Wyróżniamy okresy rozwojowe na podstawie stopnia zaawansowania w rozwoju np.: biologicznym czyli fizycznym. Będziemy tutaj mieli okresy: noworodkowy, niemowlęcy, dzieciństwa, młodzieżowy, dorosły, starzenia. Zarodkowy (prenatalny) - trwa od zapłodnienia do urodzenia, 10 m-cy księżycowych, (40 tygodni, 280 dni) licząc od ostatniej miesiączki przed ciążą. Licząc od owulacji 38 tygodni. Zapłodnienie to połączenie jąder obu komórek - plemnika i komórki jajowej na wzgórku jajonośnym jajowodu. Enzym hioluroninoza - wydzielany przez plemniki powoduje, że przebija się plemnik przez błonę komórki jajowej (kapacytacja). Plemnik ma wzbogacić kom. Jajową o podłoże dziedziczne ojca oraz pobudzić ootydę do zakończenia podziału mejotycznego. Pobudza do bruzdkowania. Zaplemniona komórka jajowa ma 46 chromosomów. Płeć zależy od plemnika i tego czy niesie on w materiale genetycznym chromosom X czy Y. Wyróżniamy płeć: Genetyczną - w zależności jakie chromosomy się połączą. Gonadalną - w zależności od wytworzonych gruczołów rozrodczych Somatyczną Psychiczną - poczucie przynależności do danej płci Urzędową Okres rozwoju wewnątrzłonowego dzielimy na 3 okresy: jaja płodowego - trwa 7 dni od zapłodnienia do implantacji w śluzówce macicy embrionalny (zarodkowy) - następuje po wszczepieniu się w śluzówkę macicy jaja płodowego. Trwa do ok. 8 tygodnia. W tym czasie powstają listki zarodkowe: ektoderma, entoderma, mezoderma czyli jest to tzw.: gastrulacja Kształtują się w tym okresie błony płodowe: owodnia, kosmówka, omocznia. Z kosmówki tworzy się łożysko które zabezpiecza płód przed szkodliwymi wpływami środowiska wewnętrznego. Łożysko jest także gruczołem wydzielania wewnętrznego (gonadotropina kosmówkowa). W drugim miesiącu życia zarodek ma rozwiniętą głowę, tułów, kończyny. Ten okres jest szczególnie niebezpieczny, zarodek jest wrażliwy na wszelkiego rodzaju choroby matki, urazy mechaniczne. Okres ten kończy się w momencie pojawienia się szpiku kości ramiennej - zarodek traci wyrostek ogonowy i łuki skrzelowe. Dzięki procesom wzrastania staje się coraz bardziej podobny do noworodka. płodowy - w 4 miesiącu płód ma ok. 16 cm czyli 42 a od 6 do 7 miesiąca mnożymy przez 5 i wychodzi długość noworodka 30 cm. Bardzo szybkie wzrastanie liczby komórek substancji między komórkowej - szybkość rozwoju poszczególnych części ciała jest zróżnicowana. Mamy tu szybki rozwój ośrodkowego układu nerwowego i układu krążenia. Z ektodermy: Układ nerwowy Narządy zmysłów Paznokcie i włosy Skóra Z endodermy: Narządy układu oddechowego i pokarmowego Gruczoły trawienne Nabłonek pęcherza moczowego i pochwy Z mezodermy: Układ kostny Układ mięsniowy Układ krążenia Układ rozrodczy Układ wydalniczy Wewnętrzna warstwa skóry Okres noworodka - Jest dla dziecka wstrząsem gdy po urodzeniu zmieniają się diamentralnie warunki środowiskowe jego egzystencji. Dziecko nie przybywa na wadze w pierwszym tygodniu, po tym czasie spada lekko na wadze. Gdy zacznie przybierać na wadze kończy się pourodzeniowy okres chwiejności wagi. Innym dowodem zakończenia tego okresu jest odpadnięcie pępowiny. Wymiary urodzeniowe zmieniają się w szybkim tempie. Wymiary w poprzednich pokoleniach były mniejsze niż obecnie. Standard