Coniunctivus - tryb łączący

Pełni dwojaką funkcję; wyraża:

a) przypuszczenie, możliwość (przeczenie z ne)

b) życzenie (jako przeczenie występuje non)

1.Coniunctivus potentialis wyraża czynność, którą mówiący uważa za możliwą lub pomyślaną. Używa się go w coniunctivie praesentis lub perfecti - podmiotem bywa przeważnie zaimek pytajny lub nieokreślony; często występuje w pytaniach retorycznych. Con. Imperfecti używa się w II os. Singularis w wyrażeniach ogólnych: crederes, pulares, diceres = można by było wierzyć, sądzić, powiedzieć, itp. Jako przeczenia używa się non.

2.Coniunctivus dubitativus lub deliberativus wyrażą powątpiewanie, niepewność, zastanawianie się; występuje w zdaniach tajnych. Con. Praesentis używa się dla teraźniejszości, con. Imperfecti dla przeszłości. Przeczeniem jest non.

Quid agam, iudices? Quo me vertam. - Cóż mam zrobić sędziowie, dokąd się zwócić?

3.Coniunctivus irrealis wyraża czynność, którą mówiący uważa za niezgodną z rzeczywistością. Con. Imperfecti używa się dla teraźniejszości, con. plusquamperfecti dla przeszłości. Przeczeniem jest non.

4. Coniunctivus optativus wyraża życzenie. Jako przeczenia używa się ne. Wyróżniamy tu dwie grupy:

a) wypowiedzi, które mówiący odczuwa jako realne życzenia; swoim charakterem zbliżają się do modlitwy. Kładzie się tu con. praesentis dla teraźniejszości lub przyszłości, con. perfecti dla przeszłości, często występuje w tych zdaniach utinam = oby.

b) wypowiedzi, które mówiący odczuwa jako życzenia nierealne, niezgodne z rzeczywistością; wypowiedzi takie prócz życzenia zawierają element żalu, że rzeczywistość jest inna. Używa się tu con. imperfecti dla teraźniejszości lub przyszłości, con. plusquamperfecti dla przeszłości. W zdaniach tych występuje utinam lub czasownik vellem, nollem, mallem.

Quam vellem Roman mansisses. = Szkoda, że nie pozostałeś w Rzymie.

5. Coniunctivus hortatius wyraża wezwanie, zachętę w pierwszej osobie liczby mnogiej; język polski tłumaczy to przez tryb rozkazujący. Przeczeniem jest ne.

Anemus patriam, pareamus senatu. = Kochajmy ojczyznę, bądźmy posłuszni senatowi.

6. Coniunctivus iussivus wyraża rozkaz, polecenie w trzeciej, rzadziej w drugiej osobie, stanowi uzupełnienie imperatiwu.

7. Coniunctivus prohibitivus wyraża zakaz; stanowi uzupełnienie imperatiwu. W drugiej osobie używa się częściej ne z con. perfecti, w trzeciej osobie częściej ne z con. praesentis.

8. Coniunctivus concessivus wyraża przyzwolenie; w języku polskim występują tu zwroty z choćby, niech, itp. Kładziemy con. praesentis dla teraźniejszości, con. perfecti dla przeszłości. Przeczeniem jest ne.

Ognia possideat, non possidet aera Minos. - Choćby wszystko posiadał, nie posiada Minos

CONIUNCTIVUS PRAESENTIS
A c t i v i	- dla koniugacji I bierzemy temat czasownika, końcowe A zamieniamy na E i dodajemy końcówki			- tak samo jak w activi, czyli TEMAT (A E) + or, ris, tur, mur, mini, ntur (końcówki dla strony biernej)		P a s s i v i
		Rog-e-m	Rog-e-mus	1	Rog-e-r		Rog-e-mur
		Rog-e-s	Rog-e-tis	2	Rog-e-ris		Rog-e-mini
		Rog-e-t	Rog-e-nt	3	Rog-e-tur		Rog-e-ntur
		- dla koniugacji II (uwaga,cały temat,razem z E), III, IV wykorzystujemy temat czasownika, przy czym E A + końcówki			- tak samo jak w activi + końcówki passivum; należy pamiętać, że w koniugacji II bierzemy temat cały,czyli razem z E videar
		Vide-a-m	Vide-a-mus	1	Vide-a-r	Vide-a-mur
		Vide-a-s	Vide-a-tis	2	Vide-a-ris	Vide-a-mini
		Vide-a-t	Vide-a-nt	3	Vide-a-tur	Vide-a-ntur
		CZASOWNIKI NIEREGULARNE
		Sim	Sinus	1	Złożenia z „esse” odmieniają się tak samo, zaś inne nieregularne odmieniają się jak normalne czasow.
		Sis	Sitis	2
		Sit	Sint	3
CONIUNCTIVUS IMPERFECTI
A c t i v i	-tworzymy przez infinitiwus praesentis activi + końcówki osobowe dla wszystkich koniugacji			-tworzymy tak samo jak Activi + końcówki strony biernej		P a s s i v i
		Rogare-m	Rogare-mus	1	Rogare-r		Rogare-mur
		Rogare-s	Rogare-tis	2	Rogare-ris		Rogare-mini
		Rogare-t	Rogare-nt	3	Rogare-tur		Rogare-ntur
		CZASOWNIKI NIEREGULARNE
		Esse-m	Esse-mus	1	- odmieniamy je tak samo jak czasowniki regularne
		Esse-s	Esse-tis	2
		Esse-t	Esse-nt	3
CONIUNCTIVUS PERFECTI
Activi	- od tematu perfecti (3) odejmujemy „i” oraz dodajemy odpowiednio odmienione „esse”			- participium perfecti passivi (4 temat) + „esse” w coniunctivie praesentis		Passivi
		Dux-erim	Dux-erimus	1	Ductus,a,um sim		Ducti,ae,a simus
		Dux-eris	Dux-eritis	2	Ductus,a,um sit		Ducti,ae,a sitis
		Dux-erit	Dux-erint	3	Ductus,a,um sis		Ducti,ae,a sint
CONIUNCTIVUS PLUSQUAMPERFECTI
Activi	- infinitivus perfecti activi (temat 3 + isse) + końcówki osobowe			- participium perfecti Passivi + „esse” w coniunctivie imerfecti		Passivi
		Duxisse-m	Duxisse-mus	1	Ductus,a,um essem		Ducti,ae,aessemus
		Duxisse-s	Duxisse-tis	2	Ductus,a,um esses		Ducti,ae,a essetis
		Duxisse-t	Duxisse-nt	3	Ductus,a,um esset		Ducti,ae,a essent

---