1. Człowiek jako podmiot w ruchu drogowym.

Człowiek stanowi centralny (aktywny) element systemu człowiek - pojazd -droga. Błędy użytkowników dróg są przyczyną większości wypadków. Chodź wiadomo, że wypadki mają na ogół wiele przyczyn, to człowiek jest czynnikiem decydującym. Błędy kierowcy mogą polegać na:

-zbyt późnym spostrzeżeniu bodźców istotnych z punktu widzenia ruchu,

-nieprawidłowej analizie sytuacji drogowej,

-nieprawidłowej lub zbyt późnej decyzji,

-nieuwzględnieniu możliwości psychofizjologicznych,

-nieuwzględnieniu możliwości technicznych pojazdu i wpływu czynników zewnętrznych,

-świadomym lub nieświadomym przekroczeniu przepisów.

2. Psychofizjologiczne cechy człowieka (wzrok, słuch i zmysł równowagi, uwaga, czas reakcji).

Są to cechy organizmu człowieka szczególnie istotne dla bezpieczeństwa ruchu.

Wzrok: do najważniejszych cech wzroku należą:

-zakres pola widzenia - szczególnie ważne są poziome granice widzenia

(około 160 stopni dla obu oczy); jednak wszystko co znajduje się poza

stożkiem o kącie wierzchołkowym 20 stopni jest mało wyraźne,

-zdolność adaptacji wzroku do światła i ciemności (o znaczeniu tej cechy

świadczyć może fakt, że ryzyko wypadku w nocy wzrasta dwukrotnie);

pełna adaptacja wzroku do ciemności trwa około 1 godziny,

-wrażliwość na olśnienie, która wiąże się z adaptacją,

-stereoskopowe widzenie, które umożliwia prawidłową ocenę odległości,

-rozpoznawanie barw (bezbłędne rozpoznawanie kolorów stosowanych

do sterowania ruchem z odległości 150 - 200m.

Uwaga: definiowana jako chwilowa zdolność do spostrzeżeń, albo zdolność skierowania myśli na przedmiot lub zjawisko. Najważniejsze cechy uwagi to:

-podzielność - zdolność spostrzegania równocześnie wielu bodźców i kontrolowanie wykonywania wielu czynności,

-zakres (pojemność) - mierzy się liczbą bodźców jakie kierowca może spostrzec w jednostce czasu,

-trwałość (zdolność koncentracji) - zdolność skupienia uwagi przez pewien czas na ograniczonej liczbie czynności, przy jednoczesnym ograniczeniu odbioru innych bodźców,

-przerzutność (ruchliwość)

Zdolność koncentracji maleje pod wpływem zmęczenia, oddziaływania alkoholu, niektórych leków, narkotyków itp. Na przykład długotrwała jazda autostradą przy małym natężeniu ruchu, występowanie długich prostych odcinków powoduje występowanie stanu tzw. „hipnozy drogowej”.

Czas reakcji: Mierzy się upływem czasu od chwili wystąpienia bodźca do chwili wykonania czynności, która jest reakcją na ten bodziec. Badania czasów reakcji wskazują na konieczność uwzględniania różnicy między reakcją na bodźce przewidywalne (np. możliwość zmiany świateł na skrzyżowaniu) i zaskakujące (np. wybiegnięcie przechodnia spoza samochodu zaparkowanego przy krawędzi jezdni).

Słuch zdolność do przyjmowania dużej ilości wrażeń słuchowych w krótkim czasie wynika z psychofizjologicznych własności człowieka. Do aparatu słuchowego bez przerwy dociera ogromna liczba dźwięków: w ciągu 1 sekundy organizm przyjmuje 109 bitów informacji. Wrażenia słuchowe nie są jednak wyłącznie wynikiem biernego odbioru bodźców zewnętrznych, lecz są dodatkowo uwarunkowane cechami charakterologicznymi obserwatora, jego doświadczeniem słuchowym oraz procesami aktualnie zachodzącymi wewnątrz jego organizmu. Zmienność tych warunków tłumaczy różnice wrażeniowe w odbiorze tych samych bodźców akustycznych przez różnych słuchaczy oraz wyjaśnia, dlaczego ten sam słuchacz postawiony dwukrotnie wobec tej samej sytuacji dźwiękowej może odbierać rośne wrażenia słuchowe

Zmysł równowagi umożliwia czucie położenia i ruchów ciała w przestrzeni. Mieści się w błędniku błoniastym, w uchu wewnętrznym. Tworzą go dwa narządy otolitowe: woreczek i łagiewka oraz 3 kanały półkoliste. Ewolucyjnie zmysł równowagi (a także zmysł słuchu) wywodzi się z organu linii bocznej.

4. Podstawowe manewry pojazdu:

1. na odcinkach dróg,

-wyprzedzanie

-omijanie

-wymijanie

-włączanie się do ruchu

-zatrzymanie pojazdu

-postój pojazdu

-skręt z prawo

-skręt w lewo

- Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu

-holowanie

2. na skrzyżowaniach i węzłach.

-skręt w prawo

-skręt w lewo

- włączanie się do ruchu

-hamowanie

5. Cele, zastosowania i rodzaje pomiarów oraz badań ruchu.

Wyniki badań ruchu stwarzają podstawy do analiz o decyzji w planowaniu, zarządzaniu, sterowaniu i projektowaniu rozwiązań drogowych. Badania ruchu stanowią jeden z podstawowych działów inżynierii ruchu, która jest nauką empiryczną, a większość jej praw została sformułowana na podstawie wyników obserwacji ruchu.

