Skręcenia
Powstają na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie - uszkodzeniu ulegają części miękkie (torebka stawowa, więzadła).
Jakie są objawy?
Towarzyszy im:
- ból (spoczynkowy lub przy ruchach),
- obrzęk (opuchlizna),
- zasinienie (wylewy krwi),
- patologiczne zwiększenie zakresu ruchów (palec zgina się w drugą stronę).
Jak postępować?
Należy unieruchomić (patrz dalej), można nałożyć zimny okład i to wszystko. Oprócz zabezpieczenia przed powiększeniem destrukcji stawu da to dodatkowo efekt p/bólowy (doustne środki p/bólowe działają słabo). Konieczne rtg (prześwietlenie) stawu i fachowa porada lekarska, bo choć przy niewielkich skręceniach nieobciążonych stawów można liczyć na to, że zagoi się samo, to po rozerwaniu np. więzadeł w kolanie niezbędny okazać się może zabieg operacyjny.
Zwichnięcia
Przy silniejszym urazie, gdy do obrażeń tkanek miękkich stawu dołączy się przemieszczenie współpracujących elementów kostnych (utrata łączności powierzchni stawowych - 'główka wyskoczy z panewki') - powstaje zwichnięcie. Staw jest niestabilny, a dodatkowo może dojść do uciskania tętnic lub nerwów. Nierzadko towarzyszą złamania.
Jakie są objawy?
Objawy jak przy skręceniu i dodatkowo zniekształcenie obrysów stawu oraz brak ruchów czynnych. Zwichnięcia są bardzo bolesne. Nieprawidłowe ułożenie jest sprężynowo utrwalone, tzn. po każdej nawet drobnej zmianie następuje powrót do stanu pierwotnego.
Jak postępować?
Szybkie i fachowe nastawienie zwichniętego stawu ma znaczenie pierwszorzędne, jednak przy braku fachowej pomocy nie należy doraźnie nastawiać zwichnięcia. Konieczne jest dobre unieruchomienie i szybki transport do szpitala.
Jak unieruchomić staw?
Stawy unieruchamia się wg następującej zasady: unieruchamiamy względem siebie dwie sąsiednie kości. W przypadku stawu skokowego oznacza to unieruchomienie stopy w stosunku do podudzia; kolana: podudzia wzgl. uda; barku: ramienia wzgl. tułowia (chusta trójkątna), zwichnięcie stawu biodrowego przez obandażowanie miednicy i obu kończyn. Kończynę unieruchamia się w takiej pozycji, jaką przybiera chory. Najlepsze są druciane drabinki typu szyna Kramera (po owinięciu watą i bandażem wygina się je do woli, a modeluje na zdrowej kończynie). Bandaż elastyczny też w jakimś stopniu unieruchomi skręcony staw, choć może zaburzać i tak już upośledzone krążenie krwi.