Kwalitologia- jest to nauka zajmująca się jakością (Romuald Kolman). Podstawowe kierunki badań kwalitologii; 1.określanie, pomiar, optymalizacja, wartościowanie jakości. 2. metody podejmowania decyzji związanych z jakością. 3. techniki stosowane w kształtowaniu jakości obiektów lub procesów. Jest to interdyscyplinarna wiedza, nie w pełni ukształtowana (40% teorii, 60 % praktyki). Kwalitologia = Teoria jakości + inżynieria jakości (kwalitometria, zarządzanie jakością, ekonomika jakością). Działy metodyczne kwalitologii: -Kwalitowerystyka (określa poziom jakości). - Kwalitonomia (okr. zmienność czynników jakości). - Kwalitoprognostyka (prognoza jakości). INŻYNIERIA JAKOŚCI Dział kwalitologii stosowanej, wykorzystywany do czynnego kształtowania w systemach gospodarczych najkorzystniejszej jakości ekonomicznej. Najważniejsze zadania: - analiza praktycznych potrzeb społ i hierarchizacja ich z punktu widzenia interesów ogólnospołecznych. -systematyczne badanie; chłonności rynku, poziomu wadliwych produktów, ustalenie metod projakościowych, opracowanie sposobów kontroli jakości DEF. JAKOŚĆ Jakość ma złożony charakter, pojęcie jest trudne do zdefiniowania - Jakość- to nie wszystko, ale wszystko bez jakości jest niczym -wg Platona- stopień osiągnięcia przez rzecz doskonałości -Arystoteles- materialista- Wszystko, co nie jest ilością jest jakością - jakość ma charakter subiektywny - determinuje rozw. Gospodarcze - to ogół cech produktu lub usługi decydujących o ich zdolności do zaspokajania potrzeb - niewidoczna, gdy jest dobra, niemożliwa do niezauważania, gdy jest zła(Frank Price) - pojęcie jakości definiujemy w zależności od punktu widzenia społecznego, ekonomicznego. Jakość jest sprawą dobrowolną. Nie jest prezentem, ale możemy mieć ją za darmo. Brak jakości kosztuje. Kosztuje wszystkie działania związane z tym, ze praca nie została dobrze wykonana za 1 razem. D.A.Gavin- def jakości przez 8 wymiarów; jest związane często z marką i reputacją dostawcy. użyteczność, niezawodność, praktyczność, zgodność z wymaganiami, trwałość, osobliwość, estetyczność, spostrzeganie produktu. JAKOŚĆ WG ISO 8402 - ogół własności obiektu wiążących się z jego zdolnością do zaspokajania potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych Zaspokajanie potrzeb oferowane przez wyrób/ zaspokajanie potrzeb wymaganych przez użytkownika = 1, gdy <1- podjakość, >1 nadjakość. Cechy określające jakość towarów; -mierzalne (masa, gęstość, twardość, wymiary) - niemierzalne (estetyka, smak) Cechy ze wzgl na rodzaj; Techniczne, użytkowe, estetyczne, ekonomiczne, ergonomiczne, ekologiczne, logistyczne (warunki optymalne przepływu surowców) WARTOŚĆ JAKOŚCI= WSKAŹNIK ZADOWOLNENIA/ CENA GLOBALNA. Podmiot spostrzegający jakość: klient, producent, dostawca Jakość z punktu widzenia PRODUCENTA: Zysk; koszty i cena, udział w rynku. Konkurencyjność; wizerunek, przywództwo technologiczne, ciągłe doskonalenie organizacji. Faza życia produktu: badanie marketingowe, projektowanie , realizacja , użytkowanie utylizacja. Jakość z punktu widzenia KONSUMENTA; To suma wartości emocjonalnych i użytkowania towaru przez jego cenę