CELE I ZASADY STOSOWANIA FIZJOTERAPII ODDECHOWEJ W ZABURZENIACH CZYNNOŚCI PŁUC

Cele ćwiczeń oddechowych:

•  utrzymanie prawidłowej wentylacji płuc

•  zwiększenie ruchomości klatki piersiowej i przepony

•  zwiększenie siły mięsni oddechowych

•  pobudzenie efektywnego kaszlu

Ćwiczenia oddechowe mogą mieć charakter:

• Leczniczy- stosowane w przewlekłych chorobach układu oddechowego

• Zapobiegawczy- stosowane są u chorych unieruchomionych po zabiegach operacyjnych, urazach czy udarach mózgu

• Rozluźniająco uspokajające - stosowane w trakcie wykonywania wszelkich ćwiczeń leczniczych.

Przeciwwskazania to głównie niewydolność oddechowa

Ćwiczenia powinny być wykonywane:

• w odpowiednich pozycjach,

• długość wdechu wykonywanego zawsze nosem do wydechu powinna wynosić 1:2, a czasami 1:3.

• należy dążyć do maksymalnego wydłużenia czasu wydechu aż do uczucia braku powietrza.

• podczas wdechu brzuch musi się unosić a w czasie wydechu opadać.

• liczba powtórzeń 3-4 w jednej serii.

• zbyt intensywne ćwiczenia powodują hiperwentylacje

Badanie podmiotowe czyli wywiad polega na uzyskaniu od chorego informacji dotyczących:

• danych personalnych

• dolegliwości

• przebytych chorób

• warunków rodzinnych, pracy

• czynników ryzyka

• wywiad ginekologiczny- u kobiet

Dolegliwości ze strony układu oddechowego:

• Kaszel

• Duszność

• Bóle

Kaszel - wyróżniamy kaszel suchy ( nieskuteczny) bez odksztuszania wydzieliny i kaszel mokry ( skuteczny) z odksztuszana wydzieliną. Należy również w przypadku odksztuszania spytać się o wygląd , woń i ilość dobową.

Duszność -problem z rozróżnieniem na jakim podłożu jest czy oddechowym czy krążeniowym. Rodzaje duszności:

• Wdechowa,

• Wydechowa

• Mieszana

• Napadowa ( występuje w nocy i związana jest z niewydolnością lewokomorową)

Bóle- są przyczyna zmian w tkance klatki piersiowej lub narządów kl. piersiowej. Mogą występować silne kujące bóle nasilające się w czasie wdechu i kaszlu - choroby opłucnej. Nagły ból z dusznością występuje w samoistnej odmie płucnej lub dużym zawale płuc. Bóle niezależnie od ruchów klatki piersiowej są objawem zapalenia nerwów międzyżebrowych lub półpaśca.

Badanie przedmiotowe (fizykalne)-oglądamy:

• tor oddechowy

• Rytm oddechowy

• Głębokość oddechów

• Stosunek wdechu do wydechu ( norma 1:2 a nawet 1:3)

• Objawy niewydolności oddechowo-krążeniowej

• Liczymy ilość oddechów na minutę ( norma 14-10 w spoczynku)

• Kształt klatki piersiowej

• Przebieg żeber

• Ustawienie łopatek, obojczyków

• Ruchomość klatki piersiowej

• Opukujemy kl. piersiową

• Osłuchujemy k.l piersiową

Rodzaje szmerów:

• szmer oddechowy pęcherzykowy

• Szmer oskrzelowy

• Szmer pecherzykowy osłabiony

Odgłosy opukowe:

• jawny - zdrowy

• Bębenkowy- nadmiernie jawny - rozedma płuc

• Stłumiony ( rozległy zrost opłucnej)

• Przytłumiony ( wysięk opłucnej)

Próby czynnościowe

SPIROMETRIA jest słowem pochodzenia łacińskiego. Oznacza pomiar oddychania.       Jest to bardzo ważne badanie w diagnostyce przewlekłych chorób układu oddechowego, szczególnie często wykorzystywane przy rozpoznawaniu astmy oskrzelowej czy przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

W badaniu tym mierzy się składowe objętości i pojemności powietrza zawartego w płucach oraz szybkości przepływu powietrza przez drogi oddechowe (tchawicę, oskrzela, oskrzeliki) podczas wdechu i wydechu.
Spośród wielu możliwych do zmierzenia i wyliczenia parametrów, w codziennej praktyce najważniejsze są trzy:

• pojemność życiowa (VC),

• natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa (FEV1)

• wzajemny stosunek procentowy (FEV1/VC), wskaźnik Tiffneau-Pinellego

• natężona pojemność życiowa (FVC).

