowy - polega na równomiernym rozrzuceniu nasion po całej powierzchni przeznaczonej pod wysiew. Jest to sposób wymagający pewnej umiejętności, ponieważ zwykle wysypanie nasion z torebki kończy się zagęszczeniem roślin w jednym miejscu. Stosuje się go dla nasion, które wyraźnie widać na powierzchni oraz dla szybko kiełkujących (nie zdążą zagłuszyć ich chwasty).  

Siew rzędowy - polega na wysianiu nasion w wyznaczone rzędy. Stosuje się go dla nasion słabo widocznych na powierzchni, drobnych i wolno kiełkujących. Dodatkowo, do nasion długo wschodzących można dosypać odrobinę nasion warzyw szybciej wschodzących (np. rzodkiewki), które wyznaczą rządki i pozwolą na odchwaszczanie, póki nie wzejdzie wysiana roślina ozdobna. 

Siew punktowy - polega na wysiewie nasion pojedynczo. Stosuje się go dla bardzo dużych nasion oraz dla gatunków, które nie znoszą przesadzania (np. fasola, łubin).

Siew gniazdowy - jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku (3-5) nasion w jednym miejscu (np. groszek pachnący, słonecznik).

     

5. pielęgnacja siewek

        Aby nasiona wzeszły, muszą dobrze napęcznieć, dlatego podstawową sprawą jest zapewnienie w tym czasie odpowiedniej wilgotności gleby. Przy podlewaniu musimy pamiętać o tym, by nie wypłukać nasion zbyt silnym strumieniem wody (najlepiej jest zraszać przez sitko). Po wzejściu roślin przerywamy zbyt gęste zasiewy (wyrywamy część roślin zostawiając w rzędach po jednej co 3-35 cm w zależności od gatunku), a gatunki dobrze znoszące przesadzanie możemy wysadzić w inne miejsce. W razie upałów siewki podlewamy, najlepiej doglebowo słabym ciśnieniem wody w godzinach porannych lub wieczornych. Glebę wokół roślin systematycznie odchwaszczamy i spulchniamy. W zależności od gatunku i przeznaczenia rośliny zasilamy odpowiednimi dawkami nawozów wieloskładnikowych (np. Azofoska, Florovit) doglebowo lub dolistnie. Rośliny wytwarzające dużą masę zieloną (pnącza, słonecznik) zasilamy częściej. W miarę przekwitania usuwamy przekwitnięte kwiatostany (przedłużymy kwitnienie i nie dopuścimy do zawiązywania nasion), w razie potrzeby podpieramy lub podwiązujemy wysokie, pokładające się rośliny. W przypadku zauważenia objawów chorób lub żerowania szkodników stosujemy odpowiednie zabiegi ochrony (gatunki z tej grupy są stosunkowo odporne na choroby i szkodniki).

Rośliny jednoroczne produkowane z rozsady

    Dlaczego niektóre rośliny jednoroczne uprawiamy z rozsady? Jest to grupa roślin, które mają długi okres wegetacji (wysiane do gruntu w IV-V nie zdążyłyby zakwitnąć przed nadejściem zimy), wiele z nich długo wschodzi, a ponadto są wrażliwe na niskie temperatury. Ponadto wiele gatunków ma tak małe nasiona, że bezpieczniejszy jest wysiew w kontrolowanych warunkach (np. w skrzynkach).

Co trzeba uwzględnić rozpoczynając produkcję rozsady roślin ozdobnych:

•  terminy i miejsce wysiewu nasion

•  pojemniki do wysiewu nasion

•  podłoża do wysiewu nasion

• wielkość nasion

•  sposoby siewu

• warunki kiełkowania nasion

•  pielęgnacja siewek

•  pikowanie siewek

•  pielęgnację przepikowanej rozsady

•  hartowanie rozsady

• wysadzanie rozsady na miejsce stałe

 

1. Terminy i miejsce wysiewu

    Przy produkcji roślin z rozsady niezbędne jest posiadanie pomieszczenia zabezpieczonego przed mrozem i jednocześnie dobrze oświetlonego. Produkcja rozsady w mieszkaniach nie jest zalecana ze względu na niedobór światła, szczególnie w miesiącach zimowych. Dlatego też ważne jest posiadanie inspektu lub szklarni.

Pojemniki do wysiewu

    Najczęściej stosuje się skrzynki lub misy (siew rzutowy, rzędowy lub punktowy), większe nasiona można wysiewać bezpośrednio do doniczek, multiplatów (siew punktowy) lub do doniczek torfowych, w których wysadza się rozsadę do gruntu. Wszystkie pojemniki powinny być zdezynfekowane, np. roztworem siarczanu miedzi lub formaliny.

3. Podłoża do wysiewu

    Podłoże powinno mieć strukturę gruzełkowatą oraz dobre właściwości powietrzno-wodne. Nie jest wymagana zasobność w składniki pokarmowe, ponieważ dawkę startową roślina ma zmagazynowaną w nasieniu. Można zastosować w bardzo niedużych ilościach makro- i mikroskładniki w formie łatwo przyswajalnej (szczególnie, gdy mamy w planie późniejsze przesadzanie). Ponadto podłoże do wysiewu musi być wolne od patogenów i nasion chwastów. Do wysiewów doskonale nadaje się torf wysoki (duża pojemność wodna) odkwaszony do odczynu lekko kwaśnego lub obojętnego z dodatkiem gruboziarnistego piasku rzecznego lub perlitu (duża pojemność powietrzna) np. w stosunku 1:1. W przypadku wysiewu do ziemi kompostowej lub liściowej należy ziemie te parować w celu zniszczenia patogenów. Przy wysiewie nasion bardzo drobnych należy podłoże przesiać przez sito.