Potrzeby funkcjonalne; komfort użytkowania, ekonomiczność eksploatacji, spełnianie funcji użyt. Niezawodność, naprawialność, gwarancja. Potrzeby niefunkcjonalne; wizerunek. Wrażenie estetyczne. Jakość projektu; to stopień trafności przewidywań zawartych w dokumentacji tech. W stosunku do wymagań odbiorców. Jakość wykonania;- stopień zgodności pomiedzy wytworzonym obiektem a wzorcem. Jakość eksploatacji; to stopień trafności miedzy rzeczywistym przebiegiem użytkowania a tym, co zostało założone w dokumentacji tech i obsługi. Jakość powinna być określona we wszystkich fazach jego życia! Nowe podejście do zagadnień jakości wynika ze zmian: - zaostrzenie wymagań w zakresie BHP i odpowiedzialności producenta za wyrób - wzrost wymagań odbiorców - wzrost wymagań ochrony środowiska i zagospodarowania zużytymi produktami itp. - czynnik ekonomiczny ( im lepsza jakość tym lepsze wyniki finansowe i pozycja firmy) Niezawodność- zespół wartości zapewniających wymagania funkcji w danych warunkach i wymiarze czasu Uszkodzenie- utrata zdolności obiektu do wypełniania wymaganych funkcji. Wada- niespełnienie wymagań związanych z zamierzonym użytkowaniem. Specyfikacja- dokument opisujący wymagania, które musi spełnić. JAKOŚĆ TOTALNA Jakość to optymalizacja zaspokojenia potrzeb klienta przy ustalonym koszcie i we właściwym czasie. Każde przedsiębiorstwo musi uwzględnić 3 rodzaje wymagań; - wymagania ogólne (przepisy prawne, itp.) -wymagania klienta ( parametry tech, termin, ilość, informacje.) - potrzeby przedsiębiorstwa (pewność jutra, zysk, zadowolenie pracowników.) 3 filary jakości totalnej; własność, koszt, termin. CZYNNIKI DZIAŁAJĄCE NA PRODUKT; -stale; temperatura, wilgotność -chwilowo; Np. uderzenie przy pracach przeładunkowych -> egzogeniczne; oddziaływanie np. światła, ciepła szkodników, uszkodzenie mechaniczne spowodowana podatną częścią zew. Opakowania -> endogeniczne; przenikają do wnętrza produktu; tworzenie się wody kondensacyjnej, rozwarstwienie produktu
DROGA DO JAKOŚCI Etapy rozwoju systemu zarządzania jakością IV kompleksowe zarządzanie jakością (rozpowszechnienie działań projakościowych) III Zarządzanie jakością ( szkolenia i wynagrodzenia za działania projakościowe) II Zapewnienie jakości (ingerencja w procesy aby było mniej produktów szkodliwych) I Kontrola jakości (separacja wyrobów dobrych od złych) Total Quality Management- to filozofia kompleksowego zarządzania jakością. 5 zasad: 1.Przywództwo ( Zaangowanie kierownictwa w proces ulepszania systemu, komunikowanie się z załogą) 2.skupienie się na kliencie. 3. Koncentracja na faktach ( musi bazować na konkretnej wiedzy wynikającej z dokonywanych pomiarów. To zjawisko ekonomiczne, więc nie można polegać na intuicji). 4. Systematyczne doskonalenie ( jest to proces wiec nie ma końca, zawsze można coś polepszyć). 