WYKŁAD 1
04.01.2007.
Co rozumiemy przez neurologię?
Dział medycyny klinicznej, nauka o chorobach układu nerwowego; zajmuje się badaniem, rozpoznawaniem i leczeniem tych chorób z wyjątkiem chorób umysłowych należących do psychiatrii.
Historia
Początek druga połowa XIX wieku wraz z rozwojem neuroanatomii i neurofizjologii;
Józef Babiński, Władysław Biegański, Edward Flatau
1909 rok - Pierwszy Zjazd Neurologów, Psychiatrów i Psychologów Polskich
Powstanie Polskiego Towarzystwa Neurologicznego - 1933 rok
Józef Babiński (1857-1932)
francuski neurolog polskiego pochodzenia;
uczeń twórcy francuskiej neurologii profesora Charcota
1896 roku opisał patologiczny odruch palucha;
Współtwórca podstaw francuskiej neurologii
Etapy w rozpoznawaniu chorób neurologicznych:
Ustalenie faktów klinicznych
Zebranie wywiadu.
Badanie neurologiczne.
Interpretacja objawów podmiotowych i przedmiotowych
Ustalenie zespołu
Umiejscowienie zmiany chorobowej
Kora mózgu
↓
Zwoje podstawy
↓
Móżdżek
↓
Pień mózgu
↓
Rdzeń kręgowy
↓
Korzeń nerwu
↓
Splot nerwów
↓
Nerw obwodowy
↓
Połączenie nerwowo - mięśniowe (płytka końcowa)
Rozpoznanie patologiczne lub etiologiczne
Rozpoznanie anatomiczne
Sposób zachorowania i przebieg choroby
Inne dane medyczne
Odpowiednie badania laboratoryjne
Terminologia neurologiczna:
-(o)patia - przyrostek oznaczający zmiany na poziomie układu nerwowego określanym przez rdzeń słowa, np. encefalopatia (patia - uszkodzenie)
-itis - przyrostek oznaczający stan zapalny, np. neningitis (zapalenie opon mózgowych
Mielopathia -
Myelitis -
Radiculopathia - uszkodzenie korzeni
Pleksopathia -
Neuropatia obwodowa -
Polineuropatia -
Miopathia - uszkodzenie mięśni
Badanie neurologiczne:
Wywiad:
Charakter dolegliwości
Zasięg objawów ubytkowych
Początek i przebieg
Przebieg w czasie
Cykliczność
Czynniki wyzwalające i przynoszące ulgę
Dotychczasowe leczenie
Inne objawy (choroby) neurologiczne
Przebyte choroby
Warunki życiowe i rodzaj wykonywanej pracy
Narażenie na działanie trucizn
Mowa:
Słyszenie - głuchota
Rozumienie, myślenie i znajdowanie odpowiednich słów - afazja
Wytwarzanie głosu - dysfonia
Wymowa (artykulacja) - dyzartria (anartria)
Afazja - półkula dominująca
Afazja Broki - afazja ekspresyjna - afazja ruchowa (dolny zakręt czołowy)
Afazja Wernickiego - afazja recepcyjna - afazja czuciowa (ciemię - skroń)
Afazja nominacyjna - afazja amnestyczna (zakręt kątowy)
Słyszenie wytwarzanie głosu
i artykulacja
Apraksja
Mimo braku niedokładności, zaburzeń czucia pacjent nie potrafi wykonać precyzyjnych ruchów celowych, zwłaszcza rąk np. nie umie zapalić papierosa, zapiąć guzika czy pogrozić palcem.
