Europejski Komitet Ekonomiczno - Społeczny

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny (ang. The European Economic and Social Committee; EESC) to organ doradczy i opiniodawczy Unii Europejskiej, powołany do życia w 1958r. na mocy traktatu rzymskiego. Jego siedzibą jest Bruksela. Reprezentuje na forum unijnym przedstawicieli szeroko rozumianego zorganizowanego społeczeństwa obywatelskiego, wywodzących się z różnych grup zajmujących się działalnością gospodarczą i społeczną. Są to m.in. pracodawcy, związki zawodowe, rolnicy, konsumenci i pozostałe grupy interesów. Głównym zadaniem Komitetu jest sprawowanie funkcji doradczej wobec Rady Unii Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji Europejskiej w kwestiach dotyczących polityki gospodarczej i społecznej. Trzy podstawowe funkcje Komitetu Ekonomiczno-Społecznego zostały określone w następujący sposób:

1. Komitet przedstawia swoją opinię Radzie UE, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu albo na ich wniosek, albo z własnej inicjatywy. Przeciętnie EESC opiniuje 170 dokumentów rocznie (około 15% z własnej inicjatywy). W niektórych kwestiach instytucje są zobowiązane do zasięgania opinii Komitetu np. wtedy gdy chodzi o swobodny przepływ ludzi, swobodę osiedlania się, współpracę w kwestiach socjalnych, zagadnieniach związanych z oświatą, ochroną zdrowia i praw konsumenta, a także ochroną środowiska i rozwoju regionalnego, polityką zatrudnienia, ustawodawstwem społecznym i równouprawnieniem płci. Opinie Komitetu nie są dla nich wiążące, mają wyłącznie charakter doradczy. Często są traktowane jako miernik społecznej akceptacji danego projektu.

2. zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego angażowania się w kształtowanie polityki UE

3. wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego w krajach nienależących do UE oraz pomaga tworzyć struktury doradcze.

Do czasu przystąpienia nowych państw członkowskich do UE, Komitet liczył podobnie jak Komitet Regionów 222 członków. Po pierwszym maja 2004 zgodnie z ustaleniami Traktatu Nicejskiego skład Komitetu nie powinien przekraczać liczby 350 członków. Obecnie w Komitecie zasiada 344 członków. Polsce przyznano 21 miejsc. Liczba członków z każdego państwa UE odzwierciedla zazwyczaj wielkość jego populacji. Kandydatów na członków Komitetu przedstawiają państwa członkowskie w drodze konsultacji z narodowymi organizacjami obywatelskimi. Następnie członkowie nazywani odtąd doradcami, sprawują funkcje przez okres 5 lat (od października 2010). Ich mandat może być przedłużony. Choć członkowie Komitetu są powoływani przez państwa członkowskie, ich decyzje są niezawisłe i nie ograniczone instrukcjami państw, które ich powołały.

Liczba reprezentantów poszczególnych państw:

• Niemcy, Francja, Włochy, Wielka Brytania -24

• Hiszpania i Polska - 21

• Rumunia - 15

• Belgia, Grecja, Holandia, Portugalia, Austria, Szwecja, Czechy, Węgry, Bułgaria - 12

• Dania, Irlandia, Finlandia, Litwa, Słowacja - 9

• Estonia, Łotwa, Słowenia - 7

• Luksemburg, Cypr - 6

• Malta - 5

Polscy członkowie wyłaniani są w oparciu o polski Komitet Ekonomiczno-Społeczny powołany przy Radzie Ministrów na wniosek jej Prezesa. Lista kandydatów jest wysyłana do Rady po konsultacji z Komisją ds. Unii Europejskiej Sejmu RP. W każdej z grup Polska ma 7-sobową reprezentację: w Grupie I znajdują się członkowie związani m.in. ze Związkiem Rzemiosła Polskiego, PKPP „Lewiatan” i Business Centre Club, członków Grupy II wskazały NZSS „Solidarność”, OPZZ, Forum Związków Zawodowych i Związku Zawodowego Górników w Polsce, a członkowie Grupy III wywodzą się m. in. z Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych, Instytutu na rzecz Ekorozwoju, Polskiego Lobby Kobiet, Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych, Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP.

