KAROLINA JAKULSKA

PROBLEMATYKA OSIEDLI MIESZKANIOWYCH W LITERATURZE PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ

Współczesny świat w bardzo szybkim tempie rozwija się. Zawdzięcza to przede wszystkim postępowi nauki i techniki, który wkradł się już do każdej dziedziny naszego życia. Wielkim skutkiem tego było, że ludność zaczęła opuszczać wsie i osiadać się w wielkich miastach, licząc na lepsze warunki życia. Współczesne społeczeństwo pochłonięte pracą, goniące nieustannie za pieniędzmi, zupełnie zapomniało o innych wartościach liczących się w życiu. Szybkie tempo życia człowieka spowodowało, że większość czasu spędza on poza domem, a to z kolei powoduje ograniczenie kontaktów sąsiedzkich, które mają bardzo duży wpływ na warunki naszego życia. Nie mamy dziś czasu na rozmowy z innymi ludźmi uważamy, że jest to nam zupełnie niepotrzebne. Często nasze kontakty z innymi osobami w tym samym miejscu zamieszkania ograniczają się tylko do słowa „dzień dobry” . A mogłoby być zupełnie inaczej, gdybyśmy choć przez chwile zastanowili się jaki to może mieć wpływ na naszą osobowość a przede wszystkim na dzieci, które tę osobowość dopiero kształtują. Wielu pedagogów zwróciło na to uwagę i uważa to za bardzo poważny problem współczesnego świata, ponieważ wychowanie każdego człowieka, a przede wszystkim dzieci i młodzieży, nie odbywa się wyłącznie w domu czy szkole lecz przede wszystkim na osiedlu mieszkaniowym, które jest podstawowym środowiskiem wychowawczym każdego człowieka. Żeby lepiej opisać problem dotyczący właśnie tego środowiska wychowawczego , jakim jest osiedle mieszkaniowe, spróbuje najpierw wyjaśnić dwa podstawowe pojęcia; wychowanie i środowisko wychowawcze.

Wychowania jest pojęciem bardzo szerokim i istnieje wiele definicji związanych z tym tematem. Mimo tego można wyodrębnić dwa podstawowe rodzaje wychowania; wychowanie irracjonalne i wychowanie wtórne. Wychowanie irracjonalne polega na tym, że nie istnieje instytucja , która zajmowałaby się tym wychowaniem, jest to wychowywanie nieświadome. Odbywało się ono przede wszystkim poprzez przebywanie dzieci z osobami starszymi, polegało to na naśladowaniu swoich rodziców i udziale w ich pracy. Takie wychowywanie było charakterystyczne dla ludów pierwotnych, choć dziś również się z nim spotykamy. Zupełnie innym wychowaniem jest właśnie, wychowanie wtórne, które polega na tym, że jest to wychowanie szkolne, i ma już charakter świadomy i celowy.

Wychowanie jest to przede wszystkim przygotowanie młodego pokolenia do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Oczywiście rodzinna stanowi pierwszą grupę wychowującą dziecko, i jako pierwsza kształtuje jego osobowość ale musimy zwrócić uwagę, że większość rodziców popełnia wiele błędów wychowawczych, ponieważ wiele rzeczy robi nieświadomie i nie zawsze zastanawia się nad konsekwencjami własnych czynów. Dlatego zgadzam się z wieloma pedagogami, że nie wystarczy jedna instytucja wychowawcze, niezależnie czy jest to szkoła czy rodzina, wszystkie grupy zajmujące się wychowaniem powinny ze sobą współpracować.

Podsumowując wychowanie jest to bardzo trudny i złożony proces.

„Wychowanie - to kierowanie prawidłowym procesem zachowania się dzieci i młodzieży w rodzinie, w klasie szkolnej w szkole, poza szkołą w życiu społecznym w organizacjach społecznych”.

„Wychowanie - to hamowanie dzieci i młodzieży przed niewłaściwym postępowaniem i zachowaniem się w środowisku rodzinnym, szkolnym, pozaszkolnym, społecznym, lokalnym”.

