Psychologia osobowości - kolokwium 1.

Kretschmer:

Podstawowe zagadnienie:

Wykrycie trwałych powiązań między pewnymi zespołami cech cielesnych (konstytucjonalnych) a pewnymi grupami właściwości psychicznych.

Hipotezy:

Wśród chorych psychicznie istnieje pewne przyporządkowanie między konstytucją cielesną a rodzajem psychozy.

Choroba psychiczna to skrajna postać temperamentu i charakteru spotykanego w ramach normy.

Kraepelin:

Podzielił choroby psychiczne na dwa rodzaje psychoz:

• cykliczną (maniakalno-depresyjną)

• schizofrenię

Zauważył, że wśród przypadków psychozy cyklicznej znacznie częściej występuje typ pykniczny niż inne typy, wśród schizofreników trudno znaleźć wyraźnego pyknika, ale raczej mieszane formy leptosomików i atletyków, także typy dysplastyczne.

Metodologia Kretschmera:

Podstawa techniki: „kliniczne spojrzenie” lekarza

Posługiwał się ustalonym schematem badania.

Każda cecha opisywana jest na 5-cio stopniowej skali (3 przymiotniki + bardzo ...)

Najpierw ogólny aspekt twarzy - 10 punktów widzenia, potem szczegółowe oceny poszczególnych części twarzy, następnie klasyczne pomiary części ciała. Stosował również metodę fotograficzną.

Kretschmer uśredniał wyniki podobnych konstytucji cielesnych, dzięki czemu wyróżnił TYPY. Klasyczne przypadki zdarzają się bardzo rzadko, raz na 10.

Kretschmer badał pacjentów szpitali psychiatrycznych, natomiast Sheldon Badał osoby zdrowe.

Należy jednak podkreślić, że miał poważanie dla metod ilościowego opisu.

Metodologia Sheldona:

Zasadniczo zgodna z metodologią Kretschmera - nie zdołał ustanowić taksonomii tylko na odstawie wymiarów antropometrycznych, musiał się wyćwiczyć w oglądaniu i porównywaniu ludzi.

Posługiwał się fotografiami 4000 osób w 3 pozycjach (przód, tył, profil)

Przy oglądaniu fotografii narzucał się „naturalny porządek”, wymiary są wykrywane metodą intuicyjną. Wykryto tak 3 „wymiary zmian” tak, że można było fotografie uporządkować rosnąco / malejąco pod względem każdej 3 cech.

Następnie dokładne pomiary (I etap).

Drugi etap polegał na tym, aby znaleźć takie wymiary, które najlepiej różnicują typy widziane gołym okiem, metodą prób i błędów.

Tu zasadnicza różnica: Kretschmer łączy w jedną grupę wszystkie jednostki, które w pewnych granicach mają jakąś cechę (alternatywa: tak lub nie), a Sheldon wyraża indywidualne różnice pomiarów na 7-mio stopniowej skali.

Somatotyp: szereg 3 liczb (endo, mezo, ektomorfia).

Kretschmer wyróżnił 3 zasadnicze grupy właściwości: leptosomiczne, atletyczne i pykniczne, ponadto dysplastyczne.

Spotyka się je zarówno u mężczyzn jak i u kobiet, lecz u mężczyzn cechy są bardziej wyraziste.

LEPTOSOMIK (astenik - słaby, zarzucono ten termin) - wąskie ciało, nie zmniejszona wysokość, smukły, skóra sucha i anemiczna, słabo rozwinięte mięśnie, mało tkanki tłuszczowej, obfite owłosienie.

ATLETYK - mocny rozwój szkieletu, kości i skóry, wzrost średni i powyżej, potężne barki, napięty brzuch, nogi mocne choć stosunkowo wąskie, umiarkowany rozwój tkanki tłuszczowej.

PYKNIK - znaczny rozwój jam ciała, znaczny rozwój tkanki tłuszczowej na tułowiu, nogi i ręce jeszcze smukłe, wzrost średni, krepy, masywna szyja, twarz miękka i szeroka, cechy te mogą ujawniać się dopiero w wieku dojrzałym.

DYSPLASTYK - nadmierny lub niedostateczny rozwój którejś części ciała, infantylizm.

Typ a rasa: nie znaleziono przyporządkowania określonego typy do określonej rasy. Choć Katz wykazał istotną różnicę między typowym Anglikiem i Włochem.

Typ budowy ciała a choroba cielesna:

Pyknik: gościec, miażdżyca, kamica pęcherzyka żółciowego, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze.

Leptosomik: wrzody żołądka, dwunastnica (im bardziej typowy leptosomik tym cięższy przebieg choroby), gruźlica; Kretschmer stwierdził u leptosomików przedłużoną reperkusję pobudzenia nerwów współczulnych - możliwa przyczyna choroby wrzodowej. Wyniki te potwierdziły badania Sheldona.

