Georg Simmel (1858 - 1918)
Prace:
„Zagadnienia z filozofii dziejów”, „Badania z zakresu teorii poznania” 1892
„Filozofia pieniądza” `1900
„Filozofia kultury. Eseje z historii” 1911
„Podstawy socjologii” 1917.
Przedstawiciel neokantyzmu badeńskiego.
Poznanie w naukach humanistycznych:
Jego warunkiem jest rozumienie,
Podstawową metodą socjologiczną jest rozumienie,
Wynika z potrzeb praktycznych,
Istnieje dzięki formom społecznym.
Celem nie jest wyjaśnianie, ale rozumienie. Człowiek żeby przetrwać w życiu musi poznawać, musi przystosować się do życia. Poznanie ewoluuje, zmienia się. Nauki humanistyczne wiązały się z rozwojem poznania. Człowiek może poznawać świat dzięki formom, w które ujęta jest rzeczywistość.
Jak możliwe jest społeczeństwo?
Społeczeństwo jest wyobrażeniem, które pochodzi od jednostki,
Niepowtarzalność rzeczywistości indywiduów jest dla nas nieuchwytna,
Dlatego typizujemy ludzi, np. matka, listonosz, dobry, chciwy, wg różnych kategorii: moralnych, psychologicznych, społecznych.
To wyobrażenie pojawia się wtedy, gdy człowiek myśli o sobie w opozycji do innych ludzi. Każdy człowiek jest inny. Nie da się funkcjonować w świecie złożonym z indywiduów, dlatego stosujemy uproszczenia (typizujemy).
Społeczeństwo to:
Całością złożoną z różnych elementów. Stanowi ona proces uspołecznienia. U jego podstaw leży harmonia wprzód ustanowiona między indywiduum a społeczeństwem i jest w pełni realizowana. Każde indywiduum może znaleźć swoje miejsce w społeczeństwie,
Doskonałość społeczna to continuum. To nie stan lecz proces. To niezliczona ilość form społecznych, zjawisk, oddziaływań, trwałe czy chwilowe stosunki.
Społeczeństwo to wzajemne oddziaływanie jednostek na siebie - proces. Socjologia jest nauką o procesach, interakcjach.
Indywidua:
Mają skłonność do uspołecznienia i do izolacji. Ta sprzeczność dynamizuje społeczeństwo i rozwój indywiduów,
Podmioty składające się na społeczeństwo, zachowują swoją indywidualność i bezwarunkowość „ja”.
Bezwarunkowość „ja” - jest związane z rozwojem osobniczym jednostki, jeśli nie jest w stanie przeciwstawić się społeczeństwu.
Formy społeczne 1:
są aprioryczne, czyli nie pochodzą z doświadczenia, lecz są procesem ujmowania rzeczywistości przez podmiot w poznaniu,
To, co powoduje stworzenie społecznej całości z indywiduów, to społeczne a priori,
Umożliwiają komunikację i percepcję rzeczywistości społecznej, stanowią warunek wzajemnego oddziaływania.
Najpierw jesteśmy wyposażeni w formę (definicja), a potem jesteśmy w stanie rozpoznać tę formę z tym, z czym mięliśmy doświadczenie. Rozpoznawanie tych samych form w różnych sytuacjach umożliwia nam komunikację.
Formy społeczne 2;
Nigdy nie oddaje pełni poznanej rzeczywistości,
Są historycznie uwarunkowane, podlegają procesowi rozwoju, np. rodzina,
Są tworami historycznymi: nie ma sztuki w ogóle, ale w kontekście czasu i przestrzeni,
Formy są autonomiczne, nie można ich sprowadzić do innych form, ani do treści,
Np. konflikt, prostytucja, towarzyskość, dominacja.
Typy społeczne (uczestnicy interakcji):
Wzory interakcji,
Zakres praw i obowiązków,
Pełnią w życiu społecznym określone funkcje,
Obcy (dystans społeczny),
Ubogi (relatywizm).
Obiektywność poznania wynika z dwóch założeń:
Następstwie wrażeń odpowiada stosunek rzeczy, nie tylko spostrzeganych, ale również w moim spostrzeganiu jawi się byt,
Jeśli to, co obiektywne jest rzeczywiste, to spostrzeżenia są konieczne, zawsze w tych samych warunkach będzie się pojawiać i będzie się pojawiać u innych podmiotów.
Rozumienie
Rzeczowe - sens przekazu bez względu na osobę,
Historyczne - jedna interpretacja prawdziwa, zgodna z interpretacją autora.
Socjologia:
Pojęcie społeczeństwa jest abstraktem warunkującym istnienie socjologii jako samodzielnej nauki,
Bada to, co w społeczeństwie jest społeczne. Istnieje ono tam, gdzie większa liczba jednostek nawiązuje stosunki wzajemnego oddziaływania, które jawią się jako pewna jedność. Ta jedność to uspołecznienie,
Bada formy uspołecznienia.
Geometria społeczna:
Diada (para), triada - grupa
Zróżnicowanie ról,
Wielkość grupy
Społeczeństwa masowe - zagrożenie wolności indywiduum,
Rozluźnienie więzi,
Dystans.
Filozofia pieniądza:
Wartość to dystans między podmiotem a przedmiotem: czas zdobycie, rzadkość, trudność, konieczność wyrzeczeń,
Pieniądz - stwarza dystans między ludźmi i jego przedmiotem i dostarcza środków na jego pokonanie,
Reifikacja (ubóstwienie) pieniądza (cel sam w sobie), racjonalizacja, przewaga ilościowych kategorii życia społecznego (uprzedmiotowienie, atomizacja, osamotnienie, izolacja, alienacja).
Ludzie przestają widzieć ludzi w innych ludziach.
Moda - dialektyka życia społecznego:
Forma stosunku społecznego, umożliwiająca dostosowanie do grupy i jednocześnie samostanowienia,
Proces historyczny - awangarda, popularność, odchodzenie,
Nadmierny sukces prowadzi do porażki.
1