Według Józefa Pietera , środowisko wychowawcze jest to „złożony układ powtarzających się względnie stałych sytuacji, do których rozwijający się człowiek przystosowuje się w wychowawczym okresie swojego życia; znaczy to, po których wpływem działa i rozwija swoją osobowość”. Pieter uważa też, że gdybyśmy chcieli rozszerzyć tę definicje, moglibyśmy powiedzieć, że środowisko wychowawcze jest to „część świata zewnętrznego (rzeczywistości obiektywnej), do której rozwijający się człowiek przystosowuje się odpowiednim trybem życia, odpowiednimi nawykami, zaś na ich gruncie odpowiednimi strukturami osobowości”. Natomiast Aleksander Kamiński przedstawił dwa rodzaje środowisk, mają one celowo ukierunkowane oddziaływania wychowawcze, które tworzą środowisko wychowawcze. Jest to środowisko społeczne, może to być szkoła, dom dziecka, dom kultury itp., i środowisko naturalne, „które wysiłkiem swych członków nastawiają się na realizowanie określonych celów i zadań wychowawczych (rodzina, grupa rówieśnicza, zakład pracy itp.)”.

Do pedagogiki Helena Radlińska wprowadziła pojęcie „ siły społeczne”, rozumiała przez to takie czynniki w środowisku, które działają w postaci uzdolnień jednostkowych i zbiorowych wyrażających się w działaniu. „ Efektywność wychowawcza poczynań środowiskowych możliwa jest tylko wówczas, gdy wychowawca spożytkuje siły społeczne środowiska i opiera na nich swoją działalność”. Siły jednostkowe są to na ogół jacyś przedstawiciele, przywódcy opinii publicznej w środowisku. Natomiast siły zbiorowe są to całe grupy społeczne, sprawne placówki i instytucje. Pedagogika wskazuje na potrzebę pomagania takim siłom, a przede wszystkim dopiero powstającym.

W procesie wychowawczym duże znaczenie ma środowisko. W tym właśnie procesie, zarówno w środowisku szkolnym jak i pozaszkolnym, oddziaływają różnego rodzaju bodźce; społeczne, naturalne, kulturowe. Takie bodźce dziecko i młodzież przyjmują poprzez zmysły. Młodzież bardzo dobrze wszystko widzi, słyszy i spostrzega we własnym otoczeniu. Dlatego stwierdzenia rodziców, że jego dziecko jeszcze tego nie rozumie, nie postrzega, są po prostu błędne. Duże znaczenie ma środowisko przyrodnicze, ponieważ to właśnie ono jest źródłem bodźców naturalnych. Do tych bodźców należy przede wszystkim słońce , woda, świeże powietrze, które mają ogromny wpływ na zdrowie, zarówno fizyczne jak i psychiczne, dziecka. Dlatego niezmiernie ważna jest organizacja osiedla mieszkaniowego jako środowiska wychowawczego.

Pedagogika społeczna uważa, że środowisko wychowawcze to bardzo poważny problem współczesnego świata. Helena Radlińska przedstawiła pewną formułę, przedstawiającą powiązanie człowieka ze środowiskiem , która jest wciąż aktualna:

„Pedagogikę społeczną interesuje przede wszystkim wzajemne oddziaływanie wpływów środowiska i przekształcających środowisko sił jednostki. W ich związkach odnajduje cele stawiane świadomej czynności wychowawczej, w ich świetle charakteryzuje używane środki działania”.

Osiedle można określić jako „jednostkę urbanistyczną o wyznaczonych granicach, połączoną wspólnymi zakładami obsługi kulturalnej i socjalno-bytowej, której centrum przeznaczone jest na organizacji podstawowych usług i urządzeń zbiorowego życia dla wszystkich generacji osiedla, a które oddzielone jest od innych osiedli ulicami tranzytowymi lub innymi granicami, ułatwiającymi ludności identyfikację i wyodrębnienie się”.

