Walka - zbrojne starcie dwóch przeciwnych stron, dążących do osiągnięcia różnych niezgodnych celów, zadań i zamierzeń.
Wojna - jest czynem politycznym czyli dalszym ciągiem stosunków politycznych wyrażającym się w akcie przemocy, który ma doprowadzić do osiągnięcia celów ekonomicznych, politycznych i ideologicznych
Podstawowe formy i rodzaje walki zbrojnej:
a) Działania rozstrzygające:
- Obrona
- Działania opóźniające
- Działania aeromobilne
- Wycofanie
- Działania nieregularne
- Natarcie (formy natarcia - przełamanie, przenikanie, bój spotkaniowy, pościg)
b) Działania pomocnicze:
- rozmieszczenie
- przemieszczenie
- luzowanie
c) Działania pokojowe:
- Działania wymuszające pokój
- Działania utrzymujące pokój
Uwarunkowania zewnętrzne Polskiego Systemu Bezpieczeństwa
1. Polska buduje swoje bezpieczeństwo w oparciu o:
- umowy o dobro w sąsiedzkich stosunkach ze wszystkimi państwami ościennymi
- przynależność do organizacji międzynarodowych np. NATO, UE, ONZ, UZE OBWE
Powinności obronne obywateli RP
1. Powinności obronne zostały zapisane w:
- Ustawie zasadniczej (konstytucja)
- Ustawie o powszechnym obowiązku ochrony ojczyzny (21.11.1967r)
Formy wypełniania obowiązku obrony ojczyzny:
- PO
- Służba wojskowa
- Udział w powszechnej samoobronie
- Świadczenia na rzecz obronności
NATO - skrót od nazwy North Atlantic Treaty Organisation - Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego. Została utworzona 04.04.1949 w Waszyngtonie. W jej skład weszło początkowo 10 państw Europejskich - Wielka Brytania, Francja, Holandia, Belgia, Luksemburg, Norwegia, Dania, Włochy, Islandia, Portugalia oraz USA i Kanada. NATO miało być organizacją o charakterze obronnym, zapewniającą swoim członkom poczucie bezpieczeństwa wobec zagrożenia ze strony państw komunistycznych. W 1952 r. została ona poszerzona o Turcję i Grecję, a w 1955 o RFN. W 1999 r w strukturach tej organizacji znalazły się pierwsze państwa z byłego bloku wschodniego - Polska, Czechy i Węgry. Po zakończeniu zimnej wojny charakter tej organizacji znacznie się zmienił - dzisiaj określa się ją mianem koalicji antyterrorystycznej. Pierwszą samodzielną akcją zbrojną NATO była interwencja w Kosowie (marzec - czerwiec 1999)
Główne cele przyświecające państwom zrzeszonym w NATO:
- Ochrona wolności
- Zapewnienie stabilności i dobrobytu państw paktu
- Dążenie do pokoju i bezpieczeństwa, związane z utrzymaniem zdolności obronnych przez każde państwo.
Członkowstwo w NATO jest otwarte dla każdego państwa europejskiego, które musi wypełnić warunki:
- Zostania zaproszonym przez inne państwo członkowskie
- Pozostałe państwa Paktu zaakceptują jego kandydaturę
- Zgadza się z postanowieniami Paktu Północnoatlantyckiego
- W sytuacji zagrożenia jest w stanie wypełnić obowiązki wynikające z członkowstwa w NATO
System obronny stanowią wszystkie siły militarne i pozamilitarne oraz
środki przeznaczone do realizacji zadań obronnych, odpowiednio do tych
zadań zorganizowane, utrzymywane i przygotowane.
System obronny RP:
a) podsystem kierowania obronnością państwa (-Sejm, Senat,-Premier, Rada
Ministrów,-Prezydent,-Wojewodowie,-Samorządy terytorialne,-Organy
dowodzenia siłami zbrojnymi)
b) podsystem militarny(-wojska lądowe,-siły powietrzne,-marynarka
wojenna,-wojska specjalne)
c)podsystem pozamilitarny(-ogniwa informacyjne,-ogniwa gospodarcze,-ogniwa
obronne)
Charakterystyka podsystemów:
a) podsystem kierowania obronnością- jest przygotowany i przeznaczony do
zapewnienia sprawnego funkcjonowania państwa w czasie pokoju i wojny
b) podsystem militarny- stanowią siły zbrojne RP i są one podstawowym
elementem systemu obronnego państwa. Służą do ochrony niepodległości
RP, niepodzielności jej terytorium oraz do zapewnienia bezpieczeństwa i
nienaruszalności granic. Siły zbrojne wykonują zadania strategiczne:
obronne w czasie wojny, reagowania kryzysowego, stabilizacyjne i
prewencyjne w czasie pokoju. Są one również przygotowane do udziału w
reagowaniu na zagrożenia pozamilitarne(klęski i katastrofy).
c) podsystem pozamilitarny- tworzą warunki niezbędne do przygotowania
oraz działania sił zbrojnych, a także przetrwania ludności w czasie
zagrożenia lub wojny: -ochrona ludności i struktur państwa w sytuacji
kryzysu lub wojny, -zapewnianie materialnych, informacyjnych i duchowych
postaw egzystencji ludności w warunkach zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa lub wojny, -zasilanie ludźmi i zasobami
materialnymi sił zbrojnych RP oraz wsparcie moralne i duchowe wojsk
własnych i
sojuszniczych prowadzących operacje na terytorium Polski.
