przeciek, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany


  1. Synonimy do pojęć :

  1. Spisy powszechne i imienne w Polsce

1789 - Pierwszy Spis Ludności Rzeczypospolitej

1790 - Pierwszy Imienny Spis Ludności

1921 - Narodowy Spis Powszechny

1931 - Narodowy Spis Powszechny

1946 - spis sumaryczny

1950 - Narodowy Spis Powszechny

1960 - Narodowy Spis Powszechny

1970 - Narodowy Spis Powszechny

1978 - Narodowy Spis Powszechny

1988 - Narodowy Spis Powszechny

2002 - Narodowy Spis Powszechny

  1. Podziały klasyfikacyjne - dopisać pozostałe elementy i kryterium podziału:

miesiąc) do ogólnej liczby urodzeń żywych,

• Umieralność postneonatalna - stosunek zgonów niemowląt (liczących więcej niż 28 dni ale mniej niż 1 rok) do ogólnej liczby urodzeń żywych,

• Umieralność endogeniczna - związana ściśle z wewnętrzną kondycją jednostek, z życiem wewnątrzmacicznym i okolicznościami porodu,

• Umieralność egzogeniczna - mająca źródło w styczności niemowląt z otoczeniem (najczęściej wywołana chorobami zakaźnymi, złym odżywianiem, brakiem higieny lub wypadkami

ekonomiczne grupy:

• wiek przedprodukcyjny - mężczyźni i kobiety w wieku 0-17 lat,

• wiek produkcyjny - mężczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18-59 lat,

grupa ta została podzielona na :

• wiek mobilny (18-44 lata mężczyźni i kobiety),

• wiek niemobilny (45-64 lata mężczyźni i 45-59 lat kobiety),

• poprodukcyjny - mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej.

  1. Społeczna nierówność wobec śmierci oraz jej współczesne przejawy

Okólski, „Demografia”, s.80

„Umieralność jest zróżnicowana we współczesnym świecie. Wprawdzie jej poziom w Ameryce Północnej, Australii, większości krajów Europy, Japonii i kilku innych krajach jest względnie niski (wartość e(0) często przekracza 75 lat) i zbliżony, ale utrzymuje się tam wyraźne zróżnicowanie społeczne umieralności; osoby z niższych warstw społecznych żyją krócej niż osoby z wyższych warstw. W innych częściach świata (np. w większości krajów afrykańskich) poziom umieralności jest często nieporównanie wyższy; są kraje, w których e(0) nie przekracza 50 lat lub nadal zdarzają się katastrofy umieralności. Od końca lat 60. Znamienną cechą tendencji umieralności jest nieoczekiwane na ogół przyspieszenie jej spadku w krajach o najwyższym poziomie e(0) oraz zwolnienie spadku, stagnacja lub w pewnych przypadkach nawet wzrost umieralności w krajach, w których poziom e(0) jest względnie niski. Do tej drugiej grupy należała do niedawna również Polska i inne byłe kraje komunistyczne.”

  1. Jakie dane są potrzebne do obliczenia

  1. Co się rejestruje w USC [Urzędzie Stanu Cywilnego] w Polsce?

Urodzenia, zgony, zawarcie związku małżeńskiego, unieważnienie związku małżeńskiego, rozwód

  1. Zgony niemowląt z przyczyn egzogenicznych

Umieralność egzogeniczna - mająca źródło w styczności niemowląt z otoczeniem (najczęściej wywołana chorobami zakaźnymi, złym odżywianiem, brakiem higieny lub wypadkami