Wszelki rozwój dzieci i młodzieży powiązane jest w dużej mierze z ich otoczeniem, w którym się znajdują. Każde zmiany zachodzące w środowisku, które je otacza, mają wpływ na zmiany zachodzące zarówno w zachowaniu młodzieży ( choć nie tylko), jak w sposobie ich myślenia i działania. I dlatego należy zwrócić większą uwagę na problem, który dotyczy planowania organizacji środowiska. Należy pod uwagę wziąć to, że niezależnie gdzie przebywa dziecko, czy jest to szkoła, dom prywatny, czy blok zbiorowy, w której przebywa wiele rodzin, wychowanie powinno być organizowane świadomie. Wiele faktów wskazuje na to, iż maksymalna organizacja środowiska wychowawczego w dużej mierze zależy od zaangażowania wszystkich instytucji działających w środowisku lokalnym. Takim środowiskiem jest właśnie osiedle mieszkaniowe. Należy je rozumieć jako „jednostkę urbanistyczną względnie wyodrębnioną, zazwyczaj połączoną systemem urządzeń opiekuńczo-wychowawczych, kulturalno-oświatowych i instytucji socjalnobytowych, będącą zarazem jednostka samorządową, z wyodrębnionymi organami samorządu mieszkańców, i stanowiącą zbiorowość ludności identyfikującej się pod względem akceptowanych wartości i cechującej się poczuciem wspólnej odpowiedzialności”.

Istnieje wiele problemów wychowawczych związanych z miejscem zamieszkania. Większość z nich dotyczy współżycia między mieszkańcami, działalności administracyjnej domów mieszkalnych, wszelkich remontów a także funkcjonowania różnego rodzaju placówek handlowych, zdrowotnych, oświatowych i opiekuńczych.

Społeczeństwo nie jest w stanie zaspokoić potrzeb wychowawczych poprzez pojedynczą instytucję. Tak jak na przykład szkoła, mimo tego, ze odgrywa ona szczególną rolę w realizacji celów społecznych, nie jest wstanie działać w indywidualnie. Indywidualna i zbiorowa społeczność osiedlowa jest samą w sobie instytucją, która ma wielką siłę oddziaływań wychowawczych, dzięki swej strukturze społecznej i administracyjnej. Marksistowska teoria osobowości wysuwa tezę, iż każdy człowiek jest wytworem całego społeczeństwa, wszelkich stosunków społecznych w których się wychowuje. Opierając się na tym, społeczeństwo wychowujące będziemy rozumieć jako system, w którym wszelkie siły społeczne, osoby i instytucje realizują zamierzone zadania kształcenia i wychowania. Trzeba pamiętać o tym, że funkcjonowanie takiego środowiska wychowującego będzie miało wtedy sens, kiedy nastąpi wzajemne współdziałanie między celowym wychowaniem a całym zespołem społecznym, kulturalnym i ekonomicznym oraz chyba co najważniejsze współdziałanie między wychowaniem w szkole i poza szkołą. Zaplanowana działalność opiekuńczo-wychowawcza nie może ograniczać się do samej szkoły lub innych placówek oświatowych . Należy poszerzyć tą działalność o tereny bezpośredniej aktywności dzieci i młodzieży, które do tej pory znajdowały się poza granicami zorganizowanego działania wychowawczego. Niestety właśnie takich miejsc, gdzie w bardzo małym stopniu objęto jeszcze opiekę wychowawczą, należy jeszcze bardzo wiele miejsc zamieszkania. Dlatego aby osiągnąć lepsze rezultaty wychowawcze należy poświęcić wiele uwagi nad miejscem zamieszkania jako niewielką społecznością skupioną w osiedlu, które jest miejscem w którym dziecko spędza większą część życia. Zarówno w drodze do sklepu, szkoły, jak i podczas zabawy z rówieśnikami, dziecko jest na co dzień związane z osiedlem. Aktywność większości dzieci przedszkolnych , szkolnych, trochę starszej młodzieży jak i również ludzi starszych ogranicza się do pewnej jednostki terytorialnej związanej z miejscem zamieszkania. Wzajemne przebywanie wśród małej zbiorowości, jaką stanowi osiedle, związane jest z wszelkimi kontaktami między mieszkańcami i uzależnione jest od wielu wpływów zewnętrznych. Mimo tego, że mogłoby nam się to nie podobać, to to nie mamy na to większego wpływu. Może to być spowodowane wspólnym korzystaniem z wszelkiego rodzaju urządzeń usługowych jak również różnego rodzaju kontaktów między sąsiadami na klatkach schodowych, w sklepach, podwórkach, w pralniach lub na placach zabaw wraz z dziećmi. Wszystkie te sytuacje sprzyjają wymianie poglądów lub udzielaniu wzajemnej pomocy, udzielaniu rad lub chociaż podzielenie się z drugą osobą uwagami. Wiadomo, że dwie matki przebywające z dzieckiem na placu zabaw lub w parku, mają o czym ze sobą porozmawiać. Ponieważ nauka, wychowanie, troski, szczególnie dla matek, odgrywa bardzo ważną rolę i jest przedmiotem wspólnych zainteresowań, tworzy się więź osiedlowa. Ludzie zaczynają ze sobą rozmawiać i dzielić się ze sobą doświadczeniem, powoli zanika gdzieś przepaść dzieląca mieszkańców osiedla. Ale taki proces jest długi, na początku takie kontakty i wszelkie rozmowy ograniczają się tylko do obszaru przedszkola, szkoły czy innych placówek wychowawczych, później zaś przenoszą się do miejsca zamieszkania, i szybko tworzy się więź przyjaźni, która może trwać nawet latami.