Członkowie wybierają spośród siebie przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących. Ich kadencja wynosi 2 lata. Obecnym przewodniczącym jest Szwed Staffan Nisson, reprezentujący Grupę III, zaś jego zastępcami: Anna Maria Darmanin (Malta, Grupa II) zajmująca się komunikacją oraz Jacek Krawczyk (Polska, Grupa I) odpowiedzialny za budżet.

Choć członkowie Komitetu pracują w większości w swoich macierzystych krajach, zasiadając w Komitecie tworzą oni 3 grupy, które reprezentują pracodawców, pracowników oraz różnorodne grupy interesów w dziedzinach gospodarczej i społecznej. Grupy te nie mają umocowania w statucie, są jednak trwałym elementem struktury Komitetu - czymś w rodzaju frakcji. Stanowią one zaplecze członków EKES w ich bieżącej działalności, tworzą też również forum dialogu między różnymi grupami interesu. Każda z grup wybiera własnego przewodniczącego wraz z prezydium, dysponują też one osobnymi sekretariatami pełniącymi funkcje administracyjne.

W skład Grupy I wchodzą przedstawiciele organizacji pracodawców, związanych z sektorami takimi jak przemysł, handel hurtowy i detaliczny, bankowość i usługi finansowe, ubezpieczenia, transport. Grupa współpracuje blisko z organizacjami przedsiębiorców i pracodawców, takimi jak BUSINESSEUROPE, Eurochambers, EuroCommerce czy European Center of Enterprises with Public Participation (CEEP). Reprezentuje ona punkt widzenia producentów i dostawców usług, skupiając się przede wszystkim na problemach związanych z rozwojem gospodarczym, wolnym rynkiem, swobodą konkurencji i przepływu czynników produkcji. Grupa liczy w tej chwili 114 członków, zaś jej przewodniczącym jest Francuz Henri Malosse.

Grupę II, określaną jako Grupę Pracowników, tworzą przede wszystkim działacze narodowych związków zawodowych, w większości skupionych w Europejskiej Konfederacji Związków Zawodowych (ETUC). Grupa ta reprezentuje interesy szeroko pojętych pracobiorców. Za priorytety uważa pełne zatrudnienie, ochronę pracowników i poprawę warunków ich pracy, a także walkę z biedą i wykluczeniem - poprzez realizację tych celów dąży do wzmacniania demokracji, wspierania europejskiego dobrobytu i spójności związanych z tzw. europejskim modelem społecznym. Grupa skupia 121 członków pod przewodnictwem Georga Dassisa, działacza związkowego z Grecji.

Wszystkie pozostałe struktury składające się na społeczeństwo obywatelskie tworzą Grupę III. Obejmuje ona przedstawicieli rolnictwa, rzemiosła, wolnych zawodów, organizacji konsumenckich, sektora non-profit i organizacji pozarządowych, małych i średnich przedsiębiorstw, instytucji chroniących środowisko, środowisk kobiecych i genderowych, organizacji młodzieżowych, społeczności akademickich i wielu innych grup. Ich celem jest wspieranie demokracji partycypacyjnej poprzez tworzenie warunków do dialogu obywatelskiego i możliwe najpełniejsze reprezentowanie społecznej różnorodności Europy. Grupie III, która ma obecnie 109 członków, przewodniczy Luca Jahier z Włoch.

Komitetu nie można w związku z jego składem traktować jako lobby. Jest on stworzony do osiągania kompromisu między poszczególnymi grupami ekonomiczno społecznymi i wydawania w miarę możliwości wspólnej opinii, nie zaś do promowania rozwiązań korzystnych tylko dla jednej strony.