Do szybkiego alarmowania ludności o zagrożeniach służy scentralizowany
system wykrywania zagrożeń, który połączony jest z ośrodkami analizy
danych i alarmowania. Sygnały alarmowe przekazywane są za pomocą
podstawowych środków alarmowych: syreny alarmowe, rozgłośnie radiowe i
telewizyjne oraz zastępczych środków: sygnały optyczne i akustyczne.
Funkcjonowanie obrony cywilnej OC
OC funkcjonuje w myśl postanowień I protokołu dodatkowego do Konwencji Genewskich. W Polsce jej funkcjonowanie zostało opisane w:
- ustawie o powszechnym obowiązku obrony ojczyzny
- ustawie o urzędzie MSWiA
Cele OC:
- ochrona ludzi
- ochrona zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej
- ochrona dóbr kultury
- udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny
- zwalczanie skutków katastrof i zagrożeń środowiska
- usuwanie skutków tych zjawisk
Kierowanie OC:
Naczelnym organem obrony cywilnej w kraju jest Szef Obrony Cywilnej Kraju (Komendant Główny PSP). W poszczególnych jednostkach terytorialnych za obronę cywilną odpowiadają osoby kierujące tymi jednostkami.
KSRG - Krajowy System Ratowniczo-Górniczy
Powstał z połączenia formacji OC i PSP a także wytypowanych jednostek OSP. System ten w swoich założeniach powinien być uzupełniony o wszelkiego rodzaju pogotowia m.in.;
- WOPR
- TOPR
- LPR
- CSRG - Centralna Stacja Ratownictwa Górniczego
Zadania OC w czasie pokoju;
- planowanie przedsięwzięć w zakresie obrony przed skutkami działań wojennych
- przygotowanie schronów i ukryć oraz indywidualnych środków ochrony dla ludności
- prowadzenie szkoleń w zakresie OC
- współdziałanie w zwalczaniu skutków klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska
Zadania OC w czasie wojny;
- wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie i alarmowanie
- organizowanie ewakuacji ludności
- przygotowanie budowli ochronnych
- zaciemnienie i wygaszenie oświetlenia
- organizowanie i prowadzenie akcji ratunkowych
- organizowanie poszkodowanym pomocy medycznej (w tym umożliwienie korzystania z opieki medycznej i posługi religijnej <3)
- walka z pożarami
- zaopatrywanie ludności w sprzęt i środki ochrony indywidualnej, przygotowanie oraz prowadzenie likwidacji skażeń i zakażeń
- organizowanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności
- doraźna pomoc w celu przywrócenia i utrzymania porządku w strefach dotkniętych klęskami żywiołowymi i katastrofami
- doraźne przywracanie działania niezbędnych służb użyteczności publicznej, w tym pomoc w budowie i odbudowie awaryjnych ujęć wody pitnej
- doraźne grzebanie zmarłych
- ochrona żywności oraz innych dóbr niezbędnych do przetrwania
- działalność planistyczna i prace organizacyjne, działalność szkoleniowa i upowszechniająca z zakresu problematyki OC
- przygotowanie ludności do uczestnictwa w powszechnej samoobronie
- zabezpieczenie dóbr kultury urządzeń użyteczności publicznej i ważnej dokumentacji
Pożar - niekontrolowany proces palenia się, który powoduje zagrożenie zdrowia i życia ludzi i zwierząt , a także straty materialne.