Pojemniki wypełniamy przygotowanym wcześniej podłożem, i lekko wyrównujemy (nie ubijamy!) np. deseczką albo packą. Po wysiewie nasiona przykrywamy przesianym piaskiem (z wyjątkiem nasion bardzo drobnych lub wymagających światła do kiełkowania).

 

4. Wielkość nasion

Od wielkości nasion zależeć będzie sposób ich wysiewu oraz grubość przykrycia wysiewów. Zakłada się, że nasiona powinny być przykryte warstwą 3 razy grubszą od grubości nasion. Z wielkością nasion wiąże się oczywiście wartość określająca ilość nasion w 1 gramie. Znajomość tej wartości ma ogromne znaczenie przy planowaniu zakupu nasion na produkcję określonej ilości rozsady. 

Sposoby wysiewu nasion

W zależności od wielkości nasion, ilości miejsca w szklarni (inspekcie) oraz posiadanych pojemników stosujemy wysiew rzutowy, rzędowy, punktowy lub gniazdowy.

Siew rzutowy - polega na równomiernym rozrzuceniu nasion po całej powierzchni przeznaczonej pod wysiew. Jest to sposób wymagający pewnej umiejętności, ponieważ zwykle wysypanie nasion z torebki kończy się zagęszczeniem roślin w jednym miejscu. Stosuje się go dla nasion, które wyraźnie widać na powierzchni oraz dla szybko kiełkujących (nie zdążą zagłuszyć ich chwasty).  

Siew rzędowy - polega na wysianiu nasion w wyznaczone rzędy. Stosuje się go dla nasion słabo widocznych na powierzchni, drobnych i wolno kiełkujących.

Siew punktowy - polega na wysiewie nasion pojedynczo, najczęściej do doniczek lub multiplatów. Stosuje się go dla bardzo dużych nasion oraz dla gatunków, które nie znoszą przesadzania (np. kobea, rącznik).

Siew gniazdowy - jest modyfikacją siewu punktowego i polega na umieszczeniu kilku (3-5) nasion w jednym miejscu.

 

6. Warunki kiełkowania nasion

    Do prawidłowego kiełkowania nasiona potrzebują przede wszystkim odpowiedniej temperatury i wilgotności podłoża i powietrza. Optymalne temperatury kiełkowania poszczególnych gatunków podano w tabeli 1. Są one związane z pochodzeniem roślin. Odpowiednia wilgotność podłoża natomiast jest niezbędna do napęcznienia i kiełkowania nasion. Zbyt wysoka wilgotność powoduje powstawanie warunków beztlenowych, zaduszenie i gnicie nasion, zbyt niska - wysychanie nasion i tracenie przez nie zdolności do kiełkowania. Dlatego tak ważne jest prawidłowe podlewanie (a właściwie zraszanie sitkiem) wysiewów. Dodatkowo pojemniki z wysiewami przykrywamy  szkłem lub folią i codzienne je wietrzymy. W momencie zauważenia pierwszych wschodów nakrycie zdejmujemy.

    Najczęściej nasiona kiełkują w ciemności i muszą być przykryte warstwą podłoża (3 x grubość nasion), jednak dla niektórych nasion dostęp światła jest konieczny. Do roślin wymagających światła do kiełkowania (nie przykrywamy ich podłożem, a tylko lekko w nie wgniatamy) należą:

Begonia semperflorens (begonia stale kwitnąca),

Celosia argentea (celozja pierzasta),

Helichrysum bracteatum (kocanki ogrodowe),

Matthiola incana (lewkonia letnia),

Lobelia erinus (lobelia przylądkowa),

Antirrhinum majus (wyżlin większy, lwia paszcza),

Petunia x hybrida (petunia ogrodowa),

Sanvitalia procumbens (sanwitalia płożąca, polegnatka),

Nicotiana alata (tytoń oskrzydlony),

Ageratum houstonianum (żeniszek oskrzydlony)

 

7. Pielęgnacja siewek

    Podczas kiełkowania i wzrostu siewek należy im zapewnić optymalne warunki wpływające na wzrost i rozwój roślin. Jest to stosunkowo łatwe w przypadku roślin wysiewanych pod osłonami. Stosunkowo łatwa jest regulacja prawidłowej temperatury (każde kolejne pikowanie i przesadzanie wiąże się z obniżeniem temperatury o kilka stopni). Dużym problemem, szczególnie przy wysiewach zimowych, jest zapewnienie siewkom odpowiedniej ilości światła. Dlatego warto doświetlać rośliny w miesiącach o najkrótszym dniu lampami np. sodowymi.

    Kolejnym ważnym czynnikiem kiełkowania i wzrostu roślin jest zapewnienie im optymalnej wilgotności podłoża i powietrza. Przy niedostatecznej wilgotności podłoża napęczniałe nasiona szybko wyschną, przy nadmiernej łatwo zostaną zaatakowane przez choroby grzybowe.  W miarę wzrostu siewek warto je zasilać roztworem nawozu wieloskładnikowego np. Florovitem. Specjalnym zabiegiem stosowanym przy uprawie roślin z rozsady jest ich pikowanie.

