Program 17 - Różnicowanie się ról społecznych w Pięcioosobowych Grupach
w eksperymencie udział wzięły dwie 5-osobowe grupy chłopców w stopniu upośledzenia umysłowego od znacznego do lekkiego w wieku 14-18 lat, wychowywanych w zakładzie;
cel: Obserwacja zajęć i zabaw samorzutnie inicjowanych przez uczniów, jak również stwierdzenie, czy i jaki jest ich wpływ na aktywizowanie uczniów;
zajęcia klubowe odbywały się co tydzień przez 6 miesięcy od stycznia do czerwca;
sala klubowa wyposażona była w materiały do majsterkowania, glinę, piasek, plastelinę, materiały piśmienne, klocki, książki, gry świetlicowe i instrumenty muzyczne.;
Nauczyciel pełni rolę obserwatora, nie narzucał uczniom żadnych aktywności.
WNIOSEK:
w obu grupach utworzył się układ hierarchiczny, czyli: przywódca, partnerzy przywódców oraz uczestnicy podporządkowani (bernie oraz czynnie);
przywódca pełnił funkcję wychowawczą i kierowniczą: podnosił samoocenę i zachęcał do brania udziału w zabawach i pracach. Był uznawany przez resztę uczestników i wyraźnie im potrzebny;
w prawdzie przywódca 2 grupy (Jerzyk) różnił się trochę od przywódcy 1 grupy (Mariusza), gdyż przyjmował postawę górowania, natomiast nie wyśmiewał swoich kolegów słabszych fizycznie i intelektualnie
w obu grupach przywódcy mieli przy sobie partnerów, którzy pozostawali z nimi w najczęstszych interakcjach - ich rola polegała na wzbogacaniu pomysłów, współdziałaniu z przywódcą oraz łagodzeniu konfliktów oraz na przekazywaniu informacji;
byli również uczestnicy podporządkowani, nie byli oni izolowani, ale akceptowani - niektórzy z nich uczestniczyli w zabawach i pracach czynnie, a niektórzy przyjmowali postawę bierną;
byli również tacy, którzy dążyli do dominacji, natomiast ich próby były odrzucane, gdyż próbowali dominować kosztem kolegów - błaznowali. Jednak, gdy podejmowali sensowne działania byli nagradzani uwagą i akceptacją kolegów, natomiast błazeństwo było ignorowane co doprowadziło do wygaszenia zachowań nieporządanych;
Podczas swobodnych zajęć klubowych chłopcy uczyli się bezkonfliktowego działania;
w toku eksperymentu młodzież bez interwenji nauczyciela zachowywała się w sposób społecznie akceptowany;
zajęcia klubowe w grupach nie przekraczających 5-6 osób powinny wejść do stałego repertuaru metod pracy szkoły i internatu.