Klasyczne koncepcje kształcenia zintegrowanego
Integracja - scalanie, połączenie w całość.
Integracja z nauczaniu- ma na celu pokazanie związków między wszystkimi przedmiotami nauczania oraz ukazanie nauki jako całości.
Idea kształcenia integralnego XIX - XXw. (jako przeciwstawienie się tradycyjnej szkole Herbarta -nauczanie dominowało nad uczeniem się, nie uwzględniając zainteresowań ucznia i jego indywidualności). W nowym nurcie wychowania zaczęto stosować metody oparte na : działaniu, gromadzeniu i wyrażaniu doświadczeń i przeżyć oraz odeszło się od podziału na przedmioty. nauczanie łączne/ całościowe.
Odmiany nauczania łącznego/całościowego:
Metoda projektów - naturalizm, uwzględnianie zainteresowań dziecka, jego potrzeb, wspieranie jego aktywności i sprawności myślowej; sposób poznawania poprzez obserwację, kojarzenie, nawiązywanie do uprzednio zdobytej wiedzy, kształtowanie pojęć i ekspresja.
Metoda ośrodków zainteresowań
Metoda ośrodków pracy
Ideą koncepcji było nauczanie, uczenie się, nabywanie wiadomości i umiejętności poprzez łączenie treści, metod, form i rodzajów aktywności.
Nauczanie łączne (Linke) - do 14rż dziecko całościowo ujmuje świat i rzeczywistość- nie powinno pobierać nauki podzielonej na przedmioty.
Maria Montessori - przygotowanie dziecka do samodzielnego i swobodnego życia oraz rozwój jego możliwości. Aktywności dziecka powinna być kierowana jego zainteresowaniami.
Celestyn Freinet - ważna swobodna działalność twórcza dziecka, ekspresja słowna i artystyczna.
Polscy pedagodzy zajmujące się nauczaniem początkowym (nazwiska) : Dawid, Rowid, Więckowski, Muszyńska, Zborowski, Jakowicka, Walczyna, Maćkowiakowie.
Henryk Rowid - nauczanie oparte na solidarności, współdziałaniu, swobodnej i twórczej pracy - „szkoła twórcza”. Ośrodkiem pracy jest dziecko, jego życie i potrzeby, materiałem- środowisko oraz wymagania życia. Dzieci doskonaliły własne „ja”, rozwijały zdolności twórcze oraz tworzenie wartości materialnych i duchowych.
J.W.Dawid - (3 założenia :psychologiczne, teorio - poznawcze, społeczne) wszechstronny rozwój osobowości uczniów. Był przeciwny uczeniu się przez zabawę, dominowało działanie w postaci praktycznych czynności, zwiększony stopnień aktywizacji uczniów, lekcje miały atrakcyjny charakter.
Sergiusz Hessen- zbiór konkretnych zdarzeń z najbliższego otoczenia dziecka w którym żyją, dążenie do działania, rzeczywistość miała pomóc w zdobywaniu wiedzy o świecie. Wyrażanie się dziecka przez słowo - umiejętność ta decydowała o poziomie kultury ogólnej i rozwoju osobowości dziecka.
Współczesne uzasadnienie kształcenia integralnego
System klasowo - lekcyjny nie uwzględniał zainteresowań ucznia, jego indywidualności i potrzeb. Nastawiony był głównie na naukę przez dzieci zdolne, narzucał jednakowe tempo pracy każdemu dziecku nie biorąc pod uwagę jego możliwości.
W 1999r. - po reformie kładziono nacisk na kształtowanie kompetencji uczniów.
W tradycyjnych kształceniu dominowała praca umysłowa o charakterze książkowym, metody podające, ograniczano działalność i aktywność dzieci co wpływało negatywnie na rozwój osobowości dziecka. Dzieci miały niski poziom komunikowania się, miały problem z pisaniem, czytaniem czy ortografią, a zdobytej wiedzy nie potrafiły wykorzystać w praktyce. System ten nie pozwalał na wszechstronny i harmonijny rozwój dziecka.
Lubelska koncepcja nauczania integralnego(duża swoboda organizacji zajęć, uwzględnianie potrzeb dziecka i jego wszechstronny rozwój)
Autorka : Maria Cackowska. Dziecko powinno samo zdobywać wiedzę, nauczanie powinno pobudzać dziecko do działania, rozwijania działalności poznawczej, rozwiązywania problemów i samodzielnego planowania.
