Kwas mrówkowy
Właściwości
Podstawowe właściwości fizykochemiczne
Duża lotność, ciśnienie par 4,2 kPa (20 °C)
Palny (2HCOOH + O2 → 2CO2 + 2H2O)
Związek silnie redukujący, żrący i powodujący korozję
Powoduje podrażnienie skóry i śluzówki, w większych stężeniach poważne poparzenia
Konserwant o silnych właściwościach grzybobójczych, przy wysokich stężeniach i niskim zakresie pH zakres jego działania obejmuje również bakterie
Ze względu na obecność atomu wodoru przy węglu karbonylowym (ugrupowanie aldehydowe), wykazuje własności redukujące (czym wyróżnia się spośród innych kwasów karboksylowych). Z tej przyczyny kwas mrówkowy daje pozytywny wynik w próbie Tollensa:
HCOOH + Ag2O → CO2 + 2Ag + H2O
Kwas mrówkowy hamuje aktywność enzymów, zwłaszcza katalazy. Optimum skuteczności działania przypada na zakres pH 3 - 4 i niżej. Przy pH 6.0 zawiera zaledwie 0.56% czynnej, niezdysocjowanej formy kwasu mrówkowego.
Zastosowanie
Ze względu na swoje właściwości grzybobójcze często wykorzystywany jako składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających. Często występuje w mieszaninach z innymi kwasami, bądź naniesiony na nośnik. Szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.
Kwas mrówkowy jest stosowany również jako konserwant. Jego numer jako dodatku do żywności to E 236.
Posiada również właściwości leczące choroby reumatyczne
Kwas octowy
Właściwości
Czysty kwas octowy jest bezbarwną, żrącą cieczą. 100% kwas octowy jest bardzo higroskopijny (pochłania wilgoć z powietrza), zaś proces rozpuszczania się w nim wody ma charakter silnie endotermiczny. Powoduje to, że po otwarciu butelki z takim kwasem w wilgotnym pomieszczeniu zaczyna on pochłaniać wilgoć z powietrza, co skutkuje jego zauważalnym ochłodzeniem i szronieniem się ścianek butelki. W skrajnych przypadkach, jeśli w pomieszczeniu jest bardzo wilgotno, a otwór butelki jest szeroki, stężony kwas octowy potrafi nawet zamarznąć po otwarciu. Wszystko to powoduje, że stężony kwas octowy jest czasami nazywany kwasem octowym lodowatym.
Stosunkowo wysoka temperatura wrzenia, a także efekty endotermiczne przy rozcieńczaniu wynikają z silnych wiązań wodorowych występujących między cząsteczkami kwasu. Wiązania wodorowe tworzone przez kwas octowy są na tyle silne, że obserwowano ich występowanie także w fazie gazowej.
Jak każdy niższy kwas karboksylowy, kwas octowy ulega dysocjacji i dobrze przewodzi prąd elektryczny, jednak jest kwasem słabym (pKa=4,76). Z metalami tworzy sole, a z alkoholami - estry; obie te grupy związków nazywane są octanami.
Synteza organiczna, do produkcji sztucznego jedwabiu, leków (aspiryna), niepalnej taśmy filmowej i esencji octowej, kwasu chlorooctowego, octanów, karboksymetylocelulozy, octany celulozy, w technice grzewczej do usuwania kamienia kotłowego, w postaci kilkuprocentowego roztworu (produkt fermentacji octowej) jako ocet spożywczy do konserwacji żywności, jako składnik roztworów buforowych i wiele innych. Bardzo duże ilości kwasu octowego używane są jako rozpuszczalnik w rafinacji kwasu tereftalowego, używanego do wielkotonażowej produkcji poli(tereftalanu etylenu) (butelki PET). Jest stosowany również jako konserwant. Jego numer jako dodatku do żywności to E260.
kwas masłowy
Właściwości
Kwas masłowy to w temperaturze pokojowej oleista, bezbarwna ciecz. Jest łatwo rozpuszczalny w wodzie i większości organicznych rozpuszczalników polarnych (aceton, etanol, eter dietylowy itp.).
W mniejszych stężeniach (od 10 do 100 ppm) nadaje potrawom lekko gorzki smak, z zauważalną nutą słodką. W nieco większych stężeniach jego zapach kojarzy się wielu ludziom z wymiocinami, ze względu na to, że to właśnie ten związek nadaje charakterystyczny zapach wymiocinom małych dzieci, które są nadmiernie karmione mlekiem. W dużych stężeniach posiada ostry, intensywny, trudny do zniesienia zapach zjełczałego tłuszczu.