Na podstawie tych wskaźników można różnicować trzy podstawowe typy zaburzeń występujących w chorobach układu oddechowego.

Są to:

• typ obturacyjny - prowadzą do niego choroby powodujące uogólnione zwężenie oskrzeli lub upośledzenie sprężystości płuc - np. astma

• typ restrykcyjny - najczęściej spowodowany chorobami śródmiąższowymi płuc - np. zwłóknienie

• typ mieszany - bardzo rzadki

Oprócz rozpoznania i określenia rodzaju zaburzeń wentylacji, badanie spirometryczne pozwala również na: 

• ilościową ocenę stopnia upośledzenia czynności układu oddechowego

• określenie szybkości postępu choroby ocenę odpowiedzi na zastosowane leczenie.
  

Gazometria jest kluczowym badaniem w ocenianiu wydolności oddechowej pacjenta.Jest badaniem laboratoryjnym oceniającym równowagę kwasowo-zasadową organizmu. Do badania można pobrać krew włośniczkową (z płatka ucha albo czubka palca) lub krew tętniczą.

W krwi tętniczej oznacza się :

• pH,

• prężność tlenu i dwutlenku węgla,

• stężenie jonów wodorowęglanów

• saturację.

Aby organizm funkcjonował prawidłowo pH krwi musi być utrzymywane w ściśle określonym i bardzo wąskim przedziale. Spadek pH świadczy o kwasicy, wzrost o zasadowicy.

Nieprawidłowe wyniki gazametri mogą świadczyć o uszkodzeniu tych narządów.

Normy:

• pH 7.35-7.45

• pCO2 (prężność dwutlenku węgla) 35.0-45.0 mmHg

• pO2 (prężność tlenu) 65.0-100.0 mmHg

• [HCO3-] (stężenie jonów wodorowęglanowych) 22.0-27.0

• SO2 (saturacja kriwi tlenem) 90-96%
  

Przewlekłe zapalenie oskrzeli

Definiuje się jako stan zapalny błony śluzowej oskrzeli utrzymujący się przez większość dni w 3 miesiącach roku, w dwóch kolejnych latach.

CZYNNIKI ETIOLOGICZNE :

• palenie tytoniu

• zanieczyszczenia powietrza

• częste infekcje wirusowe

PATOLOGIA

Czynnik uszkadzający powoduje migrację komórek stanu zapalnego. Wydzielane mediatory powodują uszkodzenie nabłonka migawkowego dróg oddechowych, a także do zwiększenia liczby gruczołów śluzowych. Te dwa procesy nakładając się na siebie doprowadzają do zalegania śluzu, który stanowi doskonałą pożywkę dla rozwoju mikroorganizmów chorobotwórczych. Uszkodzenie nabłonka migawkowego uniemożliwia normalną drogę ewakuacji zalegającej wydzieliny, która jest usuwana w drodze odruchu kaszlowego.

OBJAWY

• Kaszel z odkrztuszaniem wydzieliny, głównie występujący rano

• w badaniu osłuchowym klatki piersiowej - występowanie świstów i furczeń

• w badaniu spirometrycznym spadek wskaźnika Tiffneau-Pinellego (FEV₁/V_C)

LECZENIE

• likwidacja ze środowiska czynników ryzyka (w zasadzie zaprzestanie palenia)

• doraźne leczenie infekcji

• stosowanie leków rozszerzających oskrzela

• Pozycje drenażowe

• Nauka skutecznego kaszlu

• Oklepywanie i masaże klatki piersiowej

Rozstrzenie oskrzeli
Odmiana przewlekłego zapalenia oskrzeli, w której zmianom zapalnym towarzyszą trwałe zmiany anatomiczne w postaci poszerzenia światła oskrzeli. Mogą być nabyta,wrodzona, jednostronne, obustronne. W połowie przypadków zlokalizowane obustronnie, zwykle u podstawy dolnych płatów płuc.