 

8. Pikowanie siewek

    Jest najbardziej praco- i czasochłonnym zabiegiem przy produkcji rozsady. Jest to przesadzanie młodych siewek, które wykształciły pierwsze liście właściwe. Zabieg ten po pierwsze pozwala na rozsadzenie gęstych wysiewów, zwiększa ilość składników odżywczych i światła przypadających na jedną roślinę, ale przede wszystkim powoduje uszkodzenie korzenia głównego i rozwój wielu korzeni bocznych. Prawidłowo wykonane pikowanie sprawia, że rośliny wykształcają bardzo silny system korzeniowy. Pikowania nie powinno się stosować dla roślin, które wytwarzają jeden główny korzeń (korzeń palowy) - np maki, łubiny. Nasiona takich roślin wysiewamy bezpośrednio do pojemników docelowych i unikamy przesadzania tych roślin. Natomiast rośliny łatwo regenerujące system korzeniowy dobrze reagują na pikowanie i powinno się ten zabieg wykonywać.

    Jak wygląda pikowanie? Najpierw przygotowujemy pojemniki wypełnione podłożem. Najczęściej stosujemy multiplaty (fot.7) lub po prostu doniczki (fot.8). Mniejsze siewki pikujemy pierwszy raz do skrzyneczek z wyznaczonymi rzędami.

Podłoże stosowane do pikowania powinno być bogatsze w składniki pokarmowe np. substrat torfowy (odkwaszony torf wysoki + nawóz wieloskładnikowy), można też użyć mieszanki odkwaszonego torfu z ziemią kompostową lub liściową. Podłoże musi być koniecznie odkażone (np. termicznie - w piekarniku). Pojemniki wypełniamy podłożem  i lekko uklepujemy, następnie zraszamy (najlepiej kilkakrotnie z pozostawieniem czasu na wchłonięcie wody przez podłoże). Obficie podlewamy też naczynia z siewkami, które mają być przepikowane.

    Do pikowania używamy specjalnych pikowników (fot.9) - można je kupić w sklepach ogrodniczych, albo dobrze zaostrzonych kołeczków.

1. Pikownikiem podważamy korzenie siewki, trzymając jednocześnie palcami za liścienie.

2. Uszczykujemy najdłuższe korzenie, ale nie niszczymy bryłki korzeniowej.

3. Wykonujemy dołek pikownikiem.

4. Umieszczamy w dołku system korzeniowy siewki, uważając aby nie podwijać korzeni.

5. Wbijamy pod kątem pikownik tuż obok siewki i przesuwamy go w kierunku rośliny, nagarniając podłoże na  korzenie (rys.1 b).

6. Wyrównujemy miejsce po wbitym pikowniku

7. Po przepikowaniu pełnego pojemnika podlewamy podłoże delikatnym strumieniem wody.

Hartowanie rozsady

    Rośliny produkowane w pomieszczeniu, w "cieplarnianych" warunkach, są delikatne i bardziej wrażliwe na zmiany światła i temperatury. Dlatego na ok. 2 tygodnie przed wysadzaniem należy zacząć hartować rozsadę. Polega to na codziennym wystawianiu roślin na zewnątrz w zacienione, osłonięte miejsce. Z każdym dniem wydłużamy czas przebywania roślin poza pomieszczeniem. Na 2-3 dni przed sadzeniem pozostawiamy rośliny na stałe na dworze. Stopniowo zmniejszamy też ograniczamy podlewanie rozsady. Hartowanie jest dość kłopotliwe w przypadku dużej ilości roślin, wtedy warto zastosować jedynie intensywne wietrzenie szklarni z jednoczesnym zmniejszeniem dawek wody. Dobrym miejscem produkowania rozsady jest inspekt, w którym możemy zapewnić zarówno właściwą temperaturę i oświetlenie jak i odpowiednie warunki do hartowania (po zdjęciu okien roślina jest praktycznie "na zewnątrz").

11. Wysadzanie rozsady na miejsce stałe

Dobrze wykształconą, krępą i zahartowaną rozsadę możemy wysadzać dopiero wtedy, gdy minie groźba ostatnich wiosennych przymrozków (ok. połowy maja - po tzw. zimnej Zośce). Sadzenie najlepiej przeprowadzić w pochmurną, a nawet lekko deszczową pogodę. Jeżeli nie możemy liczyć na taką pogodę, to sadzimy rozsadę po południu, gdy słońce nie operuje już tak mocno. Przed sadzeniem rośliny powinny być obficie podlane (najlepiej dzień wcześniej).  W przygotowanym wcześniej podłożu (patrz: przygotowanie podłoża) robimy małą łopatką odpowiedni do rośliny dołek i sadzimy na taką głębokość, na jaką rosła w doniczce. Po wysadzeniu ziemię wokół rośliny lekko ugniatamy i obficie podlewamy.

Rozstawa, w jakiej wysadzamy rośliny zależy przede wszystkim od gatunku, a nawet odmiany rośliny, a także od przeznaczenia rośliny.

Rośliny dwuletnie

    Rośliny dwuletnie to nazwa nieco myląca. Określa te gatunki, których uprawa trwa dwa lata. Część roślin z tej grupy rzeczywiście żyje tylko 2 lata (bratek, dzwonek ogrodowy, naparstnica, miesiącznica, niezapominajka, lak) i po wydaniu nasion zamiera (rośliny monokarpiczne), inne są najładniejsze w drugim roku uprawy, a potem ich wartość zdobnicza maleje (ale z punktu widzenia botanika są roślinami wieloletnimi - malwa, goździk brodaty, stokrotka, mak syberyjski). Ponadto w kolejnych latach rośliny te łatwiej wymarzają i mniej obficie kwitną.

    Cykl uprawy roślin dwuletnich trwa 2 lata - w pierwszym roku rośliny wytwarzają części wegetatywne (rozetę liści), a w drugim obficie kwitną i wydają nasiona.