Organy Komitetu

Głównym organem EKES jest Zgromadzenie, składające się ze wszystkich jego członków. Zbiera się ono podczas sesji plenarnych, który odbywają się 9 razy do roku (w Brukseli). W czasie ich trwania zapadają główne decyzje dotyczące wydania opinii, przyjęcia raportu oraz obsadzenia Prezydium Komitetu.

Prezydium EKES jest kolektywnym organem przewodniczącym Komitetowi. W jego skład wchodzą przewodniczy wraz z wiceprzewodniczącymi, przewodniczący grup, przewodniczący sekcji specjalistycznych oraz reprezentanci poszczególnych krajów. Prezydium określa zasady i procedury działania Komitetu, sprawuje piecze nad wykonaniem budżetu oraz ponosi odpowiedzialność polityczną za jego funkcjonowanie.

Przewodniczący Komitetu wybierany jest przez Zgromadzenie. Jego kadencja trwa 2,5 roku i przy czym obowiązuje zasada rotacji, tzn. na stanowisko to wybierani są kolejno przedstawiciele różnych grup. Przewodniczącemu towarzyszą dwaj wiceprzewodniczący, którzy reprezentują pozostałe dwie grupy. Do jego zadań należy organizacja prac Komitetu i zdawanie mu spraw z zadań podejmowanych między sesjami oraz reprezentowanie go w kontaktach z innymi instytucjami Unii. Obecnym przewodniczącym jest Szwed Staffan Nisson, reprezentujący Grupę III, zaś jego zastępcami: Anna Maria Darmanin (Malta, Grupa II) zajmująca się komunikacją oraz Jacek Krawczyk (Polska, Grupa I) odpowiedzialny za budżet.

Organami odpowiedzialnymi za działalność merytoryczną Komitetu są sekcje specjalistyczne. Jest ich 6, a każda z nich zajmuje się innym obszarem integracji i funkcjonowania Unii:

1. unia gospodarcza i walutowa, spójność gospodarcza i społeczna (sekcja ECO);

2. jednolity rynek, produkcja i konsumpcja (sekcja INT);

3. transport, energia, infrastruktura i społeczeństwo informacyjne (sekcja TEN);

4. zatrudnienie, sprawy społeczne i obywatelstwo (sekcja SOC);

5. rolnictwo, rozwój obszarów wiejskich i środowisko (sekcja NAT);

6. stosunki zewnętrzne (sekcja REX).

Członkostwo w sekcjach jest obowiązkowe dla każdego członka EKES, przy czym nie można należeć do więcej niż dwóch (a w przypadku państw mniejszych - trzech) sekcji. Członków sekcji na 2,5-letnią kadencję wybiera Komitet. Zadaniem sekcji jest przyjmowanie opinii i raportów w powierzonych sprawach. W tym celu mogą one powoływać grupy analityczne oraz sprawozdawców. Sekcje powołują też własne prezydia. Obok sekcji tematycznych Komitet ma prawo powołać podkomitet, mający na celu przyjęcie raportu w pojedyncze kwestii o charakterze ogólnym lub przekrojowym.

Innymi organami działającymi w ramach EKES są centra monitorowania (obserwatoria). Powoływane są one przez Zgromadzenie w celu badania bardziej złożonych kwestii związanych z realizacją polityk europejskich. Centra związane są z poszczególnymi sekcjami i mogą przygotowywać dokumenty informacyjne na potrzeby Komitetu. Obecnie działają trzy obserwatoria, poświęcone jednolitemu rynkowi, zrównoważonemu rozwojowi, rynkowi pracy oraz strategii lizbońskiej.