Trójkąt spalania - tlen, ciało palne, wysoka temperatura
Rodzaje pożaru:
Grupa A - ciała stałe najczęściej pochodzenia organicznego, środki: woda, piana gaśnicza, proszek gaśniczy, piasek (CO2)
Grupa B - ciecze palne, substancje topiące się pod wpływem temp. Środki: piana gaśnicza, proszek gaśniczy, co2
Grupa C - gazy środki: proszek gaśniczy, co2
Grupa D - metale środki: piasek
Grupa E - oleje i tłuszcze środki: piasek i co2
Środki gaśnicze, substancje służące do gaszenia płomieni i miejsc żarzących się. Do najważniejszych środków gaśniczych należą:
- woda (schładza materiał palny. Para wodna rozcieńcza środowisko reakcji),
- piana (utworzona z hydrolizatów białkowych zmieszanych z dodatkami, odcina dostęp tlenu i schładza materiał palny),
- tlenek węgla(IV) (gaszenie instalacji elektrycznych, palących się cieczy),
- chlorowcowe pochodne węglowodorów, służą do gaszenia instalacji elektrycznych, działają jako inhibitory zmniejszając stężenie wolnych rodników w płomieniu,
- proszki (zawierają NaHCO3, KHCO3 zmieszane z mocznikiem, tlenkami żelaza i krzemianami sodu, rozkładają się z wydzieleniem tlenku węgla(IV), mogą być użyte do gaszenia płynów łatwo palnych, instalacji elektrycznych),
- NaCl (chlorek sodowy, służy do gaszenia metali),
- NH4H2PO4 (do gaszenia celulozy),
- związki boru, piasek, ziemia, cement.
Woda nie może być używana do gaszenia obwodów elektrycznych, płonącego koksu, płynów łatwo palnych lub sproszkowanych metali, ponieważ ulega wówczas rozkładowi z wydzieleniem wodoru.
Ochrona przed czynnikami rażenia broni atomowej:
- przed falą uderzeniową chronią hermetyczne schrony
- przed promieniowaniem pewną osłonę stanowią zasłony o jasnych barwach i gładkiej powierzchni.
- przed promieniowaniem przenikliwym możemy się bronić używając materiałów o dużej gęstości i grubości
- przed promieniotwórczym skażeniem chronią nas indywidualne środki ochrony dróg oddechowych i skóry.
Ochrona przed bronią biologiczną i chemiczną
- hermetyczne schrony
- indywidualne środki ochrony dróg oddechowych i skóry
- zabiegi sanitarne
- specjalne zasady higieny osobistej
- zabiegi specjalne (dezaktywacja, odkażanie, dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja)
Ochrona przed BSZ
- hermetyczne schrony, ukrycia,
- ukrycia naturalne
- indywidualne środki ochrony przed skażeniami i zakażeniami.
Podział środków ochronnych:
a) Indywidualne:
-Ochrony dróg oddechowych:
* filtracyjne
* izolacyjne
-Ochrony skóry:
* odzież ochronna
* izolacyjna odzież gazoszczelna
b) zespołowe (zbiorowe)
-Stałe
*schrony
*ukrycia
-Ruchome
*KTO
*BUP
*Czołgi
*Okręty
*Samoloty
Funkcje operacji pokojowych ONZ
- Utrzymanie zawieszenia broni (nadzór nad rozejmem, monitorowanie zawieszenia broni, obserwacja sytuacji militarnej. Realizacja polega m.in. na rozdzieleniu walczących stron, tworzeniu stref buforowych, weryfikacji przestrzegania warunków zawieszenia broni, obserwacji wycofywania wojsk)
- Rozbrojenie walczących stron (część porozumienia pokojowego najczęściej w wojnach domowych). Obejmuje zebranie, przechowanie i zniszczenie broni złożonej przez walczące strony.
- demobilizacja i reintegracja (część porozumienia pokojowego, najczęściej w konfliktach wewnętrznych jako uzupełnienie rozbrojenia walczących stron.) Obejmuje demobilizację uczestników walki i udzielenie niezbędnej pomocy materialnej umożliwiającej byłym bojownikom powrót do życia cywilnego.
- usuwanie min - obejmuje rozminowanie terenu, przygotowanie map obszarów zaminowanych oraz baz danych, szkolenie saperów itd.
- pomoc humanitarna - polega na pomocy humanitarnej, głównie w postaci żywności i lekarstw, dostarczonej przez agencje ONZ i inne organizacje.
- pomoc przy organizacji wyborów - obejmuje m. in. Dostarczenie wzorów prawa wyborczego, przygotowanie ustawodawstwa w tym zakresie, szkolenie personelu wyborczego, organizację i nadzorowanie wyborów.
- promocja praw człowieka - obejmuje prowadzenie akcji informacyjnej na temat podstawowych praw człowieka, nadzorowanie ich przestrzegania przez władze centralne i lokalne, pomoc w przygotowaniu odpowiedniego prawodawstwa, sprawdzanie informacji o łamaniu praw człowieka i tworzenie adekwatnych do tego celu instytucji.
- Pomoc policyjna - obejmuje pomoc w tworzeniu i szkoleniu służb policyjnych, obserwowanie działania policji lokalnej, budowanie zaufania między społeczeństwem a służbami policyjnymi, nadzorowanie przestrzegania prawa i praw człowieka przez policję.
- współpraca z organizacjami regionalnymi - obejmuje koordynację polityczną i praktyczne działania w celu wygaszenia walk i zawarcia pokoju.