Byliny zimujące w pomieszczeniach

    1. Gatunki zimujące w postaci organów spichrzowych - kłączy, bulw, cebul

    Do tej grupy roślin należą dobrze nam znane mieczyki, dalie, begonie bulwiaste, kanny oraz mniej popularne galtonie, tygrysówki, krokosmie. Są to rośliny wieloletnie, które ze względu na wrażliwość na mrozy muszą być corocznie wykopywane przed zimą z ogrodu i przechowywane w pomieszczeniach. Cykl uprawy tej grupy roślin ilustruje poniższy rysunek:

Rośliny te powinny być wykopywane jesienią (termin jest uzależniony od gatunku - od pierwszych przewidywanych przymrozków jesiennych dla begonii bulwiastej, aż po moment zważenia liści przez przymrozki  dla kanny). Szczegółowe opisy gatunków znajdują się na stronie dotyczącej tej grupy roślin. Oczywiście w momencie wykopywania rośliny te nie mają już zielonej części nadziemnej, przechowujemy więc części podziemne - bulwy, kłącza, cebule, korzenie bulwiaste. Są one organami spichrzowymi roślin i pozwalają im przetrwać niekorzystne warunki dzięki związkom organicznym zgromadzonym w tkankach magazynujących.

    Po wykopaniu organów podziemnych lekko je przesuszamy, dokładnie oglądamy, usuwamy uszkodzone i porażone części, a następnie przenosimy do pomieszczeń zabezpieczonych od mrozu, o temperaturze 3-10^oC, w zależności od gatunku (najwyższej temperatury wymagają bulwy begonii bulwiastej). Najlepszymi pomieszczeniami w uprawie amatorskiej są chłodne, ciemne piwnice (rośliny nie mają części zielonych, więc nie wymagają w przechowalniach światła). Zimujące części roślin najlepiej jest układać warstwami w skrzyneczkach i przesypać torfem, piaskiem lub trocinami. Bulwy mieczyka mogą być przechowywane "na sucho" w torbach papierowych lub ażurowych skrzynkach. Organy przechowywane w podłożu muszą być kilka razy w ciągu zimy zwilżane i kontrolowane pod kątem rozwoju chorób grzybowych.

       Organy spichrzowe tej grupy roślin powinno się sadzić dopiero po minięciu groźby wiosennych przymrozków (w połowie V), jedynie mieczyki możemy sadzić do gruntu już w połowie IV. Jeżeli mamy do dyspozycji miejsca ciepłe i dobrze oświetlone (szklarnie, widne parapety), możemy już w III wysadzić części podziemne do pojemników i przyspieszyć wyrastanie pędów. Tak przygotowane rośliny w momencie wysadzania do gruntu są już dobrze wyrośnięte i szybciej zaczynają kwitnąć.  Przed wysadzaniem roślin możemy wykonać zabieg rozmnażania roślin (szerzej na ten temat w dziale "rozmnażanie"). W zależności od rodzaju części podziemnej oraz gatunku rośliny stosujemy:

a. podział kłączy i bulw - dzielimy organy spichrzowe tak, aby każdy kawałek miał przynajmniej jeden dobrze rozwinięty pączek. Jest to sposób mało wydajny, ale bardzo prosty do wykonania.

b. sadzonki pędowe ścinane z podpędzonych bulw begonii bulwiastej i korzeni dalii.

    Ponadto, przed wysadzeniem, organy spichrzowe powinniśmy zabezpieczyć przed chorobami i szkodnikami. Najlepiej zastosować 20-minutową kąpiel w preparatach grzybobójczych i owadobójczych.

    Gatunki należące do tej grupy roślin są wymagające w stosunku do gleby - wszystkie wymagają dobrze uprawionej, ciepłej, zasobnej gleby. Szczególnie dobrze reagują na wyższe dawki potasu (obfitsze kwitnienie, większe organy spichrzowe, lepsze zimowanie), nie powinno natomiast stosować zbyt dużych dawek azotu.  Wszystkie gatunki wymagają stanowisk ciepłych i dobrze oświetlonych.

    Organy spichrzowe sadzimy na 3-4-krotną głębokość ich wysokości (nieco płycej na glebach ciężkich). Po posadzeniu stosujemy zabiegi typowe dla większości roślin tzn. podlewanie, odchwaszczanie, spulchnianie gleby, nawożenie, ochronę przed chorobami i szkodnikami, podpieranie wysokich roślin.

pędzenie cebulek

 Rośliny cebulowe można uprawiać w doniczce i doprowadzić do kwitnienia o normalnej porze lub przyśpieszyć je, aby kwitły wcześniej, zwykle zimą. Pędzenie cebul jest bardzo popularne, bo czyż może być wdzięczniejszy widok niż pojemnik pięknie kwitnących tulipanów w szare dni stycznia? Przez całą mroźną zimę można mieć kwitnące byliny, jeśli dobrze zaplanujemy uprawę. Pędzenie cebul w doniczce nie jest trudną sztuką. Trzeba jednak przestrzegać kilku zasad. Po pierwsze należy kupować cebule najwyższej jakości. Wybrakowane lub wykopane z ogrodu z pewnością nie zakwitną. po drugie cebule raz pędzone nie zakwitną na drugi rok. Większość cebul bylin wiosennych należy zostawić w ciemnym i chłodnym miejscu na kilka tygodni przed pędzeniem, aby wytworzyły dobry system korzeniowy. Nadaje się do tego przewiewna, nieogrzewana piwnica. Można je też zadołować w ogrodzie, w osłoniętym miejscu, nakrywając popiołem i piaskiem. Nie należy przenosić ich zbyt szybko do ciepłego pomieszczenia, cebule mogłyby zwiędnąć i nie wytworzyć kwiatów.