ETIOLOGIA:

• Przewlekłe choroby płuc,

• Przewlekłe choroby oskrzeli i opłucnej

OBJAWY

• Odpluwanie "pełnymi ustami", szczególnie rano i po zmianie pozycji ciała

• kaszel z odpluwaniem, plwocina ma słodkawo- mdły zapach

• Opóźnienie w rozwoju (u dzieci)

Leczenie

• chemioterapia

• drenaż ułożeniowy

• resekcja chirurgiczna

Powikłania

• zaporowe zaburzenia wentylacji

• krwawienia z płuc

• nawracające zakażenia oskrzelowo- płucne

• ropień płuca

• infekcje grzybicze

• przerzutowe ogniska bakteryjne

• niewydolność oddechowa

Rozedma płuc

Przewlekła choroba płuc, która charakteryzuje się nieprawidłowym powiększeniem przestrzeni powietrznych położonych obwodowo od oskrzelików końcowych i destrukcją ścianek tych struktur. Skutkiem tego jest nadmierne upowietrzenie płuc, przy zmniejszeniu ilości pęcherzyków płucnych.

Proces dotyczy całych płuc, pogarsza się ich sprężystość, zawierają zwiększoną ilość powietrza, a przebieg wymiany gazowej jest upośledzony. W zrazikach płucnych powstają duże przestrzenie powietrzne, a niekiedy cały zrazik ulega zniszczeniu. Miejscami mogą się tworzyć znaczniejsze przestrzenie powietrzne, miejscami zlewające się ze sobą i tworzące pęcherze rozedmowe, które mogą grozić odmą opłucnową

Rozedma jest to nieodwracalne uszkodzenie struktury płuc, które powoduje zaburzenie ich funkcji, a podstawowym objawem chorobowym jest duszność

PRZYCZYNY:

• palenie tytoniu

• zanieczyszczenie środowiska

OBJAWY:

• Duszność

• Kaszel

• Odksztuszanie

• Szybkie męczenie

• Kształt beczkowaty klatki piersiowej

• Ustawienie wdechowe klatki piersiowej

• Ruchomość oddechowa minimalna.

Rozedma płuc zaliczana jest do obturacyjnych schorzeń układu oddechowego .

Chorych na klasyczną rozedmę płuc określa się czasem mianem różowych dmuchaczy

LECZENIE:

• Farmakologiczne

• ćwiczenia oddechowe

Astma oskrzelowa

przewlekła, zapalna choroba dróg oddechowych, wywołująca nadreaktywnoś oskrzeli, która prowadzi do nawracających napadów duszności i kaszlu, występujących szczególnie w nocy i nad ranem. U podłoża tych napadów leży wydzielanie przez komórki układu oddechowego licznych mediatorów doprowadzających do rozlanego, zmiennego ograniczenia przepływu powietrza w drogach oddechowych, które często ustępuje samoistnie lub pod wpływem leczenia.

PODZIAŁ:

1. Sporadyczną

• objawy rzadziej niż 1 raz w tygodniu

• objawy nocne nie częściej niż 2 razy w miesiącu

• zaostrzenia są krótkotrwałe

2.Przewlekłą lekką

• objawy częściej niż 1 raz w tygodniu, ale rzadziej niż 1x dziennie

• objawy nocne częściej niż 2 razy w miesiącu

• zaostrzenia mogą zaburzać sen i utrudniać dzienną aktywność

3. Przewlekłą umiarkowaną

• objawy codziennie

• objawy nocne częściej niż raz w tygodniu

• zaostrzenia mogą zaburzać sen i utrudniać dzienną aktywność

4. Przewlekłą ciężką

• objawy codziennie

• częste zaostrzenia

• częste objawy nocne

• ograniczenie aktywności fizycznej.

OBJAWY

• napady duszności spowodowane skurczem oskrzeli

• świszczący oddech

• kaszel.

Objawy mogą cofać się częściowo lub całkowicie, spontanicznie lub pod wpływem leków. Występuje nadreaktywność oskrzeli na różnego rodzaju czynniki środowiska zewnętrznego. Napady astmy pojawiają się w wyniku kontaktu z alergenem (kurz, pyłki roślin, sierść zwierząt, pierze, niektóre pokarmy i in.), w trakcie wysiłku fizycznego, podczas oddychania mroźnym powietrzem, w trakcie infekcji (bakteryjnych, wirusowych) układu oddechowego.

Czynniki zaostrzające objawy astmy to:

• kontakt z alergenami

• nawracające infekcje układu oddechowego

• palenie papierosów

• hiperwentylacja wysiłkowa

• niektóre leki

• niektóre składniki pokarmowe.

Chorzy na astmę oskrzelową skarżą się często na ucisk w klatce piersiowej, nadmierną produkcję plwociny, zaburzenia snu i częste napady duszności w godzinach nocnych.

---