5.Powszechny współudział (wszystkich pracowników- szkolenia). Jakość + zarządzanie = TQM. TQM- to sposób zarządzania organizacją skoncentrowany na jakości uzyskanej przez wszystkich członków organizacji i na kierunkowany na osiągniecie długotrwałego sukcesu dzięki zadowoleniu klienta oraz korzyści dla wszystkich członków organizacji i dla społeczeństwa. W. Edwards Deming 14 zasad 1. ciągłe doskonalenie ( bycie konkuręcyjnym) 2. Przyjąć nowy sposób myślenia, odrzucić błedy i nawyki 3. Nie polegaj na masowej 100% kontroli jakości 4.Przy zakupach nie kierować się tylko ceną 5.Zwiększ wydajność, obniż koszty 6.Wprowadź nowoczesne metody doskonalenia zawodowego 7. Nowe metody nadzorowania pracy 8. Pozbyć się strachu, braku zaufania 9. Jeden zespół, brak barier miedzy działami 10. Brak planów ilościowych 11. Brak norm ilościowych 12. Brak kart ocen 13. Program doskonalenia 14. Takie kierownictwo, które bd chciało i potrafiło to wszystko zrealizować Joseph M. Juran- Planuj, kontroluj, doskonal Kworum Ishikawa- przede wszyststkim profilaktyka oraz koła jakości Philips B. Crossy- zgodność z wymogami, jakość jest albo jej nie ma KAIZEN-> trwałe polepszenie, ciągły, cykliczny proces doskonalenia - wzrost wydajności procesów, poprzez rozwiązanie problemów na poziomie elementarnych, składowych procesów - Problemy, braki i błedy oraz słabe miejsca określa się w tej metodzie jako marnotrawstwo \- praca zespołowa. W praktyce: Zaplanuj co chcesz zrobić - zrób to co zaplanowałeś - sprawdź to co zrobiłeś - wprowadź standardy. Reguły strategii Kazein - bądź gotów porzucić konwencjonalny sposób myslenia, miej odwagę wprowadzać zmiany - rozwiązuj problemy w grupie - wydawaj na system Kazein możliwie jak najmniej pieniędzy, polepszaj małymi krokami Muda - każde działanie nie dodające wartości ( nadprodukcji, oczekiwania, transportu, przetwarzania, zapasów ruchu, naprawy, zwrotu). Zasada 5S- Podstawa Kazein ORGANIZACJA- właściwe przygotowanie miejsca pracy i narzędzi pracy, eliminując wszystko co zbędne PORZĄDEK/SYSTEMATYCZNOŚĆ- narzędzia pracy w zasięgu ręki CZYSTOŚĆ- czystość w miejscu pracy zwiększa komfort i bezpieczeństwo UTRWALANIE- nawyków i zachowań na rzecz porządku DYSCYPLINA. SIX SIGMA- to metodyka eliminacji defektów strat i wszelkich problemów związanych z jakością, we wszystkich dziedzinach produkcji i usług, która połączona jest systematycznym szkoleniem personelu. Six sigma nie zajmuje się działaniem na gotowym wyrobie. JUST IN TIME- zapasy ukrywają istnienia prawdziwych problemów. Założenia; zero zapasów, małe i częste dostawy dóbr, krótkie cykle realizacji zamówienia, wysoka jakość, niszczenie marnotrawstwa. KABAN- metoda zarządzania produkcja, której celem jest odpowiednie sterowanie zapasami, co w konsekwencji ma prowadzić do niemal całkowitej eliminacji magazynów.
Skale pomiarowe wartości; nominalna(przypisanie do grupy), porządkowe (podzieleni na dobre i złe, przedziałowa, ilorazowa ZADANIA JAKOŚCI -wykrywanie przyczyn powstawania wadliwych produktów - znajdowanie środków zaradczych - badanie porównawcze i rozwojowe wyborów - czuwanie nad techniką pomiarową i kwalifikacjami pracowników -kontora prawidłowości technologi -kontrola konserwacji, opakowań i przechowywania. KONTROLA JAKOŚCI Czynna (zadania zapobiegające występowaniu niezgodności i wad), Bierna (wyeliminowania wyrobów wadliwych), Techniczna (kontrola jakości u producenta, podlegają: surowce, półfabrykaty, materiały gotowe).
