6257


  1. OGÓLNE WIADOMOŒCI O PROSZKACH GAŒNICZYĆH.

Proszki ganicze s obecnie jednym z najskuteczniejszych rodków stosowanych do gaszenia maych jak i duych poarów.

W systemie ochrony przeciwpożarowej pozycja proszków gaœniczych tak się ugruntowała, że przy gaszeniu niektórych pożarów stały się one wręcz niezastąpione. Przy czym znaczenie ich ciągle wzrasta. Uważa się nawet, że produkcja niektórych typów zakładów przemysłowych we współczesnym œwiecie nie byłaby możliwa bez odpowiedniego zabezpieczenia przeciwpożarowego, opartego na proszkach gaœniczych np.: zakłady rafineryjne, petrochemiczne, metalurgiczne itp.

Proszki ganicze s bardzo skuteczne, gasz szybko. Powodem duej skutecznoci jest wielostronno ich dziaania, szybki i pewny skutek ganiczym oraz lepsze wyniki gaszenia w porównaniu z innymi rodkami ganiczymi w takiej samej masie. Szeroki asortyment produkcji proszków ganiczych pozwala na gaszenie wszystkich rodzajów poarów, od urzdze bdcych pod wysokim napiciem elektrycznym, poprzez poary metali do gaszenia poarów elektrowni atomowych, a take wszystkich innych jak: poary alkoholi i pozostaych rozpuszczalników organicznych, produktów naftowych i pochodnych ropy itp.

Proszki ganicze s to produkty chemiczne o duym stopniu rozdrobnienia, a tym samym o duej powierzchni, nie zawierajce wyczuwalnych dotykiem grudek i zanieczyszcze mechanicznych. Mog by uyte do celowego przerywania procesów spalania zachodzcych zarówno w ukadach powierzchniowych jak i przestrzennych.

Do mankamentów proszków gaœniczych zaliczyć należy ich znikome możliwoœci ochładzające, co może umożliwić ponowne zapalenie ugaszonego uprzednio pożaru.

II. DEFINICJA PROSZKÓW GAŒNICZYCH.


Proszki ganicze s to mieszaniny cia starych, zoonych z jednego lub kilku skadników majcych wasnoci ganicze, które stanowi baz proszków oraz do skutków, których celem jest nadanie sproszkowanej bazie odpowiednich wasnoci techniczno-uytkowych, takich jak: pynno, odporno na zbrylenie, higroskopijno itp.

Od skadu chemicznego bazy proszku zaley jego skuteczno ganicza i zakres stosowania. Skuteczno ganicza zaley równie w pewnym stopniu od dyspersji proszku. Waciwoci ganicze proszków polegaj na dwóch zasadniczych efektach ganiczych, a mianowicie na dziaaniu inhibicyjnym dla jednych proszków i izolacyjnych dla drugich.

Efekt inhibicyjny lub chemiczny jest zasadniczym dziaaniem ganiczym proszków przeznaczonych do gaszenia poarów gazów, cieczy palnych i cia staych, które jednak w warunkach termicznych poaru topi si i wytwarzaj palne produkty w czasie ich pirolitycznego rozkadu.

W proszkach przeznaczonych do gaszenia metali, a take w innych proszkach przeznaczonych do gaszenia cia staych, których spalanie przebiega z udziaem fazy arzenia, dominujcym dziaaniem ganiczym jest dziaanie fizyczne a mianowicie izolacja powierzchni materiau palnego przed kontaktem z utleniaczem zawartym w powietrzu.

III. PODZIAŁ PROSZKÓW.


W wielu opracowaniach, artykuach i w sprawozdaniach z poarów czsto spotka mona róne okrelenia dotyczce proszków ganiczych. Niektórzy stosuj okrelenia wynikajce z bazy proszku mówi, zatem o proszku wglanowym, majc na myli proszek, którego baz stanowi kwany wglan sodowy, i o proszku fosforanowym, którego baz stanowi mieszanina fosforanów amonowych. Proszki te s nazywane proszkami uniwersalnymi.