  1. Jaki jest to typ reprodukcji, gdy przypada 2 dzieci na kobietę w wieku…

jeśli 2 dziewczynek - reprodukcja rozszerzona;

jeśli 2 chłopców - r. zawężona;

a gdy para- r. prosta

  1. Zmiany w zakresie rozrodczości i umieralności w II połowie XX w. w krajach słabo rozwiniętych (III świata)

1947 - 1961 - I wyż demograficzny

1964 - 1972 - I niż demograficzny

Lata 70 i 80 - II wyż demograficzny

  1. Statystyka dotycząca rozwodów w Polsce (dzieci rozwodników) ???

  1. Kategorie małżeństw (mieszane, o przewadze cech…, powtórne czyste, powtórne mieszane itp.) ???

  1. Uzupełnianki:

  1. Wartości współczynników w 2008  roku: o ile pamiętam w promilach

  1. Pojęcia:

1) homogenizacji zbiorowości seniorów,

2) „obwinianiu” osób starszych,

3) postrzeganiu procesu starzenia się w kategoriach problemu społecznego,

4) rozbudzaniu konfliktów międzypokoleniowych na bazie dyskusji o międzypokoleniowej (nie)sprawiedliwości i (nie)równości,

5) bezwzględnym i stałym łączeniu procesu starzenia się z polityką społeczną.

  1. Zmiana w zakresie struktury gospodarstw domowych i w zakresie struktury rodzin (1988-2002)

Tendencja długookresowa: będzie tak samo wszędzie czyli najważniejsze prawidłowości charakteryzujące przemiany rodzin i g.d w UE

  1. Szybszy wzrost liczby g.d niż liczby ludności ogółem. G.d małe rulezzz!!!

  2. Wzrost liczby i odsetka g.d. 1os. Zwłaszcza młodzi

  3. Spadek znaczenia g.d wielorodzinnych na rzecz g.d 1os. Z rodziny nuklearną na czele, coraz częściej bezdzietne pary

  4. Więcej g.d. przez rodziny niepełne (zwł. Samotne matki)

  5. Upowszechnienie się różnych form nie-tradycyjnych form rodzinnych i quasi-rodzinnych

Zmiany te wypływają z dojrzewania demograficznego społecznego. Współczesnej Europy (tj struktura wieku podobna), jak i ujednolicenia się oblicza gospodarczego i obyczajowego.

  1. Migracje zagraniczne z Polski po wstąpieniu do UE

  1. Znaczenie i kontekst:

  1. Które współczynniki zawierają wyłącznie miary częstotliwości?

Te współczynniki, które określają występowanie danego zdarzenia demograficznego w danej populacji lub jej subpopulacji np. urodzenia, zgony, rozwody, małżeństw

  1. przedstawiciele determinizmu demograficznego - nurt socjologii naturalistycznej przypisujący czynnikom ludnościowym główną lub wyłączną rolę w kształtowaniu rzeczywistości społecznej -

  2. kraje największej imigracji w XX w

  3. przebieg linii Hejnala i czego dotyczyła - nowa linia Hajnala przebiega przez Polskę, dzieląc Europę na dwie części pod względem wzorców tworzenia rodziny . Na zachodzie - późny wiek zawierania małżeństw i małżeństwo nie jest powszechną formą związku. Na wschodznie - wczesny wiek zawierania małżeństw i małżeństwo jest powszechną formą związku. [Polska prawie w całości leży po zachodniej stronie]

  4. główne przyczyny rozwodów na pdst. badań

  5. stosunek Polaków do aborcji

  6. prognozy demograficzne

  7. gospodarstwa domowe na podstawie spisu powszechnego z 2002r.

  8. współczynnik reprodukcji netto i brutto

    1. Współczynnik reprodukcji netto - charakteryzuje on aktualną płodność i umieralność, wyrażając średnią liczbę żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej, które dożyją wieku swych matek, przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym, przy założeniu niezmiennego aktualnego poziomu płodności i umieralności zgodnego z tablicami płodności i umieralności.

    2. Współczynnik reprodukcji brutto - jest on miarą charakteryzującą aktualną płodność za pomocą średniej liczby żywo urodzonych dzieci płci żeńskiej, przypadających na jedną kobietę w wieku rozrodczym. Jest on iloczynem ogólnego współczynnika dzietności i współczynnika wyrażającego częstość rodzenia dziewcząt

  1. Współczynniki dzietności

  1. Polityka ludnościowa- co to jest, jakie sa rodzaje,

    1. Przez politykę ludnościową należy rozumieć oddziaływanie państwa za pomocą odpowiednich bodźców na kształtowanie się stosunków ludnościowych w celu osiągnięcia założonej liczby oraz (lub) struktury ludności według płci i wieku, a także (lub) założonego tempa wzrostu (dodatniego lub ujemnego) i rozmieszczenia terytorialnego.