dla krajów Europy środkowej to: chłopcy - 3,5 kg, 52 cm. dziewczynki - 3,3 kg, 50 cm. Pod względem fizycznym noworodek jest istotą bezradną. Napięcie kończyn jest wzmożone, jego ruchy są nieskoordynowane. Ma wykształcone odruchy bezwarunkowe: ssania, pływania, mrugania, chwytania, odruch moro - (dziecko położone na twardym podłożu reaguje na uderzenie w to podłoże np.: stół ruchem obejmowania). Posiada niski poziom odporności która nabywa wraz z mlekiem matki. Stan noworodka oceniamy w skali Apgara - (serce,oddychanie, odruchy, zabarwienie skóry, napięcie mięśniowe) każdą z tych cech oceniamy w skali 0- 2 pkt. Dziecko może uzyskać max 10 pkt. Poniżej 3 pkt. Dziecko jest zagrożone. Okres niemowlęctwa - trwa do końca pierwszego roku życia. Objawem zakończenia tej fazy jest spionizowanie postawy ciała, dwunośna lokomocja - w tej fazie dziecko szybko wzrasta i przybiera na wadze. Dużo je i śpi - potrzebuje 3x więcej pokarmu niż dorosły w stosunku do masy ciała. Do oceny rozwoju fizycznego. Najpierw wyrzynają się siekacze dolne, Silnie rozwijają się narządy wewnętrzne. Odbywa się dojrzewanie niemowlęcia do ruchu. Proces kostnienia pojawia się intensywnie w kończynach i czaszce. Następnie kształtują się krzywizny kręgosłupa. Gdy dziecko już dobrze chodzi kończy się okres niemowlęctwa. Okres dzieciństwa
Ad 1. chodzi o to, że nie wolno różnić w rozwoju między chłopcami a dziewczynkami zarówno w tempie przyrostu wysokości jak i masy ciała. W drugim roku życia mamy jeszcze wysokie tempo przyrostu wysokości i masy ale nie tak duże jak w okresie niemowlęcym. Dalsze kształtowanie krzywizn kręgołsupa, rozwój kory mózgowej i pełne uzębienie mleczne. W podokresie przedszkolnym - występuje charakterystyczne zjawisko utrzymania się podobnego tempa wzrostu wysokości i masy ciała. Utrzymują się podobne proporcje ciała. Dzieci są zwinne ruchliwe i mają niezłą koordynację. Jest to pierwsze apogeum motoryczności. Pod koniec okresu przedszkolnego występuje niewielkie przyspieszenie przyrostów rocznych wysokości i masy ciała częściej obserwowane u chłopców. Jest to zjawisko tzw.: skoku szkolnego przyczyną tego zjawiska może być zwiększone wydzielanie estrogenów. Ad 2. okres zróżnicowania płciowego pojawiają się pierwsze zęby stałe, okres ten trwa do czasu uzyskania zdolności do produkowania komórek rozrodczych - czyli I menstruacji - menarchy. Okres dzieli się na dwa podokresy przedpokwitaniowy - (prepubertalny) pokwitaniowy - (pubertalny) W tym czasie zaczynają się pojawiać i nasilać różnice płciowe. Zęby stałe wyrzynają się wcześniej u dziewcząt niż u chłopców. Pojawiają się różnice w ukształtowaniu sylwetki. 8 zębów w każdej ćwiartce z tendencją do redukcji trzeciego zęba trzonowego Wcześniej wyrzyna się m1, m2, i1 jest to tzw. typ molarowy Jeśli i1 wyżyna się wcześniej - jest to typ ncysiwalny - 40% dzieci Cechy płciowe: I rzędowe - występowanie gruczołów rozrodczych II rzędowe - narządy rozrodcze III rzędowe (wtórne) - owłosienie łonowe, pochwa, piersi, zarost, cechy somatyczne w sylwetce Faza przedpokwitaniowa - od I zębów stałych do wystąpienia I uchwytnych zmian w zakresie II rzędnych cech płciowych wówczas dziecko wkracza w faze pokwitaniową |