S te proszki mocznikowe, chlorowe, potasowe i inne. Zgodnie z PN-77/C-836002101 przyjmuje si podstaw podziau proszków ganiczych grupy poarów, do gaszenia, których dany proszek jest najbardziej odpowiedni.

Pożary grupy A - zgodnie z normą PN-75/M.-51001 do grupy pożarów A zaliczono pożary ciał stałych pochodzenia organiczno, przy których spalaniu obok innych zjawisk powstaje zjawisko żarzenia, np. drewno, papier, węgiel, tworzywa sztuczne.

Pożary grupy B - zgodnie z normą PN-75/M-51001 do grupy pożarów B zaliczono pożary cieczy palnych i substancji stałych topiących się wskutek ciepła wytwarzającego się przy pożarze, np. benzyny, alkoholi, acetonu, olejów, lakierów, smoły.

Pożary grupy C - zgodnie z normą PN-75/M-51001 do grupy pożarów zaliczono pożary gazów np. metan, acetylen, propan, wodoru, gazu miejskiego.

Pożary grupy D - zaliczono pożary metali np. magnezu, sodu, uranu.

O ile w obrębie pożaru znajduje się urządzenie będące pod napięciem elektrycznym, to fakt ten odnotowuje się literą E. Zgodnie z PN-77/C-83602/01 przyjęto literę tą pisać w indeksie dolnym np.: BCE. Przy literze E należy podawać wyróżnik liczbowy oznaczający dopuszczalne napięcie w Voltach, przy którym można jeszcze stosować dany proszek. Litera E bez wyróżnika wskazuje na nie ograniczanie wartoœci napięcia. Często w akcjach gaœniczych proszki muszą być stosowane z innymi œrodkami gaœniczymi, np.: z pianą. Prawie wszystkie proszki przyspieszają w znacznym stopniu niszczenie pian gaœniczych; w szczególnoœci niszczą pianę zawarte w proszkach gaœniczych kwas stearynowy i jego sole.

Niektórzy producenci stosuj zamiast kwasu stearynowego bd w jego soli inne rodki hydrofobujce np.: silikony. Proszki ganicze zawierajce silikony niszcz pian ganicz znacznie sabiej i nie ma obaw, e ugaszony proszkiem poar a nastpnie zabezpieczony przed ponownym rozpaleniem przy pomocy piany, nie spowoduje jej zniszczenia.

Proszek taki dodatkowo oznakowany jest cyfr -1 (proszek nadaje si do równoczesnego stosowania z pian ganicz zgodnie z PN-77/C­83602/01 lub literami Sv od niemieckiego "Schaum vertvuglich" co oznacza - zgodny z pian . Przykadowe oznaczenie proszku ganiczego zgodnie z PN-77/C-83602/01:

B CE 1000 -1 proszek przeznaczony do gaszenia pożarów B i C w obrębie urządzeń elektrycznych będących pod napięciem i stosowanego przy napięciu do 1000V, oraz nadającego się do równoczesnego stosowane z pianą gaœniczą.


IV. TECHNOLOGIA GASZENIA PROSZKAMI .

Gaszenie poarów grupy A proszkami ganiczymi jest celowe wówczas, gdy istnieje moliwo dostarczenia proszku podczas akcji ganiczej w postaci chmury proszkowej do wszystkich objtych pomieniami powierzchni palcego si materiau. Jest to przy gaszeniu duych poarów czsto praktycznie niemoliwe. Powysze proszki stosowane s najczciej do napeniania ganic proszkowych.

Proszki te w stosunkowo mado zaznaczonych waciwociach inhibicyjnych maj zdolno gaszenia staych materiaów palnych poprzez pokrywanie palcych si powierzchni w mechanicznej izolacji tych powierzchni od dostpu powietrza. Ta waciwo odcinania dostpu utleniaczowi przebiega dwojako: albo sama warstwa proszku lub nawet cznie z nadtopion skorup uniemoliwia dostp utleniaczowi, albo te niektóre skadniki proszku typu A wchodz w reakcj z gaszonymi materiaami, wytwarzajc na drodze chemicznej ochronn warstw o zmniejszonych wasnociach palnych. Tymi skadnikami proszków typu A wchodzcymi w reakcje chemiczne s przede wszystkim fosforany. Gaszenie poarów grupy B proszkami ganiczymi jest szeroko rozpowszechnione z uwagi na dobr skuteczno ganicz. Dziaanie ganicze polega tu na inhibicji. Dla tego rodzaju proszków jest to mechanizm dominujcy, pozostae to rozcieczanie strefy spalania i ochadzanie tej strefy.