Ważnym warunkiem powodzenia uprawy jest dobry drenaż. Jeśli używa się pojemnika bez otworu odpływowego, należy włożyć na dno materiał chłonący wodę ( na przykład mech torfowiec ), lub drobne kamyczki. Należy też dodać nieco węgla drzewnego, aby zapobiec zakwaszeniu. Jako podłoża używa się specjalnej mieszanki ziemi doniczkowej i torfu w stosunku 1:1. Doniczki nie należy wypełniać całkowicie, powinno zostać miejsce dla wody przy podlewaniu.

Po kwitnieniu pozostawia się roślinę, aby zaschła i wiosną sadzi cebulę w ogrodzie. Zakwitnie najwcześniej po roku.

HIACYNTY:
Są to najpopularniejsze rośliny cebulowe do uprawy doniczkowej. Sadzenie cebul trzeba tak zaplanować, aby kwiaty pojawiały się od Bożego Narodzenia do wiosny. Na najwcześniejszy termin kwitnienia kupuje się preparowane cebule w sierpniu. Preparowanie polega na trzymaniu cebul najpierw w wysokiej temperaturze, potem w niskiej, tak aby upozorować przejście lata, potem części zimy i w ten sposób pobudzić je do kwitnienia. Preparowaniu poddaje się tylko cebule najwyższej jakości. Sadzi się je tak, aby tylko wierzchołki wystawały nad powierzchnię ziemi. Przez 2 miesiące pozostawia się je w ciemności, potem stopniowo wystawia w coraz cieplejsze i jaśniejsze miejsca.

TULIPANY:
Cebule tulipanów muszą dłużej przebywać w ciemności. Sadzi się je we wrześniu i w październiku i przenosi w cieplejsze miejsce dopiero w styczniu. Należy wybierać odmiany niskie, gdyż tulipany pędzone mają skłonność do wyciągania się i przewracania.

ZAWILCE:
Posadzone w październiku do doniczki zakwitną wiosną. Najlepiej pozostawiać je na zewnątrz aż do pojawienia się pąków kwiatowych. Po kwitnieniu zaprzestaje się podlewania.

Preparowanie

cebul jest zabiegiem mającym imitować naturalny proces zmieniających się warunków termicznych lata. Celem preparowania jest przyspieszenie wytworzenia zawiązków liści i kwiatu. Badania nad fazami rozwojowymi prowadził Holender Blaauw. Ów badacz i jego współpracownicy nie tylko określili poszczególne fazy morfogenezy pędu, ale również określili zakresy temperatur w których poszczególne etapy przebiegają najszybciej. W celu przyspieszenia tworzenia się zawiązków liści należy działać bezpośrednio po zbiorze przez jeden tydzień temperaturą 34 st. C, dla wytworzenia zawiązków kwiatu niezbędna jest temperatura 17 - 20 st. C Ten sam badacz, analizując cykl fenologiczny tulipanów, ustalił niezbędny, minimalny okres jaryzacji. Po osiągnięciu stadium `G' zalecał on przechowywanie cebul w temperaturze +9 st C przez kilkanaście tygodni. Proces jaryzacji (fizycznie - chłodzenia) odpowiada warunkom późnej jesieni i zimy w środowisku naturalnym.

Powszechnie, w zależności od odmiany i pory w jakiej chce się uzyskać kwiaty, stosuje się metodę "+5", "+9"
i ESKIMO. O dwóch pierwszych metodach można znależć sporo informacji w literaturze (Tulipany i hiacynty, J. Krause)

Pędzenie tulipanów polega na stworzeniu im sprzyjających warunków do wcześniejszego rozwoju. Już w końcu XVIII wieku przyspieszano kwitnienie tych roślin o kilka tygodni w stosunku do kwitnienia w gruncie. Dopiero jednak badania prowadzone w ostatnich kilkudziesięciu latach pozwoliły na opracowanie nowych technologii, dzięki którym możliwe jest dokładne programowanie kwitnienia tulipanów. Sam termin pędzenie powinien być używany tylko w stosunku do roślin poddanych preparowaniu. W praktyce ogrodniczej jest to jednak powszechnie stosowany termin dla wszystkich tulipanów, których kwitnienie, niezależnie od sposobu przygotowania cebul, przyspiesza się w szklarniach i tunelach ogrzewanych z folii. O powodzeniu pędzenia decyduje przede wszystkim dobór odpowiednich odmian, przestrzeganie zalecanych terminów, jakość cebul, a także odpowiednie warunki podczas ukorzeniania i wzrostu roślin.

Kwitnące tulipany można także otrzymać latem i jesienią dzięki mało u nas znanej metodzie `ESKIMO' albo `ICE'. Cebule sadzi się jesienią i ukorzenia przez 10 tygodni w pomieszczeniach o temperaturze 7 - 9 st. C. Następnie powoli, w ciągu jednego tygodnia obniża się temperaturę do 0 st. C i w końcu przez 3-4 tygodnie zamraża tulipany w temperaturze -2 st. C. Przykryte warstwą rzecznego piasku o grubości 1,5 cm i cienką folią dla ochrony przed wysychaniem mogą być w tych warunkach przechowywane przez wiele miesięcy. Nadają się do tego tylko bardzo duże cebule, o obwodzie powyżej 12 cm, podobnie jak do pędzenia metodą +5 st. C. Pędzenie w szklarni trwa 20 - 25 dni, ale gdy temperatura jest zbyt wysoka, tj. przekracza 18 st. C rośliny zakwitają już po 14 dniach, ale mają krótkie pędy i straty są co najmniej 5% większe niż w standardowej metodzie pędzenia.