Podstawowe cele badań ruchu można określić następująco:

- poznanie i opisanie praw rządzących ruchem

-dostarczanie danych do analizy potrzeb ruchowych i tendencji zmian dla obszarów objętych studiami komunikacyjnymi

-dostarczanie danych do projektowania i eksploatacji poszczególnych elementów i urządzeń ukł. komunikacyjnego

-analiza ruchu jako zjawiska socjologicznego

- uporządkowanie i ułatwienie ruchu pojazdów

- zwiększenie przepustowości dróg

- obniżenie kosztów ruchu

- obniżenie zużycia energii a zwłaszcza paliw płynnych

- poprawa bezpieczeństwa ruchu

-zmniejszenie szkodliwego wpływu ruchu na otoczenie

Najważniejsze zastosowania zbieranych danych ruchowych są następujące:

- studia transportowe (do planowania systemów transportu miejskiego i zamiejskiego wraz ze sprawdzeniem prognoz)

-analizy ekonomiczne

-projektowanie dróg i ulic

-określenie hałasu

-organizacja ruchu

-utrzymanie dróg.

Techniki pomiarów i badań ruchu obejmują:

-proste ręczne pomiary natężenia z uwzględnieniem struktury kierunkowej i rodzajowej ruchu w przekrojach dróg i na skrzyżowaniach

-proste pomiary prędkości, strat czasu i zatrzymywań pojazdów na odcinkach pomiędzy skrzyżowaniami i na skrzyżowaniach

-automatyczne pomiary natężenia ruchu, prędkości i masy pojazdów

-proste pomiary wykorzystywania parkingów

- badania podróży wylosowanych mieszkańców, prowadzone drogą wywiadu w domu lub rozsyłania ankiet do domów

- badania źródeł, celów i motywacji podróży przez wywiady na drodze lub wręczanie ankiet

- badania podróży prowadzone w miejscu pracy lub nauki

- badania specjalne na poligonach lub eksperymenty na drogach publicznych, sondowanie opinii i poziomu wiedzy

- badania statystyczne

6. Wyjaśnić pojęcia:

- prędkość chwilowa - Prędkość chwilowa, jest prędkością z jaką porusza się pojazd mijając przekrój pomiarowy, jest zależna od cech kierowcy, cech technicznych pojazdu i warunków drogowych w obszarze przekroju pomiarowego

-prędkość jazdy - stanowi średnią prędkość jazdy pojazdu na badanym odcinku

z pominięciem zatrzymań

-prędkość podróży - jest to średnia prędkość jazdy na badanym odcinku z uwzględnieniem czasu jazdy i czasu postoju pojazdu

-profil prędkości,

-czas jazdy,

-czas zatrzymań,

-czas podróży,

-strata czasu.

7. Makroskopowe modele ruchu - odzwierciedla on przepływ potoku ruchu na pewnym odcinku lub obszarze, w którym zaburzenie pojedynczego potoku ma wpływ na cały układ, co powoduje zmianę czynników społeczno-ekonomicznych. Przykładami modeli makroskopowych są: model falowy ruchu, model dyspersyjny

8. Mikroskopowe modele ruchu - modelowanie przemieszczania się pojedynczego pojazdu, wyrażone relacjami zachodzącymi między pojazdem a jego kierowcą, między pojazdami oraz między pojazdem a jego otoczeniem. Przykładami modeli mikroskopowych są: model jazdy z liderem, model kolejek.

9. Widoczność drogi:

1. geometryczna odległość widoczności - Widoczność powierzchni świetlnej, włączając w to widoczność w obszarach nieuważanych za oświetlone w danym kierunku obserwacji, musi być zapewniona w rozbieżnej przestrzeni zdefiniowanej przez wychodzące linie oparte na obwodzie płaszczyzny oświetlanej i tworzące kąt z osią odniesienia reflektora nie mniejszy niż 5°.

2. fizjologiczna odległość widoczności,

3. wzrokowa odległość widoczności,

4. geograficzna odległość widoczności,

5. odległość widoczności na zatrzymanie,

6. odległość widoczności na wyprzedzanie.

10. Procedury analizy przepustowości i oceny warunków ruchu (schemat).

Poprzez przepustowość obiektu drogowego określa się takie natężenie ruchu pojazdów, które może przenieść w określonych warunkach w jednostce czasu droga, jezdnia, pas ruchu, skrzyżowanie lub węzeł drogowy.

SCHEMAT: 1) Określenie danych dotyczących:

-rozwiązania geometrycznego skrzyżowania, jego wlotów i innych elementów geometrycznych oraz organizacji ruchu

-ruchu

-programu sygnalizacji

-parametrów sąsiednich sygnalizacji i ich koordynacji

2) Określenie okresu i sposobu analizy oraz natężeń obliczeniowych

3) Obliczenie natężeń nasycenia dla relacji bezkolizyjnych i kolizyjnych

4) Rozkład ruchu na pasy

5) Obliczenie przepustowości relacji, pasów i obliczeniowych grup pasów

6) Obliczenie przepustowości sprowadzonych wlotów oraz skrzyżowań

7) Ocena wykorzystania przepustowości

8) Obliczenie miar warunków ruchu dla pasów i obliczeniowych grup pasów

9) Obliczenie miar warunków ruchu dla wlotów oraz skrzyżowania

10) Klasyfikacja warunków ruchu

11. Organizacja ruchu w obszarach zabudowanych (podstawowe formy).

Obszar zabudowany: 50 km/h w godzinach 5⁰⁰-23⁰⁰; 60 km/h w godzinach 23⁰⁰-5⁰⁰

- podczas holowania lub pojazd z urządzeniem wystającym: 30km/h

- oznakowanie strefy zamieszkania

- szczegółowa ostrożność pieszych

---