MIŁOŚĆ
Miłość - uczucie najtrudniejsze i najpiękniejsze. Głębokie i piękne. Potrafi dać radość i szczęście, ale potrafi i zabić. Tworzy i niszczy. Nie umiemy powiedzieć, czym jest, ma tak wiele twarzy. Czasem trwa długo, czasem tak prędko umiera, traci swą moc. Czasem się zmienia; jakże okrutna jest siostra miłości, nienawiść... Nie potrafimy żyć nie kochając, bez miłości nasze dusze były by martwe. To uczucie, to jeden z wymiarów naszego człowieczeństwa. Jak wiele możliwości ma człowiek, który chce kochać... Kochamy naszych rodziców już jako maleńkie dzieci. Kochamy nasze dzieci, ofiarujemy im wszystko czasem jak nieszczęsny Goriot kochamy za bardzo i zostajemy zapomniani. Brat kocha siostrę, siostra - brata. Antygona oddaje życie dla tej miłości. Na tysiącach stron opisują twórcy miłość dwojga ludzi. Miłość bywa wierna i niespełniona, szalona i dojrzała, zmysłowa i platoniczna, radosna i pełna rozpaczy. Za każdym razem jest inna: Orfeusz i Eurydyka, Tristian i Izolda, Romeo i Julia, Wokulski i Izabella, Joasia i Judym, Cezary i Laura. Miłość daje nam tak wiele ale czasem nas gubi. Tak jak Wertera, Gustawa, Wokulskiego, Cezarego, Justynę. Namiętność potrafi nami zawładnąć, odebrać godność, rozsądek, życie. Prowadzić ku śmierci i szaleństwu. Jak i mu często niszczymy miłość . Nie odnaleźli szczęścia Abelard i Heloiza. Nie mieli doń prawa Giaur i Leilla, nie pozwolono żyć Basi i Krzysztofowi. Jakże często literatura ukazuje nam rozpacz, tęsknotę, gorycz. Czasem jednak miłość jest szczęśliwa. Pięknie pisali o prawdzie miłości Tetmajer, Leśmian , Pawlikowska. Kochamy innych ludzi. Kochamy Boga. Kochamy ojczyznę. Kochamy świat, piękno życie. Czasem jesteśmy szczęśliwi. Czasem jednak los jest dla nas okrutny i każe płacić straszną cenę za miłość.
Antyk
Mit o Orfeuszu i Eurydyce jest przepiękną historią o głębokiej, silniejsze niż śmierć, miłości małżeńskiej. Orfeusz, król Tracji, syn boga rzecznego Ojagrosa i muzy poezji Kaliope, był śpiewakiem i pięknie grał na gitarze. Grą i śpiewem oczarowywał ludzi i naturę. Kiedy zmarła jego żona, Eurydyke, cierpienie jego było tak wielkie, że postanowił zejść po nią do Hadesu. Swoją muzyką oczarował całe podziemie. Charon przewiózł go za darmo na drugi brzeg Styksu, a władca Hadesu zgodził się na powrót Eurydyki na ziemię. Postawił jeden warunek - aż do momentu wyjścia z krainy umarłych Orfeusz nie mógł obejrzeć się, jednak nie wytrzymał i zrobił to, wtedy ona została porwana w głąb Hadesu.
Hymn o miłości stanowi pierwszy fragment Pierwszego listu do Koryntian, napisanego przez Św. Pawła w I w. Po Chrystusie. Hymn określa miłość jako uczucie ponadczasowe, które nadaje sens ludzkiemu życiu. Wychwala jej wartość, znaczenie i potęgę. Apostoł wymienia najważniejsze cechy tego uczucia są to: cierpliwość, dobroć, bezinteresowność, brak zazdrości i gniewu, ufność zdolność do przebaczania. Według św. Pawła taką miłością może darzyć tylko Chrystus. Miłość ziemska, do której zdolni są ludzie, to tylko słabe odbicie miłości boskiej, jednak pozwala ona zbliżyć się człowiekowi do Stwórcy.