Rodzaje tulipanów

Rodzina tulipanów liczy sobie kilkaset różnorodnych odmian i z każdym rokiem dochodzą coraz to nowsze. W związku z tym postanowiono podzielić tulipany na kilkanaście podstawowych grup.

Tulipany botaniczne

Są to odmiany zakwitające najwcześniej spośród wszystkich tulipanów. Do tej grupy należy kilkadziesiąt odmian charakteryzujących się małymi liśćmi (maksymalnie do 20cm długości) i dość sporymi kwiatami w większości o czystych kolorach. W grupie tulipanów botanicznych można wyróżnić kilka grup, np.: Tulipany Griega (kwitną na przełomie marca i kwietnia, charakteryzują się pofałdowanymi liśćmi z czerwonawymi plamkami), Tulipany Fosteriana (kwitną w kwietniu, mają duże, czerwone kwiaty) i tulipany Kaufmanna (charakteryzują się trójkątną plamką na zewnętrznych liściach, kwitną w marcu i osiągają niewielkie rozmiary).

Tulipany pojedyncze wczesne

Odmiana ta kwitnie dość wcześnie - na przełomie marca i kwietnia. Osiągają wysokość do 30cm. Kwiaty pojedyncze, przeważnie jednobarwne z sześcioma płatkami. Doskonale nadaje się do przydomowych rabatek. Tulipan ten jest często wykorzystywany do pędzenia.

Tulipany pełne wczesne

Zakwitają w pierwszej części kwietnia i osiągają wysokość do 25 - 30cm. Kwiaty różnią się od zwykłych tulipanów tym, że mają większą liczbę płatków, przez co kwiatostan staje się szerszy i pełniejszy. Odmiana ta znalazła szerokie zastosowanie w ogrodach kwiatowych oraz na tarasach.

Hybrydy Darwina

Tulipan należący do tej grupy charakteryzował się będzie dużymi kwiatami o błyszczących, owalnych płatkach, przeważnie jednokolorowych. Zakwita w drugiej połowie kwietnia i osiąga wysokość około 50cm. Dzięki swojej odporności na choroby i szybkiemu rozmnażaniu się znalazł szerokie zastosowanie w ogrodach kwiatowych. Pochodzi ze zmieszania tulipanów Darwina z Fosteriana.

Tulipany Triumph

Kolejna odmiana powstała ze skrzyżowania dwóch innych gatunków (Darwina i pojedynczych wczesnych). Na łodygach osiągających do 50cm wysokości w drugiej części kwietnia, a przy dłuższej zimie w pierwszej połowie maja, pojawiają się różnobarwne kwiaty, niejednokrotnie z jaskrawymi obrzeżami i matowymi płatkami. Świetnie nadają się do bukietów jako kwiat cięty, oraz na rabaty.

Tulipany Crispa

Czasami zwane tulipanami strzępiastymi. Ich cechą charakterystyczną są postrzępione na końcach płatki. Odmiana ta powstała niedawno, ale dzięki swojej urodzie bardzo szybko zyskała ogromną popularność. Dorastają do 40 - 50cm i kwitną przeważnie w maju. Wspaniale prezentują się w zestawieniu z innymi roślinami cebulowymi.

Tulipany zielonokwiatowe

Można spotkać się też z nazwą tulipany Viridiflora. Grupa ta dorasta do 40cm wysokości i kwitnie dość późno jak na tulipany, bo w drugiej połowie maja. Ich cechą charakterystyczną i zarazem wyróżniającą je spośród innych odmian są zielone elementy na kwiatach w postaci smug, plam a nawet prawie całych kwiatów.

Tulipany liliokształtne

Przepiękna odmiana kwitnąca na początku maja. Kwiaty wysmukłe, o ostro zakończonych płatkach mogą mieć różna kolory i prezentują się szczególnie pięknie w pełnym słońcu. Roślina ta osiąga wysokość około 45 - 50cm. Cieszą się coraz większą popularnością pomimo ich wrażliwości na złe warunki.

Tulipany pojedyncze późne

Osiągają spore rozmiary i kwitną w drugiej połowie maja. Kwiaty mogą przybierać różne barwy, nawet prawie całe czarne. Bardzo często używane jako kwiat cięty, ponieważ są bardzo trwałe. Są dobre do pędzenia.

Tulipany pełne późne

Są bardzo podobne do odmiany wczesnej, jednak kwitną w drugiej części maja i osiągają większe rozmiary. Kwiaty jeszcze bardziej pełne.

Tulipany papuzie

Odmiana osiągająca do 55 - 60cm wysokości. Kwitnie późnym majem. Charakteryzuje się dużymi, dwubarwnymi i ciężkimi kwiatami o bardzo postrzępionych i powyginanych płatkach.

Tulipany Rembrandta

Powstałe ze skrzyżowania odmiany Darwina z Breedera, a swoje pstre kolory uzyskały dzięki zarażeniu wirusem. Obecnie dostępne są odmiany bez wirusowe. Te przepiękne tulipany osiągają wysokość do 40cm i kwitną w maju. Kwiaty o smugowatych płatkach z regularnymi kreskami.

