INFLACJA

Inflacja jest to roczny wzrost ogólnego poziomu cen i kosztów (wyrażony w procentach) mierzony za pomocą wskaźników cen, stanowiących pewne średnie cen dla konsumentów lub cen dla producentów. Mówiąc o deflacji mamy na myśli ogólny spadek cen i kosztów.

Wskaźnik cen:

1. wskaźnik cen konsumpcyjnych (CPI) mierzy koszt pewnego rynkowego koszyka dóbr i
   usług konsumpcyjnych (265 grup towarów - żywność, odzież, mieszkanie, transport i opieka
   lekarska) ważąc każde dobro zgodnie z udziałem w wydatkach na nie w całej sumie
   wydatków konsumpcyjnych.

2. wskaźnik cen zbytu (PPI) jest wskaźnikiem cen hurtowych. Służy on do mierzenia cen w
   miejscu pierwszej sprzedaży dóbr i jest użyteczny ze względu na swoją wielką szczegółowość
   - obejmuje około 3400 produktów.

3 deflator cen PNB jest to stosunek nominalnego PNB {w cenach bieżących) do PNB w ujęciu realnym (w cenach stałych). Użyteczność deflatora cen PNB wynika z tego, że obejmuje on ceny wszystkich dóbr i usług finalnych wchodzących do PNB.

Rodzaje inflacji:

A. inflacja:

• umiarkowana-jednocyfrowa roczna stopa inflacji (3-10%). W warunkach inflacji umiarkowanej
  i stabilnej relacje cen tylko w niewielkim stopniu odchylają się od normy. Ludzie nie spędzają
  wiele czasu na próbach pozbycia się posiadanego pieniądza gotówkowego, ponieważ realna
  stopa procentowa nie jest zbyt niska (realna stopa procentowa = nominalna stopa procentowa
  - stopa inflacji). Oczekiwania są stosunkowo stabilne. Umowy nie muszą być indeksowane ze
  względu na inflację. Nieefektywności związane z inflacją umiarkowaną są znikome.

• galopująca- ma miejsce wtedy;,kiedy ceny zaczynają rosnąć wg. stóp dwu, czy trzycyfrowych,
  np. o 20, 100 czy 200% rocznie. Występują poważne zniekształcenia gospodarcze. Na ogół
  zaczyna się indeksować większość kontraktów (czy to w stosunku do wskaźnika cen, czy to w
  stosunku do jakiejś waluty obcej, np. dolara). Ludzie unikają trzymania w gotówce ilości
  pieniędzy przewyższającej niezbędne minimum (ujemna realna stopa procentowa w wysokości
  50 do 100% rocznie). Rynki finansowe zamierają. Ludzie „chomikują" dobra trwałego użytku,
  nigdy nie udzielają pożyczek wedle zwykłych stóp procentowych.

• hiperinflacja (1000% i więcej) - ludzie próbują pozbyć się swoich pieniędzy, zanim podwyżki
  cen pozbawiając całkowicie wartości (wzrasta szybkość obiegu pieniądza, ceny relatywnie stają
  się wysoce niestabilne, płace realne ulegają silnym fluktuacjom). Mamy rozprzężenie systemu
  pieniężnego kraju i niesprawiedliwą redystrybucję dochodu narodowego - załamanie
  koniunktury oraz napięcia społeczne.

B inflacja

pełzająca (3-5% rocznie), krocząca (5-10%), galopująca (10-50% albo 100%-200%) hiperinflacja (1000% i więcej

Przyczyny inflacji:

1 ■ inflacja ciągniona przez popyt (inflacja nabywców) występuje wtedy, gdy zbyt duże wydatki trafiają na zbyt małą ilość dóbr. Gdy gospodarka znajduje się na poziomie produktu potencjalnego lub powyżej tego poziomu, wzrost popytu prowadzi do inflacji ciągnionej przez popyt. Gdy rosną całkowite wydatki na C+IK3 to konkurują one o ograniczoną w swojej wielkości podaż realnego produktu. Przy stromo wznoszącej się krzywej AS, większość tych wyższych glob. wydatków przemienia się w wyższe ceny. Ceny rosną od poz.P do P'. Tak więc to wyższy popyt ciągnie ceny w górę - stąd inflacja ciągniona przez popyt. Keynesiści i monetaryści zgadzają się, że istotą inflacji ciągnionej przez popyt jest zderzeniem zbyt wielkich wydatków pieniężnych z ograniczoną podażą dóbr, jaka może być wytworzona przy pełnym zatrudnieniu.