    2. Wyróżniamy dwie kategorie polityki ludnościowej:

      1. Polityka odpowiadająca zapotrzebowaniu ludności - chodzi tu o skutki wynikające z istniejącej struktury ludności według płci i wieku, polityka ludnościowa tej kategorii jest polityką społeczno-ekonomiczną wymuszaną przez procesy i struktury demograficzne.

      2. Polityka kształtująca procesy ludnościowe - działania zmierzają do kształtowania procesu płodności, umieralności i ruchów migracyjnych. Zakres tej polityki dotyczy działań związanych ze świadomym planowaniem wielkości rodziny jak i programów zmierzających do obniżenia poziomu umieralności.

    3. W polityce ludnościowej można wyróżnić dwa przeciwstawne kierunki działania:

      1. Politykę pronatalistyczną - zmierza ona do zachowania lub podniesienia istniejącego poziomu dzietności,

      2. Politykę antynatalistyczna zmierza ona do obniżenia poziomu dzietności.

  1. Teorie migracji (autor, założenia, przyczyny, skutki, czas, miejsce) [tekst Okólskiego]

    1. Teoretyczna koncepcja migracji [Kant, Zipf]

      1. Tzw. Model ciążenia. Wielkość strumienia migracyjnego jest wprost proporcjonalna do potencjału demograficznego i odwrotnie proporcjonalna do fizycznego dystansu między tymi jednostkami

    2. Hipoteza czyników wypychających i przyciągających [Lee]

      1. Skłonność do migracji zależy od bilansu czynników i modyfikacji pośrednich

    3. Ekonomiczne [Smith, Hichs]

      1. Źródłem migracji są różnice w poziomach wynagrodzeń. Są efektem indywidualnych decyzji siły pracowniczej

    4. Teoria skumulowanej przyczynowości migracji [Massey]

      1. Warunkiem koniecznym przepływu siły roboczej jest indywidualny, racjonalny rachunek kosztów i korzyści oraz oczekiwanie dodatniego dochodu netto.

    5. Teoria nowej ekonomicznej migracji pracowniczej [Stark]

      1. Szczególnie predysponowana do wyjazdu za granice jest siła robocza, której stabilność egzystencji została silnie naruszona

  2. Teorie płodności (autor, założenia, przyczyny, skutki, czas, miejsce) [Teoria niskiej płodności wg McDonalda]

    1. Teoria racjonalnego wyboru - kalkulacja kosztów i korzyści wynikających z posiadania dziecka

    2. Teoria unikania ryzyka - w przypadku niepewnej sytuacji ekonomicznej unika się decyzji o posiadaniu dzieci dopóki nie zabezpieczy się przyszłości.

    3. Post-modernistyczna teoria wartości - wzrost wartości takich jak samorealizacja itd.

    4. Teoria równości płci

  1. Teoria I przejscia demograficznego (autor, założenia, przyczyny, skutki, czas, miejsce).

- od końca XVIII w.

- spadek umieralności (rozwój medycyny)

- rozkwit instytucji małżeństwa i rodziny: królewskie dziecko + rodzice; życie zgodne z normami/ kanonami kulturowymi

- oczekiwano, że dzietność ustabilizuje się na poziomie gwarantującym prostą zastępowalność pokoleń,

- van de Kaa nazwał I prz. dem. altruistycznym, bo cała uwaga była skupiona na tworzeniu rodziny

* W koncepcji zaproponowanej przez prof. van de Kaa punkt ciężkości jest zdecydowanie przesunięty na zmiany motywacji, zmiany systemu wartości, norm zachowań, postaw kulturowych - to wszystko decyduje o indywidualnym podejmowaniu decyzji, także tych związanych z tworzeniem rodziny.

0x08 graphic
- ale zmiany dzietności w latach '60 XX w.