1 grupa - narcyzy trąbkowe

Odmiany tej grupy są na ogół wczesne, tworzą zawsze jeden kwiat na pędzie, a trąbka jest tej samej długości lub dłuższa niż listki okwiatu. Najbardziej znanymi przedstawicielami tej grupy są: 'King Alfred', 'Unserpasable', 'Gigantic Star' - żółte, 'Mount Hood', 'Beershaba', 'Queen of Bicolors' - białe.

2 grupa - narcyzy wielkoprzykoronkowe

Odmiany tej grupy tworzą jeden kwiat na pędzie, a przykoronek płaski, w formie czarki lub trąbki jest dłuższy niż 1/3 długości listków okwiatu, ale nie dłuższy niż cały okwiat. Jest to najliczniejsza grupa narcyzów skupiająca odmiany z przykoronkami o najrozmaitszych formach.

Najbardziej znane i popularne odmiany: 'Carlton' - żółty, 'Ice Folies' - biały, 'Fortune' - żółto-pomarańczowy, 'Flower Record' - biało-pomarańczowy, 'Prof. Einstein' - biało-czerwony, 'Mrs R. O. Backhouse' - biało-różowy.

3 grupa - narcyzy drobnoprzykoronkowe

Narcyzy te również tworzą jeden kwiat na pędzie, a przykoronek jest krótszy niż 1/3 długości. Przedstawiciele tej grupy: 'Edward Buxton' - żółty, 'Barret Browning' ' biało-czerwony, 'La Riante' ' biało'pomarańczowy, 'Veger' ' biało'pomarańczowo-czerwony.

4 grupa - narcyzy pełne

Do tej grupy są zaliczane wszystkie odmiany i formy pełnokwiatowe niezależnie od ilości kwiatów na pędzie. Należą tu zatem również narcyzy wielokwiatowe o kwiatach pełnych, wcześniej zaliczane do mieszańców tazetta lub innych grup.

Typowi przedstawiciele: 'Texas' - żółtopomarańczowy, 'Ice King' - biało-żółty, 'Mary Copeland' - biało-żółto-pomarańczowy, 'Cheerfulness' - biało-żółty, 'Yellow Cheerfulness' - żółty. Dwie ostatnie odmiany wytwarzają po kilka kwiatów na jednym pędzie.

5 grupa - mieszańce triandrus

Są to mieszańce dziko rosnącego Narcissus triandrus. Kwiaty są osadzone na jednym pędzie. Typowy przedstawiciel tej grupy: 'Thalia' - czysto biały.

6 grupa - mieszańce cyclamineus

Są to mieszańce Narcissus cyclamineus, które zachowały charakterystyczne cechy gatunku, czyli zawsze bardziej lub mniej odgięte listki okwiatu (stąd nazwa, bo forma jak u cyklamena). Przykoronek dość długi, wąski, trąbkowany, zawsze pochylony w dół.

Najbardziej znane odmiany: 'February Gold' i 'Peeping Tom' - obydwie żółte.

7 grupa - mieszańce jouquilla

Należą tu odmiany pochodzące od Narcissus jouquilla, które zachowały charakterystyczne cechy gatunku. Tworzą jeden lub więcej kwiatów na pędzie, przyjemnie i mocno pachną, są najczęściej żółte, bardzo intensywnie wybarwione.

Grupę te reprezentują: 'Golden Goblet' i 'Trevithian' - obydwa żółte.

8 grupa - mieszańce tazetta

Pochodzą z krzyżowania odmian lub gatunków z Narcissus tazetta. Kwitną późno, po kilka do kilkunastu przyjemnie pachnących kwiatów na jednym pędzie.

Najczęściej uprawiane odmiany tej grupy to: 'Laurens Koster' - biało-żółta i 'Geranium' - biało-pomarańczowa.

9 grupa - mieszańce poeticus

Są to odmiany z typowymi cechami gatunku Narcissus poeticus. Są zawsze jednokwiatowe, późniejsze, przyjemnie oraz silnie pachnące. Listki okwiatu zawsze białe, a przykoronek bardzo krótki, kryzowany dwu- lub trójbarwny.

Typowym przedstawicielem tej grupy jest 'Actea' - biała z żółtopomarańczowym przykoronkiem.

10 grupa - gatunki dziko rosnące

Należą tu wszystkie naturalne gatunki oraz ich botaniczne formy: odmiany (varietes).

11 grupa - narcyzy o rozszczepionym przykoronku

Do tej grupy należą wszystkie odmiany narcyzów, które maja kwiaty z przykoronkiem dzielonym na 6 zachodzących na siebie części. Wycięcia muszą sięgać co najmniej 1/3 długości przykoronka. Przykoronek może być różnie wykształcony. Według holenderskiego hodowcy J. Gerritsena, który przoduje w pracach hodowlanych nad ta grupą, wyróżnia się następujące typy form przykoronka:
- collar (kołnierz, kryza): przykoronek jest szeroko rozłożony i przylega do listków okwiatu, które czasem nawet przykrywa ('Orangery', 'Cassata')
- butterfly (motyl): wycinanie przykoronka jest głębokie, działki sa sfalowane, odstające od listków okwiatu, przypominają skrzydła motyla ('M-me Butterfly')
- curl (lok, kędzior): działki przykoronka są tak silnie wycinane, sfalowane, fryzowane, że kwiat sprawia wrażenie pełnego, ale jednak przykoronek jest podzielony tylko na 6 części, a forma kwiatu jest "peoniowa" ('Pearlax').

12 grupa - inne gatunki i odmiany

Do tej grupy zalicza się wszystkie narcyzy, których nie można przyporządkować do żadnej z poprzednich grup.

