Model ekonomiczny IS - LM

Model IS - LM został sformułowany w latach 30-ych XX wieku przez R. Hicksa.

Wskazuje on na istnienie zależności między rynkiem towarowym i pieniężnym. Model ten wskazuje, że procesy zachodzące na tych rynkach wzajemnie na siebie oddziałują. Ponadto wskazuje on na rolę polityki pieniężnej i fiskalnej w kształtowaniu się wielkości ekonomicznych i ich zmiany na obu rynkach.

Dochód narodowy (Y) jest wynikiem działania rynek towarowy wpływa na rynek pieniężny i stopę %. Wysokość DN określa wielkość popytu transakcyjnego na pieniądz, popyt ten wynika z konieczności realizacji zaplanowanych wcześniej wydatków.

Przy danej podaży pieniądza wzrost popytu na pieniądz wpływa na podwyższone stopy %, żeby ograniczyć popyt na pieniądz i ograniczyć do jego podaży.

Stopa %, która ustala się na rynku pieniężnym w zależności od wielkości podaży pieniądza i jej relacji do popytu na pieniądz oddziałuje na rynek towarowy i wielkość DN.

Ponieważ stopa % kształtuje wielkość popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego w gospodarce np. wysoka stopa % wynikająca z wysokiego popytu na pieniądz w stosunku do jego podaży ograniczy wielkość wydatków inwestycyjnych i konsumpcyjnych, które realizowane są z zaciągniętych kredytów.

Założeniem modelu IS-LM jest określenie warunków równowagi na rynku towarowym i pieniężnym, jak też na obu rynkach łącznie oraz sposobów przywracania tej równowagi w warunkach nierównowagi na rynkach.

Model i krzywa IS

IS związana jest z rynkiem towarowym. Na rynku towarów w skali makro zachodzi równowaga gdy wielkość agregatowego popytu równa się wielkości agregatowej podaży.

Warunkiem zaistnienia tej równowagi jest równość inwestycji i oszczędności I=S.

IS wskazuje na warunki równowagi na rynku towarowym.

Liniowa funkcja inwestycji wyrażona jest wzorem I = Ia - w_i r gdzie:

Ia - inwestycje autonomiczne, jest to ta część ogólnych inwestycji, która jest niezależna od wysokości stopy % i wielkości bieżącego dochodu. Inwestycje autonomiczne realizowane są pod wpływem optymistycznych nastrojów producentów, spodziewających się uzyskania zysku relatywnie dużego w przyszłości zwłaszcza gdy pomyślne są przewidywania (prognozy) dotyczące koniunktury gospodarki.

w_i r - wskazuje na część inwestycji zależną od stopy %

w_i oraz r to parametr wrażliwości inwestycji na zmiany stopy %. Określa on jak silnie reagują producenci w zakresie działalności inwestycyjnej na zmiany stopy %.

Znak „-” wskazuje, że inwestycje są malejącą funkcją stopy %.

Wyższe stopy % zachęcają do lokowania środków pieniężnych w bankach a nie w inwestycjach , zwłaszcza gdy oczekiwana stopa zysku z inwestycji jest niższa od stopy %.

Wysoka stopa % powoduje, że koszt uzyskania kredytu inwestycyjnego jest wysoki a to również obniża potencjalną opłacalność inwestycji.

S - oszczędności- jest to nieskonsumowana część dochodu narodowego, czyli wielkość oszczędności zależy od wysokości otrzymywanych dochodów i od wielkości konsumpcji. Oszczędności pojawiają się dopiero przy odpowiednio wysokim poziomie dochodów, gdyż zmniejsza się w miarę wzrostu dochodów udział konsumpcji w tych dochodach tzn. konsumpcja rośnie wolniej niż dochód co pozwala na wzrost oszczędności.

S = Y - C

C = Ca + k_sk Y

S = Ca + (1- k_sk)Y

S = Sa + k_soY

Y = C + S

Y = C + I

S = I → z definicji

C - konsumpcja łączna

Ca - konsumpcja autonomiczna - jest to część konsumpcji łącznej niezależna od DN. Jest to konsumpcja realizowana przy dochodzie równym 0. Konsumpcja autonomiczna jest realizowana z nagromadzonych wcześniej oszczędności bądź z długu (kredyty i pożyczki)

k_sk - krańcowa skłonność do konsumpcji. k_sk = ΔC / ΔY - przyrost konsumpcji do przyrostu dochodu o jednostkę.

k_skY - określa tę część konsumpcji, która jest zależna od rozmiaru bieżącego DN (i jest to zależność dodatnia)

Sa - oszczędności autonomiczne -jest to część oszczędności, które są pomniejszone o wielkość konsumpcji autonomicznej. Sa jest niezależna od bieżącego dochodu.

-Ca = Sa

1 - k_sk = K_so

K_so - krańcowa skłonność do oszczędzania określa przyrost oszczędności w wyniku dochodu o jednostkę.

K_so = ΔS / ΔY

ΔY = ΔC + ΔS ⇒ 1= ΔC + ΔS / ΔY

1 = k_sk + K_so ⇒ K_so = 1- k_sk

I=S

Ia - w_i r = -Ca + (1- k_sk)Y

Ca + Ia - w_i r = (1- k_sk)Y

Y = (1 / 1- k_sk ) (Ca + Ia - w_i r)

Występują dwie zmienne izotoniczne Y oraz r tzn. że równanie to nie ma jednoznacznego rozwiązania. Rozwiązaniem tego równania są różne kombinacje wartości DN (Y) i poziomu stopy % (r). Charakteryzują one się tym, że muszą zapewnić równowagę planowanych inwestycji i oszczędności czyli równość Pp i Pd na rynku towarów.

3

DN (Y)

Rynek pieniężny

(Pd pieniądza i Pp na pieniądz)

Rynek towarowy

(Pd towarów i Pp na towary)

r stopa %

Polityka pieniężna

Polityka fiskalna

APp = APd = Y ⇒ APp = Y

I₂ ← I₁ I

→

Y

r₂

↓↑

r₁

---