Proszki ganicze tego typu s przede wszystkim stosowane przy gaszeniu duych poarów cieczy palnych w zakadach rafineryjnych i petrochemicznych. Proszkami tymi zazwyczaj rozpoczyna si akcj ganicz, stosujc je w formie uderzeniowej w celu szybkiego ugaszenia poaru. Same ugaszenie poaru za pomoc proszków ganiczych nie zapewnia jeszcze powodzenia akcji, gdy moe mie miejsce ponowne rozgorzenie. W tej sytuacji prowadzi si równolegle dziaania wspomagajce albo przez zabezpieczenie pianami, albo te np. gaszenia ukadów technologicznych w zakadach przemysowych, stosuje si schadzanie konstrukcji strumieniami wodnymi. Proszki typu B zawieraj w swoim skadzie kwane wglany sodowe bd potasowe i one decyduj o waciwociach ganiczych o charakterze inhibicyjnym. Powysze proszki nie su tylko do uzupeniania duych agregatów i samochodów proszkowych, ale równie mog by wykorzystywane do staych instalacji i ganiczych. Gaszenie poarów grupy C proszkami ganiczymi ma miejsce przede wszystkim w zakadach przemysowych. Gaszenie poaru ma tu charakter inhibicyjny i z tego powodu stosuje si gównie ganicze proszki typu BC, a tylko sporadycznie ABC. Do gaszenie poarów grupy D stosuje si przede wszystkim specjalne proszki ganicze. Proszki te stanowi odrbn grup i zazwyczaj oznacza si je liter M. Ich specyfika polega na dwóch wyróniajcych si cechach, a mianowicie: nadaj si tylko do gaszenia poarów metali i nie maj wasnoci inhibicyjnych, a jeli nawet tak, w minimalnym stopniu.

Mechanizm gaszenia poarów metali za pomoc proszków ganiczych jest odmienny od mechanizmu gaszenia poarów staych materiaów palnych. Jakkolwiek na proces ten skadaj si róne jego elementy takie jak: izolacja przed dostpem utleniacza, obnienia temperatury palcego si materiau, rozrzedzenie w strefie spalania tlenu itp., to jednak najwaniejsze moliwie dokadnie izolowanie powierzchni metalu od dostpu powietrza. Z tego to powodu gaszenie poarów metali wymaga innego podawania proszku ni w czasie gaszenia poarów grupy AB, B czy C. Przy stosowaniu proszków z grupy M a przeznaczonych do gaszenia poarów metali (grupy poarów D), naley moliwie dokadnie pokry szczelnie i stosunkowo grub warstw ca powierzchni palcego si materiau. Tworzenie chmury proszkowej jest tu zupenie niewskazane. Proszek naley podawa agodnym, spokojnym strumieniem. Proszków "M" zuywa si znacznie wicej na ugaszenie 1m2 poaru ni proszków przy gaszeniu innych grup poarów; jest to rzd wielkoci od 10 do 20 razy wyszy. Powierzchnia poaru musi zosta pokryta warstw proszku od 2 do 4cm., jeli w jakimkolwiek miejscu nastpi przerwa warstwy, trzeba jej ubytek uzupeni nastpn porcj proszku.


V. PODSTAWOWE PARAMETRY UŻY'TKOWE I KONTROLA JAKOŒCI.

Właœciwoœci użytkowe proszków stanowią podstawę oceny jakoœciowej, warunkując ich przydatnoœć i zakres stosowania w ochronie przeciwpożarowej. Zgodnie z PN-91/C-83602/02 do podstawowych parametrów użytkowych proszków zaliczamy: