Stanisław Wyspiański - ur. 1869, ukończył ASP w Krakowie, tworzył obrazy, szkice, rysunki, witraże. Był dramaturgiem i reżyserem teatralnym, jego ojciec był rzeźbiarzem. Mistrzem i nauczycielem był Jan Matejko, później Jacek Malczewski. Jeden z reformatorów teatru.
Wesele o którym mówi Wyspiański miało miejsce 20 listopada 1900r. w Kosciele Mariackim w Krakowie. Wtedy to Lucjan Rydel, poeta, doktor praw, syn rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego ożenił się z córką gospodarza Bronowic Małych, Jadwigą Mikołajczykówną. Ten mezalians zwrócił uwagę całego Krakowa. Stanisław Wyspiański, który był jednym z gości, z niemal fotograficzną doskonałością przeniósł na scenę autentyczne wydarzenie.
Autentyczne postacie w Weselu
Pan Młody, Lucjan Rydel
Panna Młoda, Jadwiga Mikołajczykówna (chłopka)
Dziennikarz, Rudolf Starzewski
Poeta, Kazimierz Tetmajer
Radczyni, profesorowa Antonina Domańska
Zosia i Maryna, Zofia i Maria Pareńskie
Haneczka, Anna Rydlówna
Gospodarz, Włodzimierz Tetmajer
Rachela, Pepa Singer
Nos, Tadeusz Noskowski + Stanisław Czajkowski
Czepiec, Błażej Czepic (chłop)
Gospodyni, Anna Tetmajerowa (ch)
Jasiek, Jan Mikołajczyk - brat Panny Młodej (ch)
Klimina (ch)
O co chodzi w Weselu?
Akt I - realistyczny
Prezentacja bohaterów dramatu, charakteryzująca grupę społeczną, z której pochodzą. Pod koniec tego aktu znajdujemy zapowiedź zdarzeń, które mają nastąpić tej nocy. Rachela wpada na pomysł, by zaprosić na wesele gości z baśni rodem. Poeta podchwytuje ten pomysł, następnie państwo młodzi zapraszają Chochoła.
Akt II - symboliczno - wizyjny
Ukazanie się Chochoła, a następnie kolejnych zjaw: Widmo, Stańczyk, Rycerz, Hetman, Upiór. Napięcie narasta. Pojawia się Wernyhora, który zapowiada powstanie, poleca zebrać lud. Na dowód swojej obecności pozostawia złotą podkowę i złoty róg, który powierza Gospodarzowi. Ten następnie przekazuje go (niestety) Jaśkowi. Jasiek wyrusza zbierać chłopów.
Akt III - realistyczno - wizyjny
Przed świtem, napięcie sięga zenitu. Gospodarz zapomniał o odwiedzinach Wernyhory, więc dziwi się wizycie Czepca z kosą. Chłopi gromadzą się wokół chaty. Gospodarz (w końcu) przypomina sobie rozmowę z W. i opowiada o niej zebranym. Wpada Jasiek. Przypomina sobie, że to dźwięk rogu miał obudzić ducha w narodzie. Wtem Chochoł uświadamia mu, że zgubił złoty róg gdy sięgał po czapkę z wiechą pawich piór, którą zerwał mu wiatr. Chochoł zaczyna grać na skrzypcach, a wszyscy tańczą jak uśpieni w takt jego muzyki. Powtarza drwiąco: “Miałeś, chamie, złoty róg. ”.
Wesele - dramat symboliczny
chochoł - symbol uspienia, bierności narodu
widmo - ukazuje się Marysi, symbol miłości romantycznej innej niż otrzymuje od Wojtka
Stańczyk - objawia się dziennikarzowi, jest jego sumieniem, gdyż przyznaje się on do bezczynności, którą zaraża rodaków
rycerz - Zawisza czarny, ukazuje się poecie, symbol męstwa, cnót rycerskich
Hetman - Franciszek Ksawery Branicki, objawił się Panu Młodemu, gdyż według niego ten zdradził swój stan
upiór - Jakub Szela, przychodzi do Dziada, nie może zmyć krwi, wymazać negatywnych wspomnień
Wernyhora - legendarny kozak, p.w.
Kaduceusz - symbol przewodnictwa politycznego, Stańczyk wręczył ją dziennikarzowi
Złoty Róg - symbol wezwania do walki o niepodległość
czapka z pawim piórem - symbol próżności, egoizmu
podkowa - zgubił ją koń Wernyhory, symbol szczęścia odkładanego na później
sznur - symbol zniewolenia narodu
kosy - gotowość chłopów do walki
chochoł - symbol idei odłożonej na później
elementy fantastyczne i realistyczne
ważna rola nastroju
synteza sztuk
występują symbole
Chłopi
Ciekawi świata, interesują się polityką, gotowi do podjęcia walki, uważają, że są tak samo ważni jak inteligencja, kierują się rozumem.
Inteligencja
Przekonani o własnej wyższości, chłopomania, lekceważący stosunek do chłopów, hedonistyczne podejście do życia.
Dlaczego nie mogą się porozumieć?
przekonanie o niepowodzeniu walki
inteligencja nie chce mieć nic wspólnego z chłopami
przepaść emocjonalna
historia, przeszłość (rabacja galicyjska)
brak wiedzy o sobie nawzajem
inteligencja nie potrafi dostosować się do wymagań, jakie zostały przed nią postawione w kwestii walki o niepodległość
inteligencja obawia się powrotu rzezi
inteligencja nie rozumie, że chłopi na co dzień nie stroją się, lecz ciężko pracują
Synteza sztuk w Weselu - muzyka, plastyka, literatura, rytm, melodia,
kolor, słowo przeplatają się, aby poruszyć wszystkie zmysły.
Scenografia Wesela ukazuje mariaż chłopsko-inteligencki, niedopasowanie do siebie tych dwóch światów. W izbie obok pstrokatych elementów znajduje się biurko zawalone papierami.