Typ budowy ciała a choroba psychiczna:

Psychoza maniakalno-depresyjna:

Dwa aspekty: mania (wzmożona aktywność, pobudzenie bez obiektywnych podstaw) i melancholia (odwrotnie, też bez przyczyn). Fazy te następują naprzemiennie, dlatego chorobę nazywamy psychozą cykliczną.

- znaczna przewaga typu pyknicznego nad innymi (65% do 26%), praktycznie brak dysplastyków

Schizofrenia:

Psychika rozszczepiona, i niespójna, utrata kontaktu z rzeczywistością, schizofrenik wydaje się nieobecny, zimny, zatopiony w sobie samym (autyzm), mowa często niespójna i niezrozumiała, nietypowe zachowania i reakcje, zamknięcie we własnym świecie.

- znaczna przewaga grupy leptosomiczno-atletycznej nad typem pyknicznym (50%+17%=67% do 13%)

Padaczka:

Prawie brak typów pyknicznych, dość równy rozdział między pozostałe typy.

Uwaga!

Znaczącą rolę odgrywać może tu wiek pacjentów (średnio pyknicy byli starsi od leptosomików), w badaniach ze stałym czynnikiem wieku różnice te były już mniej wyraźne.

Typ budowy ciała a temperament:

Hipoteza robocza: choroba psychiczna leży na przedłużeniu prawidłowych czynności psychicznych.

Nieprawidłowy charakter nadmiernej reakcji polega nie tyle na jej intensywności, ile na wypaczeniu jej związku z rzeczywistymi sytuacjami życiowymi.

Kretschmer porównywał funkcjonowanie mechanizmów emocjonalnych przed chorobą i w jej trakcie, a także formy tych reakcji u pacjentów. Były to jednak badania pozbawione „twardej” metodologii.

Norma	Nerwica	Psychoza
Cyklotymik	Cykloid	Cyklofrenik
Schizotymik	Schizoid	Schizofrenik

Temperament cykloidalny i cyklotymiczny.

- ludzie ci są towarzyscy, mili, „gemutlich” - cecha wspólna

Dwa bieguny: hypomaniakalni i depresyjni

Hypomaniakalni: reakcje bardzo żywe i szybkie, częste szybkie zmiany planów; depresyjni: odwrotnie.

Oba bieguny łączy chwiejność emocjonalna, łatwe przechodzenie między nimi. Oba komponenty mieszają się ze sobą w różnych proporcjach - „proporcja nastroju”.

Syntonicy - przedstawiciele pośrednich stanów PRAWIDŁOWYCH.

Temperament schizoidalny i schizotymiczny:

Nietowarzyski, niespokojny, małomówny, pełen rezerwy, poważny. Schizoidzi przywodzą na myśl Kretschmerowi rzymskie domy . Autyzm.

Dwa bieguny: nadwazliwy i nieczuły.

Temperament iksotymiczny, wiskozny, “lepki”.

Żaden określony rodzaj zaburzeń psychicznych. Perseweracja, ociężałość, lepkość. W obliczu bodźca - od obojętności, flegmatyzmu do wybuchowości.

Podsumowanie:

Typ budowy ciała	Temperament	Odmiany
Pykniczny	Cyklotymiczny	1.Hypomaniakalny
				2. Syntoniczny
				3. Ociężały
	Leptosomiczny		Schizotymiczny	1. Nadwrażliwy
				2. Grupa pośrednia
				3. Nieczuły
	Atletyczny		Iksotymiczny	1. Flegmatyczny
				2. Wybuchowy.

Somatotypy i temperamenty wg Sheldona:

Typ endomorficzny - odpowiada mniej więcej pyknikowi.

Typ ektomorficzny - leptosomik

Typ mezomorficzny - atletyk

Sheldon określał każdego badanego w tych 3 komponentach (kolejno: endo, mezo, ekto) w skali 1-7, co daje 343 możliwe kombinacje, praktycznie jednak spotyka się maksymalnie 88 kombinacji. Somatotypy te są zaszeregowane do kilku opisowych kategorii.

Jak wyróżniono te 3 komponenty?

• wybranie 50 najistotniejszych przymiotników opisujących osobowość / temperament

• badania całoroczne na grupie studentów, każdy został oceniony w 7-pkt skali w 50 kategoriach

• obliczano 1225 współczynników korelacji - wyróżniono 3 grupy wykazujące korelacje dodatnie

powstała: Skala Temperamentu zawierająca po 20 cech w każdej z 3 grup

Endomorfia	Wiscerotonia	odprężenie, zamiłowanie do komfortu, towarzyskość, łakomstwo, równomierność nastroju, w sytuacjach niepokojących - potrzeba kontaktów z innymi
Mezomorfia	Somatotonia	Aktywność, dominacja, ryzyko, brak wrażliwości, autoafirmacja, w sytuacjach niepokojących - potrzeba działania
Ektomorfia	Cerebrotonia	Zahamowanie i powściągliwość, pragnienie ukrycia się, wyostrzona uwaga, w sytuacjach niepokojących - potrzeba samotności

Typologia a przestępczość:

W różnych badaniach nie stwierdzono wyraźnych korelacji, jedynie w badaniach niemieckich wśród więźniów niemal nie występuje typ pykniczny.