Jakości (dotyczy zwykle produktów żywnościowych). RODZAJE KONTROLI JAKOŚCI STUPROCENTOWA- największe gwarancje utrzymania odpowiedniej jakości towarów, kosztowna WYRYWKOWA- nie ma technicznego i ekonomicznego stosowania kontroli 100%, sprawdzenie jakości producenta powoduje jego zniszczenie STATYSTYCZNA KONTORLA JAKOŚCI (SKJ) SHEWART 1924R losowe pobieranie próbek i odniesienia wyników do jej całej partii, metody statystyczne z założonym prawdopobieństwem, metoda najsprawniejsza i najtańsza METODY ORGANOLEPTYCZNE- metody proste, wazne przy ocenie cech niemierzalnych. Sposoby dokonywania oceny; Ocena organoleptyczna ( za pomocą zmysłów). Analiza sensoryczna ( dokanana przez zespół osób uprzednio sprawdzonej o dużej wrażliwości sensorycznej). Próg wrażliwości sensorycznej- najmniejsze dostrzegalne wrażenie zmysłowe wywołane bardzo słabym boźdzcem. Metody organoleptycznej oceny konsumentów
- badanie okazjonalne np. degustacje w celu sprawdzenia stopnia akceptacji produktów na nowo wprowadzonych na rynek - badanie stacjonarne ( pracowanie 30-40 sob 5-6 produktów Badanie w warunkach domowych - dobór reprenantow wiarygodne dane ale kosztowne Zasoby zarządzania jakością- ogólne sformułowanie wytyczne postępowania np. wytyczne Deminga, zasada ciągłego doskonalenia. Oddziaływanie średnioterminowe np. koła jakości , zaspoły zadaniowe, QFD, analiza wartości, FMEA, AMDEC, SKO, SPC Narzędzia zarządzania jakością- służą do gromadzenia i opracowania danych, rezultaty można wykorzystywać praktycznie natychmiast, efektywne jest wykorzystanie razem z metodami Działania kół jakości- grupy pracowników, spotkania po h pracy, średnio 1, 2 razy w miesiącu, zadania; propozycje usprawnien, poprawa jakości produktu, procesu, zarządzanie pracy. QFD Quality Function Deployment- rozwinięcie funkcji jakości ( dom jakości) - metoda pozwala na przetwarzać potrzeby odbiorców na charakterystyki wyrobów, ważna w etapie projektowania 1.Definiowanie potrzeb klienta 2.Identyfikacja ważności wg klienta 3. Cechy produktu 4. Zależność miedzy cechami produktu a wymaganiami klienta. 5. ważność cech produktu 6. Zależność miedzy parametrami produktu. 7. Porównanie produktu własnego konkurencyjnym 8. Docelowa wartość produktu 9.Wskaźniki technicznej trudności wykonania Analiza przyczyn produktu lub procesu dla uniknięcia potencjalnych wad; Warianty; FMEA dla produktu ( optymalizacja niezawodności) - opracowanie koncepcji - badanie nad wdrążeniem - wdrążenie produktu na skalę przemysłową FMEA dla procesu (eliminacja zakłóceń procesów wytwarzania) -planowanie technologi -planowanie produkcji - uruchomianie produkcji seryjnej Systematyczne sterowanie procesem SPC Jest strategią statystycznej etapowej optymalizacji procesu produkcji, oparta na kartach kontrolnych, procedura oparta przez Shewharda 3 filary SPC; 1 sporządzenie dokładnego diagramu procesu produkcji, 2. pobieranie losowych próbek i dokonywanie pomiarów na tych próbkach, 3. wykorzystanie zaobserwowanych sygnałów rozregulowania procesu do wykrywania przyczyn ich powstawania Kontrola odbiorcza Cel; usunięcie wadliwych wyrobów zanim dotrą do odbiorcy, czyli usuwanie skutków niewłaściwego działania ogniw produkcji Karty kontrolne Shewharta służy przebiegu procesu i oceny kontrolowanych cech, dla stwierdzenia czy proces nie uległ rozregulowaniu, co spowodowałoby produkowanie wyrobów niespełniających wymagań. NARZĘDZIA JAKOŚCI; zbieranie i przetwarzanie danych, wizualizacja danych, odkrywanie danych, są instrumentami monitorowania i diagnozowania procesów, umożliwiają podejmowanie decyzji, umożliwiaja analizowanie rezultatowi podjętych działan, ułatwiają doskonalenie produktu Siedem starych narzędzi; Arkusze kontrolne, histogram, diagram korelacji, karty kontrolne, diagram przycz-skut, analiza paerto- Lorenza, schemat blokowy. Siedem nowych narzędzi: diagram pokrewieństwa, diagram zależnośći, diagram drzewa, diagram tabliczny, tablicowa analiza danych, diagram planowania procesu decyzyjnego, diagram sieciowy.