Założenia:
Łagodne przejście z przedszkola do szkoły,
2 cykle nauczania : 1cykl od 0 do 1 klasy, 2 cykl od 2-3 klasy,
Wszechstronny rozwój dziecka,
Jednostka tematyczna powinna stanowić całość,
Brak podziału na przedmioty i lekcje,
Nauczyciel sam decyduje o strukturze lekcji, o charakterze zadań i czasie na ich rozwiązanie i dostosowuje ją do zainteresowań ucznia,
W doborze treści powinno uwzględniać się : proporcje czasową, ciągłość tematyczną i stopniowanie trudności,
Przeplatanie pracy intelektualnej z zajęciami praktycznymi, ruchowymi i działalnością artystyczną,
Roczny plan powinno zacząć się od planowania doboru tematyki poznawczej i jej rozłożenia,
Jednostka zaczyna się od celu głównego,
Nauczyciel planując tematykę musi uwzględnić : porę roku, cechy najbliższego środowiska, zainteresowania dzieci, treści kształcenia i wymogi programowe,
Zajęcia muszą być ze sobą logicznie powiązane i przeplatane (uwzględniając higienę pracy umysłowej)
Planując działanie nauczyciel powinien uwzględnić:
KORELACJA-łączenie ze sobą treści należących do różnych przedmiotów nauczania i tworzenie układów integrujących w sobie treści tych przedmiotów.
Korelację wewnątrzprzedmiotową - wykorzystanie różnych treści z zakresu danego przedmiotu,
Korelację międzyprzedmiotową - wiąże problematyke pokrewną z różnych przedmiotów,
Korelacja synchroniczna - wiąże treść różnych przedmiotów w danym czasie,
Korelacja asynchroniczna - wiąże aktualnie realizowane treści z poprzednio omówionymi,
Korelacja bierna - gdy doszło do skorelowania treści proponowanych w programie/rozkładzie materiału,
Korelacja czynna- gdu nauczyciel aktywnie razem z uczniami opracowuje zbliżone treści.
Płaszczyzny kształcenia integralnego:
Integracja treściowa - punktem wyjścia jest środowisko społeczno-przyrodnicze i język polski, treści dotyczą dziecka, środowiska, kultury, świata wartości. Przedmioty : plastyka, muzyka, matematyka, wf i technika.
Integracja metodyczna - wielostronne kształcenie, cztery strategie nauczania:
*asocjacyjna -przyswajanie gotowej wiedzy poprzez obserwacje, wywiady,czytanie,przekazywanie treści przez nauczyciela.Angażowana pamięć.
*problemowa - samodzielne zdobywanie wiedzy poprzez prowadzenie eksperymentów, pogadanki, gry dydaktyczne
*działaniowa/operacyjna - wykonywanie czynności : przekształcających rzeczywistość, twórczych, rozrywkowo - relaksacyjnych, dzięki którym dzieci uczą się planowania i zdobywają umiejętności, podejmują samodzielne decyzje.
*ekspresja - rozwój emocjonalny : uczenie się własnego systemu wartości, przekonań, postępowania z przyjętym systemem.
Integracja wychowawcza - łączenie celów kształcenia i wychowania, systemy dydaktyczne muszą zawierać elementy wychowawcze, nauczyciel przedmiotowo traktuje uczniów, uwzględnia ich potrzeby, uczy współpracy, samodzielności.
Integracja organizacyjna - organizacja działań ucznia, różne formy pracy, pomoce dydaktyczne, właściwości otaczającej rzeczywistości.
Założenia kształcenia zintegrowanego w klasach I-III
Wszechstronny rozwój osobowości dziecka,
Uwzględnianie aktywności, potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka,
Kształtowanie umiejętności dziecka,
Dostarczanie przeżyć.
Idea kształcenia : ukazanie scalonego świata.
Integracja musi przebiegać na 4 płaszczyznach : treściowej , metodycznej, wychowawczej i organizacyjnej.
Prawidłowa integracja treściowa polega na pogłębianiu wiedzy z różnych dziedzin edukacji oraz na integracji wewnątrzprzedmiotowej , czyli łączeniu różnych zadań, ćwiczeń, form aktywności dla poszczególnych dziedzin.
Następną płaszczyzną integracji jest łącznie celów dydaktycznych z wychowawczymi pod względem metod i treści nauczania oraz możliwość wielostronnego działania.
Proces ten powinien :
-przygotować dziecko do dalszej edukacji i pobudzać jego ciekawość,
-uczyć działania i właściwych zachowań w różnych sytuacjach,
-wdrażać do uczestnictwa w życiu środowiska lokalnego,
-zachęcać do troski o zdrowie, bezpieczeństwo i higienę,
-prowadzić do poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie,
-nauczyć dostrzegać problemu matematyczne w życiu codziennym.
Zintegrowana edukacja powinna :
Zapewnić harmonijny rozwój intelektualny,fizyczny,psychiczny i moralny.
Rozwijać umiejętności służące uczeniu się (czytanie, pisanie, liczenie)
Uwzględniać indywidualność dziecka,
Wzmacniać wiarę we własne siły,
Stwarzać warunki do rozwijania samodzielności, kreatywności, zainteresowań,
Ukazać świat jako całość,
Przybliżać aktywne poznawanie świata,
Czynić dziecko przedmiotem zabiegów edukacyjnych połączonych wokół jego osoby.
Obecna koncepcja nauczania ma:
być zwrócona na dziecko jako podmiot i indywidualność,
zapewnić dziecku opiekę,
wspomagać rozwój dziecka,
rozwijać jego dyspozycje intelektualne,
dążyć do rozwoju społeczno-morlanego dziecka,
dążyć do rozwoju jego zainteresowań,
tworzyć warunki do podejmowania różnej działalności.