  1. Teoria II przejscia demograficznego (autor, założenia, przyczyny, skutki, czas, miejsce

- podsumowuje istotę przemian demograficznych zachodzących od lat 60. w wysokorozwiniętych krajach Europy Zachodniej, a od początku lat 90. w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

- procesy te przejawiają się:

- spadek dzietności poniżej poziomu prostej zastępowalności pokoleń

- opóźnianie decyzji o urodzeniu pierwszego dziecka

- wzrost liczby urodzeń pozamałżeńskich

- spadek skłonności do zawierania małżeństw

- wzrost odsetek osób żyjących w związkach konsensualnych i zw. Typu LAT

- spadek umieralności i wydłużenie się życia

- nasilenie się procesów migracyjnych

1. przejście od ery królewskiego dziecka do ery pary królewskiej z dzieckiem

2. przejście od złotego wieku małżeństwa do świtu kohabitacji

3. przejście od zapobiegawczej antykoncepcji do świadomej prokreacji

4. przejście od jednorodnej do wielorakich form rodziny i gosp. domowego

5. przejście od granicy trwania życia wyznaczonej warunkami społeczno-ekonomicznymi do granicy umieralności biologicznej

6. przejście od wysyłania do przyjmowania imigrantów

- jest wynikiem postępujących od lat '60. przemian politycznych i światopoglądowych - rozwój egalitarnego społeczeństwa, wzrost autonomii jednostki, odrzucenie tradycyjnych wartości, poprawa warunków życia (rozwój usług, technologii, medycyny); - nasilenie dążeń samo-realizacyjnych jednostki - przejście indywidualistyczne

- zmiany zachodzą na 4 płaszczyznach:

1) technologiczna

2) ekonomiczna - odchodzimy od społ. opartego na sile rąk, przegraną jest klasa robotnicza; nowa klasa: intelektuariat; serwicyzacj społeczeństw

3) społeczna - egalitaryzm, nowy podział ról w rodzinie-demokratyzacja; ('60. ruchy feministyczne, rewolucja seksualna, bunt młodych - liberalizacja, laicyzacja)

4) kulturowa - styl życia, wzory zachowań, wartości; odrzucenie wartości tradycyjnych, indywidualizacja, samorealizacja, akceptacja różnych stylów życia (globalizacja), niezależność (teoria postmodernistyczna, postmaterialistyczna, rozwoju cywilizacji); zmiana motywacji prokreacyjnych - te zmiany mogą się odbić na sferze małżeństwa, rodziny (nowy model)

- cechy ponowoczesności:

1) wzrost alternatywnych stylów życia:

- single

- małżeństwa powtórne

- związki kohabitacyjne, typu LAT

- komuny - religijne, ekologiczne, feministyczne

- małżeństwa grupowe - kooperacja ekonomiczna par małżeńskich

- związki homoseksualne

- indywidualizacja: homo options - nieskończona ilość wyborów;

społeczeństwo ryzyka

- wzrost niespokrewnionych gospodarstw domowych - singularyzacja gospodarstw

- era świadomego planowania rodziny - silny spadek płodności (wzrost skuteczności środków antykoncepcyjnych)

- przechodzenie od epoki King child + parents do King parents+ Ew. dziecko (DINKS) - inwestycja w siebie, podmiotem para

  1. Definicje:

1) żywe urodzenie jest to całkowite wydalenie lub wydobycie z ustroju matki noworodka, niezależnie od czasu trwania ciąży, który po takim wydaleniu lub wydobyciu oddycha bądź wykazuje jakiekolwiek inne oznaki życia, jak: czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli (mięśni szkieletowych) bez względu na to, czy sznur pępowiny został przecięty lub łożysko zostało oddzielone; każdy taki noworodek jest uważany za żywo urodzonego;

2) zgon płodu (martwe urodzenie) jest to zgon następujący przed całkowitym jego wydaleniem lub wydobyciem z ustroju matki — o ile nastąpił po upływie dwudziestego drugiego tygodnia ciąży lub później. O zgonie świadczy to, że po takim oddzieleniu płód nie oddycha ani nie wykazuje żadnego innego znaku życia, jak: czynność serca, tętnienie pępowiny lub wyraźne skurcze mięśni zależnych od woli;

3) Płodność kobiet mierzy się współczynnikiem obliczonym jako iloraz liczby urodzeń żywych i liczby kobiet w wieku rozrodczym (15—49 lat).