LILIE

Najważniejsza grupa lilii z punktu widzenia przydatności w naszym klimacie to mieszańce azjatyckie. Lilie z tej grupy kwitną od końca maja do połowy lipca. Większość z nich znakomicie znosi nasze zimy, a także wykazuje dużą odporność na choroby. Wśród lilii azjatyckich znajdziemy ogromną ilość odmian w przeróżnej kolorystyce - a jedyny dylemat, jaki napotkamy przy ich uprawie to wybór tej o najpiękniejszych kwiatach.

Optymalne warunki dla tej grupy lilii to żyzna gleba przepuszczalna, lekko kwaśna i umiarkowanie wilgotna. Rabata powinna być w pełnym słońcu przynajmniej przez kilka godzin dziennie. Wybierając stanowisko dobrze się zastanówmy, ponieważ lilie nie przepadają za przesadzaniem i najlepiej kwitną pozostawione na tym samym miejscu przez kilka lat.

Inną ciekawą grupą wśród lilii są mieszańce trąbkowe. Mają majestatyczne kwiaty o mocnym zapachu. Kwitną od końca lipca, ale z reguły dopiero w drugim roku po posadzeniu. Zatem dla tej grupy częste przesadzanie również nie jest korzystne.

Lilie trąbkowe najlepiej rosną na glebie o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym, na słońcu lub w półcieniu. Na zimę dobrze jest lekko przykryć miejsce sadzenia liśćmi, korą lub słomą. O te lilie zadbajmy również wiosną chroniąc ich młode pędy przed wiosennymi przymrozkami.

Do arystokracji wśród lilii należą mieszańce orientalne. Typowymi kolorami dla tej grupy jest różowy i biały w zróżnicowanym nasyceniu. Lilie orientalne wymagają w uprawie ogrodowej znacznej uwagi ze względu na „uciążliwości” związane z naszym klimatem. Zimę są w stanie przetrzymać tylko pod bardzo solidnym przykryciem (z reguły lepsze jest dla nich sadzenie w dużym pojemniku i zimowanie w chłodnej piwnicy). Wrażliwe są również na chłody i deszcze latem. Jednakże przy zapewnieniu należytej ochrony odwdzięczą się niezapomnianymi, przepięknymi kwiatami.

Lilie orientalne kwitną w końcu lipca i w sierpniu. Wymagają gleby bardzo kwaśnej, torfowej (podobnie jak różaneczniki). Dobrze czują się w pobliżu iglaków. Najlepiej kwitną w miejscu lekko ocienionym

DALIA

dalii ogrodowej:

• Dahlia `Clair de Lune' - półpełny kwiat składa się z zewnętrznego okółka żółtych płatków i wewnętrznego, mniejszego okółka płatków barwy kremowej. Wysokość: 110 cm.

• Dahlia `Brilliant Eye' - dalia pomponowa o pełnych kwiatach, których żywo czerwone płatki zwinięte są w rurki. Wysokość: do 90 cm.

• Dahlia `Purple Gem' - dalia z grupy dalii kaktusowych o kwiatach pełnych, ma purpurowe, długie i wąsko zakończone płatki kwiatów języczkowatych. Nadaje się na kwiat cięty. Wysokość: do 1 m

• Igiełkowata

• Grupy użytkowe róż

• 
   Oprócz zawiłej klasyfikacji botanicznej róże można podzielić na:
  -róże wielkokwiatowe
  -róże wielokwiatowe
  -róże pnące
  -róże okrywowe
  -róże parkowe
  -róże miniaturowe
  -róże na patio
  -róże angielskie 
  -róże nostalgiczne
   -róże dzikie
  -róże pienne

Bylina (łac. herba perennis) - roślina zielna żyjąca więcej niż dwa lata i zwykle wielokrotnie w tym czasie wydająca nasiona bądź zarodniki (wyjątkiem są zakwitające raz hapaksanty). Byliny wraz z krzewinkami, krzewami i drzewami określane są mianem roślin wieloletnich.

• W strefach klimatycznych, w których występują niekorzystne dla wegetacji okresy, byliny realizują różne strategie umożliwiające im przetrwanie tego czasu (np. zim). Do najbardziej znanych klasyfikacji form życiowych roślin należy ustalona przez duńczyka Raunkiæra. Ze względu na położenie pąków w okresie niekorzystnym dla rozwoju względem powierzchni ziemi, wśród bylin wyróżnić można kryptofity, hemikryptofity i rzadko w naszej florze także chamefity.

• U kryptofitów części nadziemne bylin corocznie obumierają zimą. Wiosną z pąków znajdujących się na podziemnych (lub podwodnych u hydrofitów) organach przetrwalnikowych (kłączach, bulwach, cebulach), zapasonośnych korzeniach wyrastają młode pędy, które zakwitają i wydają nasiona (u roślin nasiennych), bądź zarodniki (u pozostałych).

• Hemikryptofity zachowują pąki w czasie zimy ukryte w przyziemnej różyczce liściowej. Z kolei chamefity zachowują pąki na pędach tuż nad powierzchnią gruntu i zimę spędzają często pod śniegiem, mogą być chronione są przed przemarznięciem przez warstwę ściółki, obumarłych i żywych liści.

• Byliny są lepiej przystosowane do surowych warunków klimatycznych niż rośliny jednoroczne i dwuletnie. W wysokich górach lub w tundrze wraz z zaostrzaniem się warunków klimatycznych wzrasta udział bylin we florze.

• O ile w botanice termin bylina stosowany jest z reguły jedynie jako element charakterystyki roślin, o tyle w ogrodnictwie stanowi jedną z ważniejszych grup klasyfikacyjnych roślin ozdobnych^[1

---