Kora okolicy przedmuchowej płata czołowego i styk czołowo - ciemieniowo - potyliczny
Stan psychiczny i sprawność umysłowa:
Wygląd
Nastrój
Omamy
Urojenia
Pamięć
Orientacja
Nerwy czaszkowe (12; pień mózgu - jądra nerwów czaszkowych)
I nerw węchowy
Wonne substancje np. mięta, kamfora
Nie wolno drażniących np. salmiak
II nerw wzrokowy
Tarcza nerwu (widzimy kawałek mózgu) można rozpoznać np. obrzęk mózgu
Pole widzenia (każde oko badamy oddzielnie); perymetr; badanie orientacyjne (np. pacjent siedzi naprzeciwko mnie, zakrywa ręką oko, które mam zakryte ja naprzeciwko, unoszę rękę do góry i pytam kiedy ją widzi, powinien zobaczyć w tym samym momencie patrząc mi w oczy, jeśli widzi później albo wcześniej, coś jest nie tak)
Ostrość wzroku (tablice Snelena)
III - nerw okoruchowy, IV - nerw bloczkowy, VI - nerw odwodzący
Ruchy gałek ocznych
Szpary powiekowe
Źrenice
Objaw Argyll Robertsona (brak na światło, a obecny na nastawność)
Zespół Kornera - główne objawy - zwężenie źrenicy, opadnięcie powieki, zapadnięcie oka do środka.
V nerw trójdzielny część czuciowa
Unerwia czucie na twarzy
Ma trzy gałązki
Neuralgia nerwu trójdzielnego -> rwa twarzowa (bardzo boli)
Bardzo często mylona z uszkodzeniem nerwu twarzowego, która nie boli.
V nerw trójdzielny część ruchowa
Mięśnie żwacza
VII nerw statyczno - słuchowy
Chód
Oczopląs
Słuch
IX nerw językowo - gardłowy, X nerw błędny, XII nerw podjęzykowy
Łuki podniebienne, gardło, połykanie
Język - zaniki, zbaczanie
XI nerw dodatkowy
Podnoszenie barków
Badanie układu ruchu
Oglądanie: ruchy mimowolne, drżenia pączkowe, zaniki, symetria, zmiany troficzne
Ruchy bierne
Napięcie mięśniowe (obniżone, wzmożone - spastyczne, plastyczne)
Ruchy czynne
Siła
Zborność (pacjent zamyka oczy i swój palec wskazujący kieruje do nosa)
Odruchy skórne:
- brzuszne (górny, środkowy, dolny)
- podeszwowe
-nosidłowy (dotyczy tylko mężczyzn - drażnimy wewnętrzną część uda i worek mosznowy podnosi się do góry)
Odruch kolanowy
Odruch mięśnia ramienno - promieniowego
Odruch mięśnia dwugłowego ramienia
Odruch mięśnia ramienia
Porównujemy zawsze jedną stronę ciała do drugiej.
Czucie
Powierzchniowe (ból, dotyk)
Głębokie (chwytamy palec pacjenta po bokach, unosimy go do góry i do dołu, mówiąc pacjentowi, w jakiej pozycji on się znajduje, a następnie zamyka on oczy, my ruszamy palcem i prosimy, aby powiedział, czy palec jest wygięty do góry czy w dół)
Badanie neurologiczne - przygotowanie:
Czystość - świadomość, że będą badane nogi
Odpowiednie ubranie
Badamy obie strony ciała poprzez porównanie
Badania dodatkowe:
OB.
Morfologia
Badanie ogólne moczu
Rtg klatki piersiowej
Odczyny kiłowe
Inne
Badanie płynu mózgowo - rdzeniowego:
Punkcja lędźwiowa
Punkcja podpotyliczna
Przeciwwskazania: obrzęk mózgu, zmiany skórne. Badanie to jest niezbędne do zdiagnozowania infekcji, krwawienia podpajęczynówkowego. Płyn badamy pod względem: wyglądu, przejrzystości, ciśnienia, komórki, białka, glukozy (kiedy bakteryjne zapalenie opon mózgowych, poziom cukru jest niski, kiedy wirusowe - normalny), chlorków.)
Badanie EEG (elektroencefalografia)
Rejestracja i analiza prądów czynnościowych mózgu
Nieinwazyjne
Pacjent: czyste włosy, musi być po śniadaniu
Fale alfa z tyłu - prawidłowe
Fale beta z przodu - prawidłowe
Fale hetta pojedyncze z boku - prawidłowe
Fale pozostałe gdziekolwiek - nieprawidłowe
EEG - opis:
Czynność podstawowa
Opis zmian zlokalizowanych, uogólnionych, napadowych
Na podstawie badania EEG nie możemy zdiagnozować żadnej choroby, jest ono jedynie pomocnicze przy rozpoznaniu padaczki i zapalenia mózgu.