Średniowiecze
Dzieje Tristiana i Izoldy są bohaterami wzruszającej historii miłosnej, która powstała w cyklu legend celtyckich. Ich dzieje to historia miłości tragicznej, choć odwzajemnionej. Kiedy Tristian, wierny wasal i siostrzeniec króla Marka, wiózł Izoldę do króla, którego żoną miała zostać, przez pomyłkę wypili napój miłosny, przygotowany przez matkę Izoldy dla króla i jej córki. Od tego momentu połączyła ich potężna miłość, nad którą nie byli w stanie zapanować. Miłość została tu przedstawiona jako potężna, namiętność, która nie poddaje się racjonalnym analizom, wymyka się spod kontroli. Jest uczuciem silniejszym od woli kochanków. Choć kochankowie wiedzą że zdradzają i oszukują - Tristian swego króla, A Izolda swego męża to jednak nie mogą nic poradzić są bezsilni wobec przeznaczenia. Spotykają się potajemnie, kłamią, chwytają się każdego sposobu, aby choć przez chwilę być razem. Kochają się tak, że są gotowi oddać za siebie życie, cierpieć, znosić wszelkie upokorzenia. Wypity przez pomyłkę napój miłosny skazał kochanków na życie przepojone cierpieniem, bólem, poczuciem winy. Jednakże uczucie, którym się darzą, jest miłością czystą. Poszukujący ich król Marek, zajrzywszy do szałasu, w którym spali, zobaczył niewinnie śpiących, przedzielonych nagim mieczem. Miłość kochanków skazana jest na klęskę.
Renesans
Romeo i Julia Williama Szekspira to historia miłości tragicznej śmierci dwojga młodych ludzi z Wrony. Wywodzili się oni ze skłóconych ze sobą od lat rodów. Ród Montekich, z którego pochodził Romeo, to ludzie spokojni, godni, rozważni drugi to ród Kapuletich - mężczyzn agresywnych, brutalnych. Julia wywodziła się z rodziny Kapuletów. Uczucie jakie zawładnęło dwojgiem młodych kochanków, to wręcz symbol wielkiej, spontanicznej miłości od pierwszego wejrzenia. Dramat Szekspira opowiada o miłości zdolnej pokonać każdą przeszkodę. Niczym jest więc lęk przed śmiercią czy nienawiść otoczenia. Śledząc losy Romea i Julii, widzimy jak zakochani pod wpływem łączącego ich uczucia dojrzewali emocjonalnie, jak uczyli się lojalności wobec siebie i wreszcie zdecydowani byli wybrać śmierć niż życie bez ukochanej osoby. Ta wielka miłość doprowadziła do zgody między tymi rodami. Romea poznajemy w akcie I dramatu, gdy wmawia sobie ze jest zakochany w Rozalinie i cierpi z tego powodu. Pierwsze spotkanie Romea z Julią na balu w jej domu. Jeszcze tej samej nocy Romeo odnajduje dom ukochanej i przypadkiem słyszy wyznanie miłosne dziewczyny nieświadomej zresztą tego, że nie jest sama. Szczęśliwy, że jego miłość została odwzajemniona, gotów jest wyrzec się swego nazwiska, rodu, tożsamości, byleby pokonać wszystkie przeszkody na drodze zdobycia ukochanej. Słynna scena balkonowa to gorące i spontaniczne wyznania kochanków. Kochankowie zawierają potajemny ślub. Romeo pragnie być lojalny wobec jej rodziny, toteż uchyla się od walki z Tybaltem - krewnym Julii. Kiedy on nie ustępuje, Romeo broniąc się zabija napastnika. Za co Romeo zostaje wygnany z kraju. Tymczasem rodzice Julii żądają, by córka poślubiła Parysa. Julia pragnie odwlec sprawę, a jednocześnie myśli jak delikatnie przekonać matkę, że kocha Romea. Matka jednak stwierdza że wolałaby widzieć Julię z grobem zaślubioną niż jako żonę Romea. Straszny gniew ojca, jego obelgi wobec córki, pozbawiają Julię złudzeń, że kiedykolwiek uda jej się przekonać rodziców. Nieszczęśliwa dziewczyna przystaje więc na radę ojca Laurentego, który wymyślił podstęp. Chce uśpić ją lekiem, pozorując śmierć na 42 godziny, a gdy ciało zostanie złożone w grobie, przybędzie wezwany Romeo i młodzi opuszczą Weronę. Julia decyduje się zażyć napój. Plan ojca Laurego zawodzi. Romeo nie otrzymuje listu. Baltazar natomiast informuje Romea o śmierci Julii. Pragnie śmierci gdyż ona zbliży ją do ukochanej. Gdy Julia po przebudzeniu widzi zmarłego ukochanego bierze jego miecz i zabija się. Miłość oraz jej tragiczny koniec doprowadziły do pojednania skłóconych rodów.
