Bezpieczeństwo - stan braku zagrożeń i poczucia zagrożenia podstawowych dla narodu wartości.
Bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, jest także podstawową potrzebą państw i systemów międzynarodowych; jego brak wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Zagrożenia mogą być skierowane na zewnątrz i do wewnątrz; tak samo powinny być skierowane działania w celu ich likwidowania
Wyróżnia się następujące rodzaje bezpieczeństwa:
ze względu na obszar jakie obejmuje - bezpieczeństwo globalne, międzynarodowe, regionalne, narodowe;
ze względu stosunek do obszaru państwa - bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne;
ze względu na dziedzinę w jakiej występuje - bezpieczeństwo militarne, polityczne, energetyczne, ekologiczne, informatyczne, społeczne, kulturowe, fizyczne i socjalne; strukturalne i personalne.
Bezpieczeństwo zewnętrzne odnosi się bezpośrednio tylko do określonego, własnego narodu (tzw. narodowe), lub do grupy państw (międzynarodowe).
Zagrożenie - zjawisko wywołane działaniem sił natury bądź człowieka, które powoduje, że poczucie bezpieczeństwa maleje bądź zupełnie zanika.
Rodzaje zagrożeń:
naturalne (np. klęski żywiołowe),
związane z działalnością człowiek,a te dzielimy na:
zagrożenia cywilizacyjne, np. choroby;
zagrożenia destrukcyjne, np. terroryzm, przestępczość, sabotaż;
zagrożenia gospodarcze, np. zanieczyszczenie środowiska, wadliwe konstrukcje.
Zagrożenie możemy jeszcze podzielić ze względu na rozmiary (terytorium) tzn.:
globalne,
regionalne,
lokalne.
Konflikt społeczny - zjawisko nieuniknione dla wszystkich grup społecznych. Wyrasta on na gruncie nagromadzonych sprzecznych emocji, a objawia się wybuchem wrogich i antagonistycznych postaw.
Rodzaje konfliktu:
można wyróżnić ze względu np. na podmiot, zasięg, przedmiot, sposób przejawiania się , czas trwania, charakter sprzeczności, skutki konfliktu. Konflikty występują zawsze w ramach pewnego systemu społecznego . Podmiotami konfliktu mogą być nie tylko jednostki ale także kategorie, grupy, instytucje , komórki organizacyjne.
Ze względu na rodzaj występowania podmiotu, konflikty dzielimy na występujące w następujących relacjach : Jednostka - jednostka, Jednostka - grupa, Jednostka - kategoria społeczna, Grupa - grupa, Grupa - kategoria społeczna
Państwo - polityczna, suwerenna, terytorialna i obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych.
Państwo jest organizacją polityczną. Sensem jego istnienia, osią jego zainteresowania jest rządzenie społeczeństwem. Jest organizacją globalną, ogarniającą całe społeczeństwo.
Państwo jest organizacją przymusową. Normy prawne pochodzące od państwa mogą być w razie potrzeby wymuszone fizycznie. Państwo dysponuje wszechstronnym i skutecznym arsenałem środków oddziaływania.
Zdaniem politologów państwo cechuje:
suwerenność - państwo jest niezależne od innych organizacji państwowych w zakresie realizacji funkcji wewnętrznych i zewnętrznych państwa
powszechność - cecha ta dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli w równym stopniu
terytorium - obszar lądowy państwa oraz wody przybrzeżne, a także przestrzeń powietrzna nad lądem i wodami państwa oraz podziemie pod nimi.
Kryzys - oznacza, w sensie ogólnym, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu. Kryzys poszerza znaczenie o takie cechy, jak nagłość, urazowość i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych.
Ludzkość od początków swego istnienia ma do czynienia z sytuacjami kryzysowymi.
Są one wywoływane zdarzeniami losowymi, niepowodzeniami osobistymi oraz porażkami życiowymi. Życie każdego człowieka naznaczone jest ciągłymi zmianami w następstwie krytycznych wydarzeń. Żyjemy w otoczeniu, w środowisku niepewnym, gdzie obok wartości pozytywnych następują również i negatywne, powodujące stan wewnętrznej nierównowagi.
Zachowań człowieka nie można w pełni kontrolować i przewidzieć. Nie można też w pełni przewidzieć działania sił przyrody. Możemy jednak ograniczać sytuacje wywołujące kryzys oraz minimalizować skutki. Jednakże nie da się ich wyeliminować do końca.
Sytuacja kryzysowa - zespół okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych, wpływających na dany układ w taki sposób, iż zaczynają się i trwają w nim zmiany. Rezultatem tych zmian może być jakościowo nowy układ lub nowa struktura i funkcja w układzie istniejącym.
Przyczyny sytuacji kryzysowej
Sytuacje kryzysowe powstają również w przypadku:
zakłócenia porządku publicznego (manifestacje, blokady dróg, przejść granicznych)
działań terrorystycznych,
zagrożenia bezpieczeństwa obywateli lub konstytucyjnego ustroju państwa.
zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa, czyli zagrożenia wojną (szczególna sytuacja kryzysowa).