Rodzaje wykroczeń: leptosomicy wyróżniają się w kradzieżach, oszustwach, atletycy - w przemocy, dysplastycy - w obyczajowych, bez przemocy. Wśród recydywistów dominują leptosomicy i atletycy.

Powyższe wyniki nie są zgodne z wynikami Sheldona, zgadza się tylko używanie przemocy przez atletyków.

Typologia a genialność:

Kretschmer stwierdził: filozofowie, teologowie - leptosomicy; biolodzy, lekarz, przyrodnicy - pyknicy - cyklotymicy.

SHELDON (Lindsey & Norman)

Skonstruowano maszynę, która potrafiła dokonywać pomiarów w 94% zgodnych z wynikami sędziów.

Pomiary dotyczyły ogólnego wyniku, a także pięciu szczegółowych obszarów.

Sheldon doszedł później do wniosku, że do trafnej ocen somatotypu potrzebna jest także znajomość historii życia jednostki - aby określić somatotyp najlepiej określić morfogenotyp.

Morfogenotyp - biologiczna podstawa fenotypu, zawarta jest w nim ciągłość zmian fenotypu - ale tylko ogólny zarys, „zadatki” - reszta zależy od doświadczeń subiektywnych.

Somatotyp (new definition) - przewidywanie dalszego następstwa fenotypów

Komponenty wtórne:

Dysplazja - to co u Kretschmera

Gynandromorfia - stopień występowania cech właściwych płci przeciwnej (od 1 do 7)

Atrakcyjność estetyczna - komponenta t.

Typ somatyczny u kobiet:

Kobieca budowa ciała jest znacznie bardziej endomorficzna od męskiej, mniejszy zakres komponentów, ale istnieją somatotypy charakterystyczne tylko dla kobiet.

Stałość typu somatycznego:

„Głodzony brytan nigdy nie stanie się pudlem”.

Potem Sheldon zmiękł i dodał do definicji somatotypu warunki: stałość odżywiania i brak patologii.

Czynniki pośredniczące między budową ciała a temperamentem.

Sukces czy nagroda, które towarzyszą określonemu sposobowi reagowania, są funkcją nie tylko środowiska, ale także typu osoby (budowy ciała) wykonującej tę reakcję. Może się to wiązać z różnymi rolami społecznymi odgrywanymi przez poszczególne typy. Budowa ciała nakłada pewne ograniczenia co do zachowań i doświadczeń jednostki ze strony społeczeństwa. Być może w związku tym uczestniczą stereotypy. Innymi koncepcjami są determinizm biologiczny i środowiskowy.

Sheldon kładł nacisk na selektywne doświadczenia i uwarunkowania kulturowe, ale innych nie odrzucał (oprócz determinizmu środowiskowego of course).

Procesy nieświadome:

Nieświadome determinanty zachowania utożsamiane są przez Sheldona z czynnikami biologicznymi. Gdyby ludzie wiedzieli więcej o budowie swego ciała, byli świadomi motywujących ich sił, nie potrzebowaliby chodzić do psychoanalityków.

Inne badania Sheldona:

Budowa ciała a zaburzenia psychiczne:

Zaburzenia psychiczne opisywał na 3 wymiarach (komponentach) psychiatrycznych:

Komponent	Psychoza	Charakterystyka
afektywny	maniakalno - depresyjna	fluktuacje między skrajną depresją a euforią
paranoidalny	paranoidalna	urojenia, myśli prześladowcze
heboidalny	schizofreniczna	skrajne wycofanie się

Te 3 komponenty reprezentują odpowiednio braki w 3 komponentach temperamentalnych: cerebrotonii, wiscerotonii i somatotonii. Oto korelacje:

komponent	afektywny	paranoidalny	heboidalny
endomorfia	+0,54	-0,04	-0,25
mezomorfia	+0,41	+0,57	-0,68
ektomorfia	-0,59	-0,34	+0,64

Budowa ciała a przestępczość:

Najczęściej spotykanym typem budowy ciała był mezo-endomorfik. To samo potwierdzili potem Glueckowie.

Badano też komponenty wtórne, wskazano na zróżnicowanie poszczególnych grup.

EYSENCK:

WARUNKOWANIE:

Większa podatność na warunkowanie u osobników z wysokim poziomem lęku, mniejsza u psychopatów.

REMINISCENCJA:

Nagłe polepszenie wyników uczenia się po chwili spoczynku, przerywającej dłuższy okres intensywnego ćwiczenia. Tłumaczone jest to hamowaniem reaktywnym, powstającym w trakcie długotrwałego ćwiczenia.

Ekstrawertycy wykazują większą zdolność do reminiscencji.

Neurotycy i introwerycy - podobna reminiscencja, ale u psychotyków wyraźnie jej brak!

EFEKTY NASTĘPCZE:

Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol

www.psychobaza.prv.pl

Odwiedź nas!

---