Definicje genetyki
molekularna - zajmuje się strukturą materiału genetycznego i jego rolą w dziedziczeniu cech,
populacyjna - ma zastosowanie w ewolucjoniźmie; zmiany w środowisku wymuszają zmiany w materiale genetycznym działając mutagennie, na skutek czego powstają organizmy z nowym kompletem cech, lepiej przystosowane do nowych warunków życia,
kliniczna - to diagnostyka i terapia chorób genetycznych, badanie mechanizmów ich powstawania, zapobieganie chorobom oraz ich leczenie.
Dziedziczenie - to otrzymywanie informacji o budowie i funkcjonowaniu organizmu, przekazywane organizmom potomnym.
Gen - odcinek DNA odpowiadający za syntezę jednego łańcucha polipeptydoiwego; warunkuje powstawanie cech budowy zewnętrznej i wewnętrznej organizmu.
Allel - gen allelyczny; jedna z kilku form genu, zajmująca te same miejsca w chromosomach homologicznych.
Chromosomy homologiczne -zawierające ten sam zestaw genów, mają tą samą długość; jeden pochodzi od ojca, drugi od matki.
Allel recesywny - nie ujawnia się w heterozygocie.
Heterozygota - osobnik posiadający różne allele danego genu w chromosomach homologicznych; wytwarzają gamety zróżnicowane względem składu genetycznego; powstała z gamet przeciwstawnych; produkuje dwa rodzaje gamet: 50% dominujących i 50% recesywnych.
Homozygota - osobnik posiadający jednakowe allele danego typu genu w chromosomach. Może być dominująca lub recesywna.; wytwarza zawsze jeden rodzaj gamet jest więc czystą, zawsze przekazuje identyczną cechę w to samo pokolenie.
Homozygota dominująca (AA) -oba allele danego genu są dominujące; osobnik może być homozygotą dominującą względem większej liczby genów (np. AABBCCDD - poczwórna homozygota dominująca).
Homozygota recesywna (aa) - oba allele danego genu są recesywne; osobnik może być homozygotą recesywną względem większej liczby genów (np. aabbcc - potrójna homozygota recesywna).
AaBB - genotyp na dwie cechy,
Aa - genotyp na jedną cechę, BB - na drugą cechę.
Jest to heterozygota w stosunku do zygoty A i homozygota w stosunku do zygoty B.
AaBb - podwójna heterozygota,
AABB - podwójna homozygota dominująca,
aabb - podwójna homozygota recesywna.
Są to genotypy na te same cechy, ale nie takie same (różna forma ich ujawniania).
Genom - zespół chromosomów danego organizmu; podstawowy komplet informacji genetycznej; może być diploidalny (2n) w komórkach somatycznych, lub haploidalny (1n) w gametach.
Fenotyp - wygląd organizmu; ogół cech: morfologicznych, fizjologicznych, biochemicznych, anatomicznych, zdolności, psychologicznych; wszystko, co jest efektem uzewnętrzniania się.
Replikacja - podwojenie materiału genetycznego przed każdym podziałem; dzieli się na: konserwatywną, przypadkową i semikonserwatywną.
Kod genetyczny - sposób zapisywania informacji genetycznej za pomocą sekwencji nukleotydów w DNA, a zawierającymi zapis o budowie białka.
Nukleotyd - nanometr kwasu DNA; można wyróżnić nukleotydy:
adeninowy,
tyminowy,
cytozynowy,
guaninowy,
uracylowy.
Mutacja - nagła, skokowa zmiana w materiale genetycznym mogąca ujawniać się w postaci nowej lub zmienionej cechy.
Zmienność - różnorodność fenotypu osobników w populacji wywołana czynnikami genetycznymi (dziedzicznymi) i środowiskowymi (niedziedzicznymi).
Transkrypcja - inaczej przepisywanie informacji genetycznej z DNA na mRNA; zachodzi przy pomocy replikacji; DNA ma budowę dwuniciową, duże znaczenie ma fakt, która nić jest przepisywana.