4) Współczynniki reprodukcji ludności:

współczynnik dzietności kobiet oznacza liczbę dzieci, którą urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15—49 lat), przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne;

współczynnik reprodukcji brutto przedstawia liczbę córek urodzonych przeciętnie przez kobietę, przy

założeniu, że kobieta będąc w wieku rozrodczym (15—49 lat) rodzić będzie z częstotliwością, jaką charakteryzują się wszystkie kobiety rodzące w roku, dla którego oblicza się współczynnik reprodukcji (niezmienne współczynniki płodności);

współczynnik reprodukcji netto przedstawia liczbę córek przypadających na kobietę (przy analogicznych

założeniach), z wyeliminowaniem córek, które — jak wynika z aktualnych tablic trwania życia — nie dożyją do wieku swoich matek. Współczynnik ten wyraża stopień zastępowania pokoleń matek przez córki.

5) Współczynnik dynamiki demograficznej jest to stosunek liczby urodzeń żywych do liczby zgonów w danym okresie.

6) Przyrost naturalny ludności obliczono jako różnicę liczby urodzeń żywych i liczby zgonów w danym okresie.

7) Mediana wieku (wiek środkowy) ludności jest parametrem wyznaczającym granicę wieku, którą połowa ludności już przekroczyła, a druga połowa jeszcze nie osiągnęła.

Dane na 2008 rok [w tys.]

_________________________

TYPOLOGIA MODELI AKSJOLOGICZNYCH (ODNOSZĄCYCH SIĘ DO WARTOŚCI) - autorstwa Slany i Kluzowej:

  1. Model zunifikowanych wyborów aksjologicznych: Funkcjonuje on w sytuacji, w której wszyscy lub zdecydowana większość członków zbiorowości społecznej aprobuje określone wartości. Wartości te są najczęściej mocno osadzone w tradycji kulturowej danej zbiorowości i wspierane przez autorytety (kościół, państwo).

  2. Model wspólnych środowiskowych wyborów aksjologicznych: Zakłada istnienie pewnego aksjologicznego układu odniesienia dla różniących się od siebie różnych opcji wartości reprezentowanych przez zbiorowość.

  3. Model zindywidualizowanych wyborów aksjologicznych: Gdy nie istnieje żaden wyraźniej zarysowany społeczny układ odniesienia aksjologicznego. Podejmowane przez jednostkę decyzje wynikają z ich osobistego sposobu postrzegania świata.

  4. Model rozbieżnych środowiskowych wyborów aksjologicznych: Występuje wówczas gdy poszczególne grupy tworzące zbiorowość reprezentują przeciwstawne opcje aksjologiczne.

Socjologia ludności - zagadnienia z egzaminu (2009, I termin)



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
9.Zegar demograficzny 2014, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
2.Piramidy wieku - tendencje zmian, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
3.wybrane wskaźniki urbanizacji, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
pytania z ustnego u Slany, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
10.Prognozy demograficzne, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
5.Demograficzny portret rodziny, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
2.Struktura ludności według wieku - wskaźniki, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
10.Polityka ludnościowa, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
8.umieralność, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
3.Struktura ludności według stanu cywilnego, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
9.migracje, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
3.urbanizacja - mapa, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
4.Struktura społeczno-ekonomiczna ludności - wybrane wskaźniki, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności.
teksty, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
socjologia ludności wykłady uj fresh przedswiateczny, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
7. rozrodczość, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
3.Struktura ludności według poziomu wykształcenia, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
egzamin ludność 1.2, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany
2.piramidy wieku - przykłady, SOCJOLOGIA UJ, Socjologia ludności. UJ. Slany

więcej podobnych podstron