Zastosowanie
Chociaż ma wyjątkowo wstrętny zapach, jego pochodne estrowe pachną bardzo ładnie i są stosowane w przemyśle spożywczym do produkcji esencji owocowych. Na przykład maślan butylu ma zapach ananasa.
kwas palmitynowy
Właściwości:
białe ciało stałe;
nie rozpuszcza się w wodzie;
nie ulega dysocjacji;
rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;
temperatura wrzenia 332,6 °C (pod ciśnieniem 512 mm Hg);
gęstość 0,84 g/cm3 (w temperaturze 80 °C);
spala się:
C15H31COOH + 23 O2 → 16 CO2 + 16 H2O
Kwas palmitynowy występuje w postaci estru z gliceryną w tłuszczach zwierzęcych, a także w mniejszym stopniu w tłuszczach roślinnych (głównie w oleju palmowym - stąd nazwa). Jest używany jako surowiec do produkcji mydła.
kwas stearynowy
Właściwości:
białe, krystaliczne lub bezpostaciowe ciało stałe;
słabo rozpuszcza się w wodzie;
nie ulega dysocjacji jonowej;
rozpuszcza się w alkoholu etylowym
rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych;
spala się żółtym płomieniem, ale zapala się dopiero po podgrzaniu, co oznacza, że palą się jego pary;
reaguje z wodorotlenkiem sodu. Produktami tej reakcji są sól (stearynian sodu - mydło sodowe) i woda:
C17H35COOH + NaOH → C17H35COONa + H2O
Kwas stearynowy występuje w postaci estru z gliceryną w tłuszczach zwierzęcych, a także w mniejszym stopniu w roślinnych. Otrzymuje się go w wyniku hydrolizy tłuszczów zwierzęcych w wysokiej temperaturze i pod zwiększonym ciśnieniem. Jest używany do produkcji świec, mydeł, kosmetyków, leków oraz do zmiękczania gumy.
kwas oleinowy
Właściwości:
jasnożółta (spotykana również bezbarwna) oleista ciecz,
ciemnieje w powietrzu (utlenianie),
nie rozpuszcza się w wodzie,
miesza się z rozpuszczalnikami organicznymi,
temperatura topnienia 13,5 °C,
odbarwia wodę bromową i KMnO4, co świadczy o jego nienasyconym charakterze chemicznym,
reaguje z wodorotlenkami,
temperatura wrzenia 228 °C (pod ciśnieniem 20 hPa).
Kwas oleinowy występuje w postaci estru z gliceryną w dużych ilościach zarówno w tłuszczach roślinnych (głównie w oliwie z oliwek - 77%), jak i zwierzęcych. Jest używany do produkcji m.in. smarów i środków piorących. Kwas oleinowy jest także stosowany w produkcji napalmu, ponieważ wiąże się on z zawartym w tej substancji wodorotlenkiem sodu.
Kwas szczawiowy
Właściwości
Rozpuszcza się zarówno w wodzie jak i rozpuszczalnikach organicznych (etanol, eter dietylowy). Z roztworu wodnego krystalizuje w postaci dihydratu (COOH)2·2H2O.
Kwas szczawiowy jest jednym z najsilniejszych kwasów karboksylowych - jego stała dysocjacji Ka1 wynosi 0,035, a Ka2 - 0,000053. Jest to spowodowane wzajemnym efektem indukcyjnym dwóch grup karboksylowych. Tworzy sole i estry jedno- i dwupodstawione - szczawiany.
Wobec utleniaczy (np. nadmanganianu potasu) ma właściwości redukujące.
Zastosowanie
Kwas szczawiowy jest stosowany do usuwania rdzy.
W elektrotechnice jest środkiem pomocniczym przy elektrolitycznej oksydacji glinu (Eloxal).
W analizie miareczkowej jest substancją wzorcową do nastawiania miana roztworów utleniających.
W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.
kwas mlekowy
WŁAŚCIWOŚCI:
W odróżnieniu od octu spirytusowego kwas mlekowy jest całkowicie przyswajany przez organizm. Wskazany przy schorzeniach trzustki, woreczka żółciowego, nerek i wątroby.
Dzięki właściwościom bakteriologicznym hamuje rozwój szkodliwych drobnoustrojów w przewodzie pokarmowym, co korzystnie wpływa na proces trawienia.
Zawiera niezbędne dla życia mikroelementy tj.: wapń, magnez, potas i żelazo.
STABILNY MIKROBIOLOGICZNIE
WYGLĄD - klarowna lepka ciecz ciemnożółta lub przezroczysta;
SMAK - kwaśny;
CIĘŻAR WŁAŚCIWY - max 1,16 g/cm3
ROZPUSZCZALNOŚĆ W WODZIE I ALKOHOLU - rozpuszczalny w każdych
proporcjach;
ZAWARTOŚĆ WAPNIA - ok. 200 mg/kg
ZAWARTOŚĆ MAGNEZU - ok. 1.200 mg/kg
ZAWARTOŚĆ ŻELAZA - ok. 50 mg/kg
OKRES PRZYDATNOŚCI - 5 lat.
Zastosowanie
Jako chemiczny dodatek do żywności nosi symbol E270. Jest używany do regulacji kwasowości w przemyśle cukierniczym. Znajduje zastosowanie w przemyśle garbarskim i tekstylnym. W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza Varroa destructor.
W przemyśle chemicznym może być wykorzystywany do otrzymywania m.in. glikolu propylenowego oraz kwasu akrylowego. Prowadzone są prace mające na celu otrzymywanie z kwasu mlekowego polimerów użytecznych (polilaktydy) [1][2] do np. wyrobu biodegradowalnych toreb jednorazowego użytku[3] (z polikwasu mlekowego).