Hormony tarczycy
Hormon stymulujący tarczycy - TSH(thyroid stimulating hormone) - przedni płat przysadki - pobudza do wytwarzania t3 i t4
TRH thyrotropin releasing hormone - hormon uwalniający, wytwarzany przez podwzgórze.
Autoregulacja
-Sprzężenie zwrotne duże - gdy w układzie dochodzi do dużego stężenia t3it4 spada tsh i trh
-Sprzężenie zwrotne krótkie - wzrasta tsh, spada trh
-Sprzężenie zwrotne ultrakrótkie - wzrasta trh spada pobudzenie podwzgórza przez OUN
TSH ponadto zwiększa masę i ukrwienie tarczycy. Ulegają powiększeniu komórki pęcherzykowate. Wzrasta ilośc tyreoglobuliny(coś z aparatem golgiego?) Odpowiada za przemiany metaboliczne tarczycy, zwiększa ilośc jodu, pobudza wszystkie etapy syntezy
Tyreotropina łożyskowa - stymuluje. Przy braku zanik tarczycy - brak t3,t4. Przy wrodzonej niewydolności -kretynizm.
Podział:
-niedoczynnośc wrodzona
-niedoczynnośc nabyta
pierwotna - brak wytwarzania t3 i t4. Spowodowana gruczolakiem lub brakiem stymulacji tsh, trh
Przyczyny i postacie
-wole obojętne
-wole endemiczne - brak J2, dotyczy obszarów podgórskich
-Hashimoto - autoimmunologiczna
-Riedla - zmiany zapalne włókniste
-polekowa, pooperacyjna
-zmiany po gruźlicy
wtórna - uszkodzenie podwzgórza lub przysadki
(waga tarczycy - 25 g, przy wolu 500gram ->ucisk tchawicy, nerwów → operacyjne usunięcie)
Nadczynnośc - hypertyreoza (stosuje się tyreostatyki)
pierwotna (np. choroba Plumera)(nadczynne wole guzowate np. rak oskrzeli nieustannie stymuluje)
wtórna np. choroba basedowa - tzw długo działający stymulator - LATS (t1/2=9h)- gamma globulina stymuluje do produkcji t3 i t4 podobna do TSH. Czynnik hamujący LATS protector który wydłuża czas działania LATS. TSH po upływie 2h wyraźnie stymuluje. LATS - 4h
-L-tyroksyna (T4)
-L-liotyronina (T3)
Wpływają na wzrost różnicowanie i dojrzewanie komórek oraz metabolizm. Regulują humoralną homeostazę organizmu. Niedoczynnośc - zwolnienie przemiany, zatrzymanie wody w organizmie, kretynizm, wole. Nadczynnośc - wzmożona przemiana, wychudzenie, zaburzenia nerwowe, bezsennośc, przyspieszenie akcji serca, wytrzeszcz, choroba Basedowa,wole.
Biosynteza przez tyreoglobulinę → komórki nabłonka pęcherzykowatego. Najpierw część białkowa, później węglowodany ok 10%. W obrębie jednej cząsteczki ok 10 tyrozyny
4 etapy
wychwytywanie wolnego jodku i utlenianie przez peroksydazę
jod wbudowany do tyrozyny przez tyrozynazę - powstaje MIT i DIT
reakcje sprzęgania huringtona
-jednej MIT i DIT - 3,5,3` trijodotyronina
-2 DIT - 3,5,3`,5` tetrajodotyronina
Jedna cząsteczka Alaniny zawsze powstaje. Zawsze konfiguracja L(czasem w patologii D - inna aktywnośc
proteoliza tyreoglobuliny - odłączanie wolnych hormonów, odłączanie niewykorzystane MIT i DIT
Ilości w czasie doby T4 - 80-100 mikrogram
T3 1,2-3,1 mikrogram (większa aktywnośc)
W tkankach może odłączyc się J w pozycji 3` który jest jeszcze bardziej aktywny, lub pozycji 5 (3,3` -brak zdolności)
T4 działa dłużej - dłuższe T1/2, wolniej działa. T3 działa szybciej, niższe T1/2
Pełną aktywnośc wykazują tylko izomery L.
Metabolizm
inaktywacja w wątrobie i nerkach do estrów, które pod wpływem glukuronidazy mogą ulec rozszczepieniu(tylko t4)
rozpad łańcucha bocznego t3->kwas trijodotyroninooctowy, t4-> kwas tetrajodotyroninooctowy?
Po uwolnieniu łączy się z białkami - niewiele jest wolnych
-nośnik globulin - T3 i T4
-nośnik prealbumin - T4
-nośnik albumin - T4
Synteza nośników w wątrobie.