Osobnym elementem struktury organizacyjnej EKES jest Komisja Konsultacyjna ds. Zmian w Przemyśle. Powstała ona w roku 2000, kiedy po wygaśnięciu Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali Komitetowi powierzono badanie kwestii związanych z transformacją przemysłu, z uwzględnieniem doświadczeń sektorów stalowego i węglowego. W jej skład wchodzi 48 członków EKES oraz 48 delegatów zewnętrznych, podzielonych na 3 grupy interesu podobnie jak w przypadku samego Komitetu. Ponadto, w ramach programu Europa2020 funkcjonuje Komitet Sterujący, którego zadaniem jest koordynacja prac organów EKES i zapewnienie ich zgodności z założeniami programu, jak również organizacja spotkań i debat poświęconych programowi w ramach europejskiego społeczeństwa obywatelskiego.

Obsługą administracyjną EKES zajmuje się Sekretariat Generalny, na czele którego stoi sekretarz generalny. Sekretarz jest odpowiedzialny za umożliwienie Prezydium i Zgromadzeniu pełnienia jego funkcji oraz wykonywane jego decyzji, z których to czynności co trzy miesiące zdaje sprawozdanie. W wypełnianiu tych zadań wspierają go urzędnicy Sekretariatu, zajmujący się m. in. bieżącą obsługa poszczególnych sekcji tematycznych, komunikacją i informacją, kadrami, budżetem i finansami, tłumaczeniami i logistyką. Obecnym sekretarzem generalnym jest Martin Westlake.

Funkcje

Komitet pełni funkcje konsultacyjne wobec instytucji Unii. W przypadkach określonych w traktatach konsultacje te są obligatoryjne. Instytucje mogą wyznaczyć termin przedstawienia opinii, choć nie może on być krótszy niż miesiąc od daty złożenia wniosku. Ponadto, Parlament, Komisja i Rada UE mogą konsultować się z Komitetem w każdym przypadku, kiedy uznają to za stosowne. Niezależnie jednak od tego, czy konsultacje mają charakter obligatoryjny, czy fakultatywny, opinie Komitetu nie mają charakteru wiążącego. W przypadku konsultacji obowiązkowych niewystąpienie o opinię może skutkować stwierdzeniem nieważności aktu prawnego przez Trybunał Sprawiedliwości, jednakże niewystawienie opinii przez EKES w określonym terminie nie jest przeszkodą w dalszym działaniu instytucji. Ponadto, Komitet ma prawo przygotować na wniosek Prezydium raport dotyczący dowolnego obszaru polityk UE.

Sposób działania

Komitet wydaje opinie na żądanie jednej z instytucji określonych w traktatach lub z własnej inicjatywy, dlatego też zwoływany jest przez przewodniczącego albo na wniosek tej instytucji lub na wniosek własnego Prezydium i za zgodą większości członków. Organem przygotowującym opinię jest jedna z sekcji, która powołuje w tym celu grupę analityczną. Wynik ich pracy trafia do przewodniczącego, który przedkłada go Prezydium, a następnie całemu Komitetowi. Tam opinie są poddawane głosowaniu podczas sesji plenarnej całego Zgromadzenia, które stanowi większością głosów przy obecności połowy członków (w przypadku braku kworum przewodniczący zamyka posiedzenie).

Komitet obraduje na Zgromadzeniu Plenarnym. Debaty oraz projekty opinii są przygotowywane przez komisje zwane sekcjami, z których każda zajmuje się określonymi obszarami polityki. Obecnie istnieje sześć takich sekcji:

1.sekcja unii gospodarczej i walutowej oraz spójności ekonomicznej i społecznej (ECO),

2.wspólnego rynku, produkcji i konsumpcji (INT),

3.transportu, energetyki, infrastruktury i społeczeństwa informacyjnego (TEN),

4.zatrudnienia, spraw socjalnych i obywatelstwa (SOC),

5.rolnictwa, rozwoju obszarów wiejskich i ochrony środowiska (NAT),

6.oraz sekcja stosunków zewnętrznych (REX).