Barok
Wiersze J. A. Morsztyn można nazwać poetą miłości, choć prócz wierszy miłosnych i erotykow pisał utwory religijne, uprawiał poezję okolicznościowo-towarzyską, zajmował się tłumaczeniami. Tematami jego wierszy miłosnych są uroda i piękno kobiecego ciała, zmienność uosobienia kobiety, zazdrość i cierpienie, które niesie ze sobą miłość. Morsztyn przedstawia miłość zmysłową. Kochanek wylewa potoki łez, cierpi, lecz jest to tylko gra miłosna.
Romantyzm
Giaur George Byron - tytułowy bohater powieści poetyckiej Byrona, to człowiek, którego dzieje naznaczone są: miłością, zbrodnią, samotnością i cierpieniem. W Grecji Giaur zakochał się z wzajemnością w jednej z żon Hassana, który, dowiedziawszy się o zdradzie, ukarał Leilę śmiercią. On aby go ukarać, zamordował go. Po sześciu latach zamieszkał w klasztorze i niedługo zmarł. Najcenniejszą wartością dla Giaura była miłość, która nadawała sens jego życiu, była wszystkim co posiadał. Giaur nie potrafił pogodzić się ze stratą ukochanej. Choć Leila nieżyła on dalej ją kochał, tęsknił za nią. Na jego twarzy, bladej i wyrazistej, malowało się ogromne cierpienie, którego nie potrafił ukryć. Zabicie Hassana nie uśmierzyło jego bólu. Targany rozterkami moralnymi, świadomy swoich win, odsunął się od ludzi. Życie przestało mieś dla Giaura jakąkolwiek wartość. Nie potrafił istnieć bez miłości. Gardził życiem zwykłym, bezbarwnym i ludźmi, których jednym celem jest pogoń za sławą czy zdobywaniem dóbr materialnych.
Dziady IV Miłość w IV cz. Została przedstawiona jako konieczność tragiczna. Nie można jej uniknąć, gdyż dusze kochanków, jeszcze przed ich narodzeniem, zostają złączone przez Boga nierozerwalnymi więzami. Jest to uczucie niezależne od ludzkiej woli, wieczne, którego nikt i nic nie może zniszczyć.
Dziady III Ksiądz Piotr jest jedną z najpiękniejszych postaci w polskiej literaturze romantycznej. Ksiądz wszędzie gdzie się pojawia, czyni dobro i przynosi spokój. Ksiądz jest człowiekiem szczerze kochającym Boga i bliźniego. Każdemu zagubionemu i cierpiącemu człowiekowi ksiądz oferuje swoją pomoc i wielką miłość. Miłość księdza do bliźniego jest tak wielka, że chce oddać życie za Konrada.
Pozytywizm
Ojciec Goriot Balzac- po siedmiu latach małżeństwa zmarła jego żona, całą swoją miłość przelał na córki, które rozpieszczał. Spełniał wszystkie kaprysy dziewczynek, sprowadzał dla nich najlepszych nauczycieli, kupił powóz. Kiedy dorosły pozwolił wybrać sobie męża, i dał każdej duży posag. Kochał swoje córki miłością ślepą i wyłączną. Darzył swoje dzieci tak wielką miłością, że nie tylko spełniał ich zachcianki, ale też znosił ze strony córek liczne upokorzenia. Miłość jego jest tak wielka, że nie pozwala mu myśleć o niczym i nikim prócz córek. Nie zwraca uwagi na siebie. Oddaje im stopniowo wszystko co posiada. Żyje wyłącznie życiem swoich córek. Cierpi, gdy są nieszczęśliwe, cieszy się, kiedy są radosne. Dopiero przed śmiercią ojciec Goriot, nadaremnie czekając na córki, uświadamia sobie ich egoizm i obojętność. Z goryczą stwierdza Trzeba umrzeć, aby się dowiedzieć, co to dzieci. Uświadamia sobie błędy, które popełnił, wychowując dziewczęta, swoją nadmierną troską.