2. inflacja popychana przez koszty (inflacja dostawców) upatruje przyczyn wzrostu cen we
wzroście szeroko pojętych „kosztów wytwarzania" już zanim zostanie osiągnięty poziom
produkcji potencjalnej. Wzrost cen może być konsekwencją zjawisk leżących po „stronie
podaży" np. szybszego od wzrostu wydajności pracy wzrostu płac roboczych (stopa inflacji =
stopa wzrostu płac - stopa wzrostu wydajności), wzrostu stawek podatkowych lub stopy
procentowej, pogorszenie się terms oftrade (czyli stosunku zmian cen artykułów eksportowych
przez dany kraj do zmian cen artykułów importowanych), wzrostu cen surowców, paliw i innych
elementów kosztów materialnych, czy podwyższenie przez przedsiębiorstwa marży zysku
(inflacja płacowa - J Hicksa, inflacja cen „administrowanych"). Stąd konieczność wg J.K.
Galbraitha wprowadzenia między innymi kontroli płac i cen, czyli polityki dochodów wobec
korporacji.

We współczesnej gospodarce dochodzi często do inflacji nawet wtedy, gdy produkcja jest sporo niższa od poziomu potencjalnego. W okresie depresji place lub ceny towarów rosną, krzywa AS przesuwa się w górę, a ceny wykazują tendencje wzrostową. Gdy gospodarka jest w sytuacji recesji, występuje wzrost cen ropy naftowej lub duży wzrost płac. Ten wzrost kosztów przysuwa krzywą AS z pozycji AS do AS' W wyniku tego, ceny rosą z poziomu P do P'. Występuje inflacja popychana przez koszty.

3. inflacja strukturalna - pojawia się wówczas, gdy producenci nie mogą sprawnie zmienić
struktury produkcji w odpowiedzi na zmiany struktury gospodarki. Zmiany w strukturze
gospodarki wywołują pojawienie się niedoborów strategicznych, lub też wąskich gardeł w
kanałach zaopatrzenia produkcji Jeżeli zaopatrzenie w dobro takie jak np. stal będzie takim
wąskim gardłem, jego cena wzrośnie, a ten wzrost zostanie przeniesiony na ceny wielu innych
dóbr, przy produkcji których potrzebna jest stal będzie takim wąskim gardłem, jego cena
wzrośnie, a ten wzrost zostanie przeniesiony na ceny wielu innych dóbr, przy produkcji których
potrzebna jest stal.

Przyczyny inflacji

a) interpretacja keynesowska

Keynesiści przyczynę inflacji upatrują w nadwyżce popytu nad dostarczoną na rynek podażą

towarów i usług. Inflacja jest to wzrost przeciętnej ceny dóbr w jakimś okresie. Czysta inflacja jest

przypadkiem szczególnym, kiedy wszystkie ceny dóbr i czynników produkcji wzrastają w tym

samym tempie. Inflacja ma miejsce wtedy, kiedy

łączny popyt w gospodarce przewyższa

możliwości jego zaspokojenia (możliwości

wytwórcze).

Zasadniczym elementem popytowej teorii inflacji

jest koncepcja „luki inflacyjnej" sformułowanej

przez Keynesa w okresie wojny, a więc kiedy

gospodarka angielska osiągnęła stan pełnego

zatrudnienia. Wskazywała ona że w tych

warunkach zwiększenie dochodów ludności lub/i

wydatków rządowych prowadzi do zachwiania

równowagi między globalnym popytem i podażą,

do powstania nadwyżki popytu powodującego

wzrost ogólnego poziomu cen. Owa nadwyżka

to właśnie luka inflacyjna.

---