LIKOPEN

Likopen jest węglowodorem nienasyconym o budowie podobnej kauczuku. Należy do rodziny naturalnych pigmentów (karotenoidów) występujących u roślin i zwierząt. Jest jednym z najlepszych antyutleniaczy, przez co posiada właściwości chroniące organizm przed licznymi chorobami. Sposób, w jaki likopen doprowadza komórki nowotworowe do zagłady, nie jest jasny. Sądzi się, iż powoduje on odbudowanie połączeń międzykomórkowych

Badania naukowe dowiodły jego ochronnego działania przed wieloma chorobami: rakiem płuc, schorzeniami przewodu pokarmowego i gruczołu prostaty, a także chorobami układu sercowo-naczyniowego. Zasada jest bardzo prosta - im wyższe jest stężenie likopenu w krwi i tkankach tym większa ochrona przed chorobami takimi jak zawał, czy miażdżyca. Ochronę przed tymi chorobami zawdzięczamy cennej właściwości likopenu, jaką jest obniżanie poziomu "złego" cholesterolu (LDL) w krwi. Jest afrodyzjakiem - działanie to związane jest z kumulacją likopenu w tkance okrężnicy, piersiach, macicy, wątrobie i skórze. Likopen ma wpływ na męskość. Jest magazynowany w jądrach i prostacie. Panowie cierpiący na niepłodność o nieznanym charakterze już po trzech miesiącach przyjmowania zwiększonych dawek likopenu w większości (aż u 67% badanych!) pozbywali się tego problemu.

Badania przeprowadzone na osobach zarażonych wirusem HIV udowodniły, że likopen zwiększając naturalne obronne siły organizmu znacznie opóźnia czas wystąpienia pierwszych objawów choroby. Współpracuje z innymi substancjami, takimi jak cynk, miedź, selen, witaminy A i E oraz flawonoidy. Dzięki ich działaniu wzmaga się aktywność niemal wszystkich komórek układu immunologicznego, a więc limfocytów T i B, komórek NK (naturalnych morderców)  i leukocytów.

Likopen ma tę przewagę nad innymi przeciwutleniaczami, jak na przykład witaminą C, że nie ulega rozkładowi i nie dezaktywuje się pod wpływem ciepła, dlatego pod tym względem wszystkie przetwory pomidorowe w niczym nie ustępują świeżym warzywom, a nawet je przewyższają. Okazało się bowiem, że likopen z przetworów (z ketchupu czy też z sosu pomidorowego) jest lepiej przyswajalny. Podkreśla się, że likopen jest najbardziej skutecznym likwidatorem wolnych rodników sposród znanych karotenoidów.

LUTEINA I ZAEKSANTYNA

Te dwa karotenoidy współdziałając ze sobą pomagają utrzymać nasze oczy w dobrej kondycji i zachować dobry wzrok. Luteina i zeaksantyna w organizmie ludzkim znajdują się w surowicy krwi oraz siatkówce oka w regionie zwanym plamka żółtą. Plamka żółta skupia komórki nerwowe odpowiedzialne za powstawanie obrazu w oku, a co za tym idzie za ostrość widzenia.

Naturalnymi źródłami luteiny są ciemnozielone warzywa liściaste oraz czerwone i żółte warzywa i owoce takie jak: kapusta włoska, szpinak, brokuły, zielony groszek, dynia, papryka, kukurydza, kiwi, winogrona, pomarańcze oraz żółtko jaja. Zeoksantynę znajdziemy w kukurydzy.

W ludzkim organizmie luteina pełni dwie ważne funkcje: stanowi filtr pochłaniający szkodliwe dla oka niebieskie spektrum promieniowania świetlnego zapobiegając, tzw. zwyrodnieniu plamki związanemu z wiekiem; jest antyoksydantem. Dzienne zapotrzebowanie na luteinę i zeaksantynę nie zostało jednoznacznie ustalone. Zaleca się jednak spożywanie 5 mg luteiny i 1 mg zeaksantyny każdego dnia.

Przeprowadzone ostatnio w pięciu krajach europejskich badania wykazały, że spożycie wymienionych wyżej antyoksydantów przez zdrowe dorosłe osoby wynosi mniej niż połowę zalecanej ilości. Zaleca się codzienne spożywanie dodatkowych 2-3 porcji ciemnozielonych warzyw liściastych jak szpinak lub regularną suplementację w ilości 1-2 mg luteiny/dobę.

Wykorzystanie karotenoidów w żywności

Kategoria	Symbol	Substancja	Uwagi	Stosowanie
barwniki	E 160 a	karoten	Prowitamina A	Margaryna, słodycze, itp.
		E160 c	kapsantyna	Ekstrakt papryki	Serki twarogowe, sery topione
		E 160 d	likopen	Ekstrakt pomidora	Lody, produkty żelujące
		E 161	luteina	Naturalny lub syntetyczny	Ciasta, słodycze, dekoracje spożywcze

Zawartość retinolu (witamina A) i karotenu (prowitamina A) [μg/100g]

Produkt	Karoten	Retnol
Tran	-	18000
Masło śmietankowe	457	533
Mleko 3%	22	25
Żółtko jaj	578	674
Śmietana 18%	112	131
Twaróg chudy	8	9
Twaróg tłusty	57	67
Wątroba wieprzowa	637	3090
Wątroba wołowa	1688	7280
Łosoś	8	38
Sardynki	11	49
Sałata	865	-
Szpinak	2689	-
Banany	183	-
Brzoskwinie	207	-
Gruszki	8	-
Jabłka	34	-
Morele	1386	-
Porzeczki czerwone	70	-
Śliwki	94	-
Truskawki	35	-
Wiśnie	302	-
Ser Gouda	223	260

---