Na podstawie opinii opracowanych na posiedzeniach sekcji, członkowie Komitetu uchwalają zwykłą większością głosów opinie, które są następnie przekazywane Radzie, Komisji i Parlamentowi a także publikowane w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Biuro Komitetu w Brukseli utrzymuje regularne powiązania z radami ekonomiczno- społecznymi państw członkowskich. Powiązania te polegają głównie na wymianie informacji i wspólnej dyskusji na temat konkretnych problemów. EKES bierze także udział w pracach rad ekonomiczno społecznych i podobnych organizacji w czasie międzynarodowych spotkań organizowanych co 2 lata.

Komitet Regionów

Komitet Regionów, powołany do życia w 1994 r., jest organem doradczym złożonym z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w Europie. Zapewnia on tym władzom możliwość wywierania wpływu na określanie kierunków polityki Unii Europejskiej, a także dba o poszanowanie regionalnej i lokalnej tożsamości oraz prerogatyw.

Komitet zapewnia reprezentację interesów lokalnych w procesie stanowienia prawa unijnego poprzez opiniowanie projektów aktów prawnych, w szczególności w sprawach zatrudnienia, kształcenia, funduszy strukturalnych, środowiska, kultury, ochrony ludności, zmian klimatu czy energii. Inne organy są zobowiązane do konsultowania się z Komitetem w sprawach dotyczących władz lokalnych i regionalnych, np. w odniesieniu do polityki regionalnej, ochrony środowiska, edukacji i transportu.

Jeżeli Komitet uzna to za stosowne, może również wydawać opinie z własnej inicjatywy. Każdego roku Komitet Regionów odbywa 5 sesji plenarnych, podczas których określa swoją ogólną politykę i wydaje opinie.

Komitet ma siedzibę w Brukseli.

Członkowie Komitetu są wybierani spośród polityków z okręgów miejskich lub regionów i reprezentują całą gamę działań podejmowanych przez władze lokalne lub regionalne w Unii Europejskiej. Członkami mogą zostać prezydenci regionów, regionalni parlamentarzyści, radni miejscy, burmistrzowie dużych miast itp.

Członkowie Komitetu oraz ich zastępcy są mianowani na 5 lat przez Radę spośród kandydatów przedstawionych przez rządy państw członkowskich. Ich mandat jest odnawialny. Są oni także całkowicie niezależni w wykonywaniu swoich funkcji.

Obecnie Komitet liczy 344 członków, w tym 21 z Polski. Komitet wybiera spośród swoich członków przewodniczącego i prezydium na 2,5 roku. Przewodniczącym Komitetu Regionów jest obecnie włoska polityk Mercedes Bresso. Przewodniczący zwołuje posiedzenia Komitetu na żądanie Parlamentu Europejskiego, Rady lub Komisji. Komitet może się również zbierać z własnej inicjatywy.

Organami Komitetu Regionów są: Prezes, Zgromadzenie Plenarne i Prezydium.

Członkowie Komitetu przydzielani są do specjalistycznych "komisji", których zadaniem jest przygotowywanie sesji plenarnych. Wyodrębniono 6 komisji:

1. Komisja ds. Polityki Spójności Terytorialnej (COTER)

2. Komisja ds. Polityki Gospodarczej i Społecznej (ECOS)

3. Komisja ds. Zrównoważonego Rozwoju (DEVE)

4. Komisja ds. Kultury i Edukacji (EDUC)

5. Komisja ds. Ustrojowych i Zarządzania w Europie (CONST)

6. Komisja ds. Stosunków Zewnętrznych (RELEX)

W Komitecie Regionów znajdują się przedstawiciele 4 grup politycznych odpowiadających głównym europejskim ugrupowaniom politycznym:

1. Europejskiej Partii Ludowej (PPE)

2. Partii Europejskich Socjalistów (PSE)

3. Grupy Porozumienia Liberałów i Demokratów na rzecz Europy (ALDE)

4. Unii na rzecz Europy Narodów - Przymierze Europejskie (UEN-EA)

5

---