Wychowanie = Kształcenie

(średni zakres)

Przedmiotem oddziaływania jest osobowość i wszystkie jej aspekty!

Wychowanie =/= Kształcenie

(wąski zakres)

-rozwój moralno-społ (charakter) -rozwój fizyczny -rozwój estetyczny Przedmiot badań teorii wychowania

-rozwój procesów poznawczych = kształtowanie umysłowe Przedmiot badań dydaktyki

Przedmiotem badań pedagogiki jest wychowanie!

Wychowanie- narzucanie pewnych wzorów - Rousseau tego nie akceptował. Wychowanie jest synonimem kształcenia w szerokim zakresie.

Osobowość- zespół cech indywidualnych, jest indywidualna strukturą cech fizycznych i psychicznych jednostki. Cech osobowości nie da się rozłączyć.

Aspekty osobowości - cechy fizyczne i psychiczne czyli poznawcze, emocjonalne, motywacyjne.

Kształcenie w wąskim zakresie oznacza rozwój i kształcenie umysłowe.

(J.J. Rosseau)Swobodny rozwój ---Urabianie (E. Durkheim)

Wychowanie to złagodzone urabianie (Kazimierz Sośnicki)

W.g. Sośnickiego wychowanie zawiera El. Swobodnego rozwoju i urabiania.

*urabianie - Durkheim zakładał że wychowanie jest urabianiem jednostki na wzór grupy

*sytuacja pedagogiczna (wychowawcza)- ogół warunków (czynników) w jakich przebiega proces wychowania. (K. Sośnicki)

Schemat - podział sytuacji wychowawczych (pedagogicznych)

Rodzaje sytuacji wychowawczych

1)Sytuacje wywołane przez ludzką działalność

- bezpośrednie(wcyh formalne)

-pośednie (wcyh nieformalne)

2)Sytuacje niebędące wyikiem żadnej działalności

-środowisko wew. (geograficzno-biologiczne)

-środowisko zew. (biologiczne czynniki neurofizjologiczne)

Zadaniem dydaktyki jset proces kształcenia, dydaktyka jest działem pedagogiki jako nauki, pwostała w Xix- jej twórcą był J.herbart.

J. Herbart- swoją teorię oparł na psychologii i filozofii, starał się objąć całokształt zagadnień moralno-społęcznych. Wyróżnił dwa działy:

a) teorię wychowania moralnego - kształcenie charakteru

b) dydaktykę - ustala i formułuje cele kształcenia

Nauczanie to ni jest przekazywanie wiedzy tylko organizowanie warunkow uczenia się ucznia!

Dydaktyka ustala i opracowuje treści nauczania i bada je. Formuje prawa określające optymalne warunki uczenia się czyli zasady dydaktyczne.

Przedmiotem badań dydaktyki są metody nauczania i uczenia się ucznia (formy procesu nauczania, system oświaty) Dydaktyka bada zagadnienia związane z funkcją i rolą nauczyciela w procesie nauczania.

Pedentologia- bada zagadnienia dotyczące nauczyciela.

Metody badań

-Empiryczneindukcyjne, przechodzenie od szczegółu do ogółu

-Dedukcyjne -> od ogółu do szczegółu

Dydaktyka szczegółowa - nauczanie poszczególnych przedmiotów.

Szkoła Tradycyjna

J. Herbart - twórca pedagogiki jako nauki.

Pedagogika współczesna - działy pedagogiki jako przejaw jej naukowego rozwoju:

• pedagogika ogólna (wprowadzenie do pedagogiki)

• Dydaktyka - teoria nauczania i uczenia się

• Teoria wychowania moralno-społecznego, estetycznego i fizycznego

• Pedagogika społeczna

• Pedagogika porównawcza

• Pedagogika wieku dziecięcego

• Pedagogika i oświata dorosłych - andragogika

• Historia wychowania

Szkoła tradycyjna - J. Herbart:

• Pedagogika jest nauką na równi z filozofią, psychologia, etyką. Cele wych. Wyznacza etyka, ale środki psychologia.

• Proces wychowawzcy ma charakter obiektywny(cele i śr. Pedagog. Działania znajdują się poza psychiką dziecka)

• Najważniejszym celem wych. Jset ideał oparty na zasadach moralnych.

• Zasada nauki wychowania - kształcenie umysłowe podporządkowane jest etyce

• Formalizm szkoły tradycyjnej. Proces wychowania ma charakter obiektywny, nie zal. Od wieku ucznia ani od specyficznych okoliczności. Istnieje zawse wspolny celi wspolne metody.

• Stopnie formalne (etapy lekcji) w.g. Herbarta:

Jasność, Kojarzenie, System i Metoda

W.g. Herbarta uczenie się polega na wzbogacaniu pojęć, wyrażeń i wyobrażeń i dostarczaniu ich uczniom.

Wiedza jest niezmienna. Źródło wiedzy to słowo i książka!

Kojarzenie- kontroluje by uczeń dobrze kojarzył wiedzę

System- utworzenie w psychice ucznia systemu wiedzy, metod uczenia

Metoda - uczeń powinien zdobywać metody uczenia się, włącznie nowych treści do już posiadanych

Herbart uwazał że zadaniem szkoły jest przekazywanie wiedzy na całe życie.

Psychologia Asocjacyjna - założenia tej psych. Wpływały na proces nauczania. Psychika człowieka to zespół pojęć, wrażeń i wyobrażeń które składają się na pewną strukturę.

Psychologia Asocjacyjna - pojmowała rozwój psychiki jako pojmowanie coraz to nowych pojęć, wrażeń do już istniejących, wyraźny przykład rozumienia psychiki gdzie zakłada się że to proces psychiczny.

System Oświaty

Reforma została uchwalona w 1997(rzad Buzka) a realizacja jej miala miejsce w 1998r.

Jej celami było unowocześnienie szkoły i przystosowanie do współczesnego życia (UE)

Kolejnym celem ref. Miało być podniesienie poziomu wychowania.

Nauczanie zintegrowane w kl. 1-3 polega na zlikwidowaniu podziału na odrębne przedmioty w nauczaniu początkowym.

Miano zmienić proporcję między wiedza praktyczną a teoretyczna na resz praktycznej.

Przed ref. Byłpodział na przedmioty, po reformie utw. Bloki przedmiotowe.

Reforma zmieniła też zasady awansowania nauczycieli.

Fazy awansu zawodowego nauczycieli:

1. Faza kształcenia zawodowego (praktyka w szkole, studia nauczycielskie)

2. Faza adaptacji zawodowej (nauczyciel kontraktowy, nauczyciel stażysta)

3. Faza dojrzałości zawodowej (nauczyciel mianowany)

4. Faza mistrzostwa zawodowego (profesor, nauczyciel dyplomowany)

Stopnie awansu zawodowego nauczyciela:

Stażysta (9miesięcy)kontraktowy(2 lata 9 mies., staż skrócony od 9mies do 2 lat i 9 mies)mianowany(2 l i 9m, staż skrócony 9mies, rok i 9 mies)nauczyciel dyplomowany.

Raport UNESCO

„Edukacja, jest w niej ukryty skarb”

Jacque Delors - autor raportu

Biała Księga - powstała w latach 90', spisana w 1995r, tytuł „Biała księga kształcenia i doskonalenia. Nauczanie i uczenie się na drodze do uczącego się społeczeństwa”

3 czynniki przemian w życiu człowieka:

1) rozwój społeczeństwa informacyjnego

2) procesy globalizacji

3) przemiany naukowo-technicznej - należą do najważniejszych, decydują o przekształcaniu się społ. Edukacyjnego aby to miało wartościowy charakter to muszą być spełnione warunki:

a) koncentracja na kulturze ogólnej

b) Rozwój przydatności do zatrudnienia i do aktywności ekonomicznej

Celem nadrzędnym dążeń edukacyjnych staje się stworzenie uczącego się społęczeństwa jako rezultat edukacji ustawicznej.

W edukacji europejskiej koncentracja na kulturze ogólnej zapewni lepsze rozumienie rzeczywistości oraz bogatszą kreatywność, ponad to obiektywny ogląd do rozumienia świata a także umiejętność podejmowania decyzji.

Z białej księgi wynika że niezbędne jest przekształcenie społ. Europejskiego w społ uczące się i obywatelskie, w którym obok do stałego dążenia do kształcenia i zdobywania kwalifikacji oraz innych form przydatności do zatrudnienia będą rozwinięte działania edukacyjne w zakresie kultury naukowej:

a) historycznej b) filozoficznej c) etyki d) dziej znajomości 3 jezyków wspólnoty

e) pdostaw informatyki z technikami komputerowymi

Do najważniejszych wskazań raportu należą nowatorsko sformułowane 4 filary edukacji zapewniające każdej jednostce podstawy wiedzy:

1 filar- UCZENIE SIĘ DLA WIEDZY-opanowanie narzędzi wiedzy, którą można traktować jako środek i cel życia ludzkiego,ponieważ jednostka powinna uczyć się i rozumieć otaczający świat na tyle na ile to konieczne,ażeby żyć godnie,rozwijać zdolności zawodowe i komunikować się, jego istotą jestradość jaką daje rozumienie, poznawanie i odkrywanie. Potrzebni są ludzie,którzy dużo wiedzą i stale pomnażają zasób swojej wiedzy. Edukacja stwarza możliwość uczenia się przez całe życie. Proces uczenia się nigdy nie jest zakończony i może go wzbogacić każde doświadczenie. Pierwszą edukację można uznać za udaną jeżeli da ona impuls i podstawy umożliwiające kontynuowanie nauki przez całe życie w pracy i poza nią.

2 filar-UCZENIE SIĘ ABY DZIAŁAĆ, z czym wiąże się nabywanie umiejętności, kwalifikacji,kompetencji. Filar ten nie ogranicza się tylko do pracy,lecz jego szerszym celem jest formalne i nieformalne uczestnictwo w rozwoju. Chodzi zarówno o kwalifikacje i kompetencje zawodowe jak i społeczne, w których szczególną rolę spełniają relacje interpersonalne. 2 filar łączy się w szczególności z kwestią kształcenia zawodowego jak nauczyć ucznia stosowania w praktyce nabytych wiadomości, jak i również jak przystosować edukację do przyszłej pracy skoro jej ewolucji nie można dokładnie przewidzieć. Przygotowanie zawodowe powinno zmieniać się i odchodzić do przekazu mniej lub bardziej praktyki,nawet jeśli zachowuje ona wartość kształcącą której nie należy lekceważyć. W społeczeństwie i gospodarce odchodzi się od pojęcia kwalifikacji zawodowych a na pierwszy plan wysuwa się pojęcie kompetencji.

3 filar- UCZYĆ SIĘ ABY ŻYĆ WSPÓLNIE I UCZYĆ SIĘ WSPÓŁŻYCIA Z INNYMI- to uczenie się jest bez wątpienia jednym z największych wyzwań do podjęcia przez współczesną edukację. Świat dzisiejszy jest zbyt często światem przemocy,która niweczy nadzieję,jaką niektórzy mogli pokładać w postępie ludzkości. Edukacja powinna obracać się wokół zagadnień: odkrywanie drugiego człowieka, uświadamiania różności gatunku ludzkiego, uświadamianie podobieństw i współzależności wszystkich istot ludzkich. Odkrywanie drugiego człowieka dokonuje się poprzez poznanie siebie, tylko wtedy ucząc się młody człowiek posiadając umiejętność wczucia się w sytuację innych rozwija tolerancję. Rozwijanie empatii zaowocuje prospołecznym zachowaniem przez całe życie. Sposób przedstawiania wiedzy,nauczania nie powinien działać przeciw uznaniem inności drugiego człowieka. Konfrontacja przez dialog i wymianę argumentów jest jednym z niezbędnych instrumentów edukacji XXIw. Nauczyciele w codziennym życiu szkoły i w swojej pracy muszą uczyć metod rozwiązywania konfliktów, które staną się punktem odniesienia dla uczniów w ich dorosłym życiu i będą wzbogacać relację nauczyciel-uczeń. Podstawą 3filaru jest stopniowe odkrywanie innego człowieka a następnie zaangażowanie we wspólne projekty jako skuteczną metodę unikania i rozwiązywania konfliktów. Edukacja odbywa się nie tylko w szkole,ale także w rodzinie i w środowisku.W kształtowaniu postaw prospołecznych i właściwych relacji interpersonalnych szczególną rolę spełnia rozwijania empatii,nauczanie kultury,obyczajów i religii.

4 filar-UCZYĆ ABY BYĆ- edukacja powinna przyczyniać się do pełnego rozwoju każdej jednostki tzn.do rozwoju inteligencji,wrażliwości,poczucia estetyki i odpowiedzialności. Każda istota ludzka powinna być zdolna szczególności dzięki otrzymanej w młodości edukacji kształtować samodzielne i krytyczne myślenie oraz wypracować niezależność osądów ażeby samemu decydować o słuszności podejmowanych działań na różnych etapach życia.Raport nie ogranicza się do zadań i potrzeb współczesnej edukacji i rozwoju w XXIw.Autorzy raportu przyjmują że istotną przemianą staje się globalizacja społeczna i gospodarcza na całym świecie. Przeciwdziałając globalizacji ludzkość powinna zwalczać biedę i ubóstwo krajów afrykańskich ponadto nawiązywać współpracę naukową i gospodarczą z tymi państwami i dla potrzeb globalizacji winna działać edukacja która wychodzi od zadań i uwarunkowań lokalnych i staje się świadomą i celową działalnością dla potrzeb całego globu. Istotą człowieka XXI w. staje się solidarność światowa oparta na znajomości kultur, tradycji, zrozumienia i poszanowania innych.

Edukacja i jej kształcący efekt nie może być przyczyną różnic społecznych, powinna służyć społeczeństwu.

Uczestnik edukacji XXI w. będzie aktywnym realizatorem uczenia się przez całe życie związane z 4 filarami edukacji oraz z zagadnieniami edukacji globalnej, obywatelskiej i demokratycznej.

Pragmatyzm Pedagogiczny

I jego wpływ na współczesny system edukacji

Progresywizm - pojęcie nawiązujące do J.J. Rosseau, uwzględnia potrzeby ucznia, kierunki postępowe, pwostał w 1 poł XXw.

Pragmatyzm - powstał na gruncie USA i rozprzestrzenił się także w Europie.

Inne kierunki filozoficzne:

-empiryzm ( Lock)

-racjonalizm (Kant)

-Fenomenologia

-Pragmatyzm - obraz świata jest obszarem pluralistycznym. Twórcami pragmatyzmu są Ch. Pierce (1839-1914) i J. James (1841-1910) . Według twó®ców świat jest wielopostaciowy, nie jest zamknięty, nie jest skończony, znajduje się w ciągłym rozwoju. Składa sięz wielu różnorodnych elementów powiązanych ze sobą. Przyjmowali również że rzeczywistość jest plastyczna, każdy może mieć wpływ na obraz świata, jest aktywny. Świat jest w pewnym sensie dłutem człowieka, w procesie tworzenia świata, człowiek doskonali siebie.

Obraz człowieka - pojmowany jako istota twórcza, aktywna, która przyczynia się do rozwoju świata.

Ch. Pierce - zajmował się bardziej zagadnieniami epistemologicznymi = teoria poznania świata.

Szukał odpowiedzi na pytania w jaki sposób można poznać świat.

Ontologia -teoria bytu

J.James - postawił zagadnienie prawdy, szukał odpowiedzi w jaki sposób może uzyskać pewność że wiedza do której doszedł jest wiedzą prawdziwą. Przyjmuje że wiedza ma charakter historyczny, uważał że prawda jest obiektywna o świecie rzeczywistości.

ŚW. Tomasz - poznanie zmysłowe, empiryczne, musi być ujęte w postać pamięciową.

Empiryzm - drogą poznania jest doświadczenie, w.g. Kanta człowiek poznaje świat za pomocą pojęć.

Pragmatyzm- człowiek poznaje świat na drodze działania, działanie jest metodą i droga poznania świata. Zakładał rozumienie świata nie w sposób historyczny ale że ważne jest działanie pojedynczego człowieka.

Kryterium prawdziwości wiedzy - praktyka źródeł wiedzy, kryterium prawdziwości wiedzy, droga poznania.

Założenia pragmatyzmu:

J. Dewey (1859-1952) - twórca pragmatyzmu, dzieła: Moje pedagogiczne credo, Jak myślimy.

Wpłynął na zmianę poglądów na temat uczenia i rozumienia. Uczymy się w toku działania i rozwiązywania problemu. (istotą jest działanie).

Problem w.g. Deweya to nowa sytuacja w której znalazł się człowiek, oraz sytuacja trudna.

Nowa bo człowiek nie spotkał się z nią wczesniej, nie wie jak rozwiązać, trudność ma wymiar obiektywny bo każdy jest inny (zal. Od indywidualnych predyspozycji).

Etapy rozwiązywania problemów w.g. Deweya

1. Zetknięcie się z problemem - sytuacja natury praktycznej lub teoretycznej

2. Nazwanie problemu i określenie istoty trudności

3. Poszukiwanie hipotez rozwiązania , drogi wyjścia z sytuacji problemowej. Poznanie hipotez może odbywać się na drodze teoretycznej lub empirycznej

4. Znalezienie rozwiązania i wyjścia z sytuacji problemowej

Rozwiązywanie sytuacji problemowej oznacza zdobycie nowej wiedzy (droga przejścia od niewiedzy do wiedzy- droga twórcza, indywidualna, emocjonalna).

Ta metoda używana jest w nauczaniu klas 1-3 (integrowanym) i w nauczaniu specjalnym.

Założenie instrumentalizmu w pedagogice

Instrumentalizm poznawczy 0 rozum ludzki nie ma wartości bezwzględnej, jest tylko narzędziem instrumentem przystosowanym do warunków bytu.

---