Całkowite stężenie T4 - 64-141 mmol/l(85% związanych z globulinami,0,03 % wolne)
Całkowite stężenie T3 - 1,5-3,5 mmol/l (0,3% frakcji wolnej)
Czynniki obniżające białko?
dieta ubogobiałkowa → mało przenośników → rozrost wątroby
nowotowry
przewlekłe choroby nerek, wątroby
zakażenia długotrwałe
salicylany, glikokortykosteroidy, pochodne hydantoiny(padaczka 3-5 lat), anaboliki, dinitrofenol
Działanie T3 4x silniejszejsze
rośnie - przemiana podstawowa, spalanie, temperatura ciała, stężenie glukozy
obniżenie - cholesterol, fosfolipidy, triglicerydy, kwasy tłuszczowe
Wpływ na mięsień sercowy - wzrasta poj. Minutowa, szybkośc, zużycie tlenu, napięcie układu współczulnego ->rozszerzenie źrenic, wzrost przesączania kłębuszkowego, udział w motoryce żołądka jelit, czynności psychiczne, OUN
T4 - synergizm z noradrenaliną
Leki stosowane w niedoczynności
suszony gruczoł tarczowy z bydła i świń
Tyreoidyna - 0,17-0,23% jodu związanego w postaci tyrozyny
Syntetyczne T3 i t4
Lewotyroksyna - synt T4, dawki dostosowywane indywidualnie - 0,5-0,05mg/dobe
Liotyronina synt T3 - 0,1-0,01 mg/dobe (novotyral
Dekstrotyroksyna - T4 o konfiguracji D - ma zdolności obniżania cholesterolu-> lek p/miażdżycowy
Leki przeciwtarczycowe - tyreostatyki
Inhibitory wychwytu jodu
pochodne tiouracylu
merkaptoimidazole
preparaty jodu
Charakterystyczne dawkowanie dla leków na tarczycę - dawka początkowa znacznie wyższa 4-6 tygodni i dawka podtrzymująca 12-18 miesięcy
Leki uzupełniające:
beta-adrenolityki(np. Propranolol)
sole litu LiCO3 - psychotrop. Hamuje biosyntezę
fenobarbital - hamuje wytwarzanie TSH
Glikokortykosteroidy(hydrokortyzon, prednizon, deksametazon, prednizolon) - zmniejszają stężenie TSH
Podział:
Nadchlorany - potasu i sodu, tiocyjaniany, jon renianowy VII, technecjan - mają podobne masy cząsteczkowe do jodu, hamują dostęp jodu do tyrozyny, usuwają jodki niewykorzystane z tarczycy (książka → Blokują enzymy transportujące jodki z osocza do tarczycy - blokują tym samym syntezę T3 i 4)
Tiouracyle -hamują aktywnośc enzymów warunkujących jodowanie tyrozyny
Metylotiouracyl (6-metylo2tiouracyl)
Propylotiouracyl
Benzylotiouracyl
Tiouracyl jest toksyczny - podstawienie zmniejsza toksycznośc
Działania nieporządane - łysienie, zaburzenia przewodu pokarmowego, uszkodzenie szpiku (agranulocytoza, leukopenia), uszkodzenie wątroby nerek
3. Tioimidazole - hamują wydzielanie hormonów na skutek hamowania jodowania tyroksyny i hamowania sprzegania MIT i DIT. Mniej toksyczne, silniejszy efekt.
Działania nieporządane przy długim stosowaniu - rozrost sieci naczyń krwionośnych, rozrost wola, łysienie, zaburzenia przewodu pokarmowego, trombocytopenia, agranulocytoza(rzadziej uszkodzenie szpiku)
Czas półtrwania około 4 h - korzystniejsze farmakologicznie → małe dawki0,1-0,2mg
Tiamazol (1-metyloimidazolo-2 tiol)
Karbimazol -prolek
Preparaty jodu- korzystnie w pływa na syntezę T3 i T4. Preparaty stosowane hamują proteolizę, hamują wydzielanie TSH.
- NaJ, KJ(jodit, tariot, płyn lugola) - stosowane u pacjentów przed zabiegiem usunięcia tarczycy(3-5 dni przed aby tarczyca wysyciła się jodem.
-131 J promieniotwórczy - zdolnośc do wbudowania się do tyroksyny → ocena czynności gruczołu tarczowego , promieniowanie gamma
Wychwyt jodu: 42-48% eutyreoza - norma
58% nadczynnośc
35% niedoczynnośc
Promieniowanie beta - terapia guzów gorących → precyzyjna radioterapia - promieniowanie na 2 mm
TSH - preparaty - tyreotropin, tyreotrop, tyropar.
Podaje się diagnostycznie.