Sytuacje kryzysowe mogą spowodować zagrożenia:
zwyczajne w następstwie niekontrolowanej, codziennej działalności społeczno - gospodarczej
nadzwyczajne w wyniku awarii, katastrofy i klęski żywiołowej
Do zagrożeń zaliczyć należy:
globalną zmianę klimatu - efekt cieplarniany
zmniejszanie grubości stratosferycznej warstwy ozonowej,
zmniejszanie różnorodności biologicznej ekosystemów,
wylesienie i pustynnienie terenów,
degradacja wód oceanicznych i morskich,
niekontrolowany rozwój techniki wojskowej,
niezrównoważony rozwój gospodarczy
Społeczeństwo- Terminem tym tradycyjnie ujmuje się dużą zbiorowość społeczną, zamieszkującą dane terytorium, posiadające wspólną kulturę, wspólną tożsamość oraz sieć wzajemnych stosunków społecznych. Społeczeństwo ponadto posiada własne instytucje pozwalające mu na funkcjonowanie oraz formę organizacyjną w postaci państwa, plemienia czy narodu. Na gruncie socjologii wyróżnia się:
1) społ. globalne oznaczające dużą zbiorowość, żyjącą na rozległej przestrzeni, w której wytworzyły się i utrzymują więzi społeczne oparte na wspólnym dorobku kulturowym, na funkcjonowaniu instytucji nieformalnych i wzorów zachowania.
2) społ. lokalne (społeczność), czyli zbiorowość ludzką mieszkającą na określonym terytorium (np. osiedle mieszkaniowe, dzielnica miasta, wieś), w której więzi społeczne oparte są na wspólnocie warunków życia, sąsiedztwie, wspólnej kulturze, ścisłej społecznej kontroli.
Obronność państwa
1. Obronność państwa stanowi bardzo ważny element zarówno jego polityki wewnętrznej, jak
i zagranicznej. Potwierdzeniem tego jest szczególna pozycja problematyki obronnej w funkcjonującym systemie prawnym i nakładanie zadań o charakterze obronnym na wiele organów państwowych i samorządowych, podmioty gospodarcze i inne jednostki organizacyjne.
2. Służba wojskowa ma na celu przygotowanie obywateli do obrony kraju. Ze względu na wiek, wykształcenie, stan zdrowia-poszczególne grupy obywateli spełniają obowiązek służby wojskowej
w różnych formach. Obowiązek służby wojskowej polega na:
•Odbywaniu zajęć wojskowych oraz przeszkolenia wojskowego przez studentów i absolwentów szkół wyższych.
•Odbywaniu ćwiczeń wojskowych oraz określonej służby wojskowej przez żołnierzy rezerw
•Odbywaniu zasadniczej służby wojskowej przez poborowych.
Agresja w psychologii to określenie zachowania ukierunkowanego na zewnątrz lub do wewnątrz, mającego na celu spowodowanie szkody fizycznej lub psychicznej.
Wyróżniana jest m.in.:
agresja wroga - agresja, która ma na celu zranienie lub zadanie bólu.
agresja instrumentalna - agresja służąca innemu celowi niż zranienie lub zadanie bólu, np. zastraszenie, usunięcie konkurencji itp.
agresja prospołeczna - chroniąca interesy społeczne, obrona
agresja odroczona
Przemoc - wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia.
Wyróżnia się przemoc fizyczną i przemoc psychiczną.
Przemoc fizyczna to wywieranie wpływu na proces myślowy, zachowanie lub stan fizyczny osoby bez jej przyzwolenia przy użyciu siły fizycznej.
Przemoc fizyczną stosuje się np. czasami przy zgwałceniu, eksmisji z mieszkania, tymczasowym aresztowaniu, zastosowaniu kary pozbawienia wolności.
Kultura (z łac. colere = "uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie") - termin wieloznaczny, Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).
Najczęściej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. Bywa utożsamiana z cywilizacją. Również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania, także to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.
Całość wiedzy na temat kultury próbuje badać dziedzina wiedzy, jaką jest kulturoznawstwo, jednak także na poszczególnych aspektach kultury uwagę skupiają: filozofia kultury, historia kultury, antropologia kulturowa, socjologia kultury, etnografia czy memetyka.
W nauce, inaczej niż w języku potocznym, termin "kultura" nie ma charakteru wartościującego.
Główne dziedziny kultury:
Kultura materialna: wszelkie wytwory człowieka, technika, umiejętności praktyczne. Kultura duchowa: wierzenia, wiedza, literatura i wszelkiego rodzaju piśmiennictwo, sztuka, w tym: sztuki plastyczne, teatr, muzyka, film, a także wszystko co należy do wytworów umysłu, np. filozofia;
kultura polityczna: systemy wartości i wzorce zachowań (polityków, partii) biorących udział w wykonywaniu władzy państwowej lub aspirujących do tej roli;