Aby poprawić rezultaty społeczno-wychowawcze należ zając się problemami związanymi z życiem w osiedlu, które jest miejscem zamieszkania dzieci, młodzieży i dorosłych, które pod wszelkimi względami nadaje się do organizowania działań opiekuńczo-wychowawczych i społeczno-kulturalnym.

Podejmując decyzję o pracy wychowawczej w osiedlu należy zdawać sobie sprawę, iż ten obszar jest bardo zróżnicowany: różne osobowości, różne tradycje, postawy nawyki, cele, motywy postępowania, zainteresowania jak również różnego rodzaju sytuacja materialna. Inaczej będzie wyglądała praca w osiedlach spółdzielczych, komunalnych, zakładowych i prywatnych. Duży wpływ ma również czy osiedle znajduje się w małym mieście czy dużym, jak równie w jakiej części kraju się położone. W każdym społeczeństwie lokalnym istnieją różne zbiorowości, różniące się poziomem wiedzy i poziomem moralno-społecznym. Taki złożony układ wpływów i bodźców wymaga w działalności opiekuńczo-wychowawczej różnorodnego współdziałania wielu czynników. Wychowywanie może być jednakowe lub uniwersalne dla wszystkich osiedli.

„Działalność wychowawczą w osiedlu należy odnosić do ogółu działań podejmowanych przez odpowiednie instytucje lub osoby w celu zaspokojenia codziennych potrzeb oraz tworzenia niezbędnych warunków rozwojowych dzieci, młodzieży i dorosłego społeczeństwa”.

Należy nawiązać szeroką współpracę ze wszystkimi placówkami i instytucjami znajdującymi się w osiedlu między samorządem mieszkańców a szkołą środowiskową, aby pełniły nadrzędną funkcję w wychowaniu społecznym. Funkcję tę może pełnić zarówno samorząd jak i szkoła, ważne jest tylko aby ich działania nie pokrywały się. Nie chodzi tu przecież o to kto jest lepszy i kto zrobi to lepiej, tylko o dobro wychowanków. Dlatego należy z góry zaplanować i jasno określić do kogo jakie zadania należą. Niezbędne jest zebranie informacji o członkach i użytkownikach wzajemnego terenu na którym działają. Kiedy te ustalenia będą jasne, każda placówka powinna opracować rzetelny plan pracy, który musi zostać ujawniony w celu dokonania ewentualnych poprawek. Taki sposób działania zapobiegnie rozproszeniu sił, powtarzania pracy i niepotrzebnej konkurencji. A bardziej wpłynie na zjednoczone i pożyteczne działanie wychowawcze w osiedlu. Współpraca wszystkich instytucji i otaczającego środowiska jest naturalną formą ich zbliżenia. Najlepsze rezultaty można osiągnąć jeżeli ich działanie jest obustronne, które przy odpowiedniej inicjatywie, zarówno szkoły jak i samorządu mieszkańców, może przybrać charakter planowy i trwały. W ten sposób poszczególne placówki zespalają się ze środowiskiem osiedlowym pogłębiając tym samym oddziaływanie wychowawcze na dzieci, młodzież, na ich rodziców a nawet na szersze otoczenie.

„Szkoła środowiskowa lub samorząd mieszkańców powinny jednoczyć pod swym kierownictwem instytucje wychowawcze i czuwać nad całokształtem poczynań

wychowawczych w osiedlu”. Oczywiście naszym obowiązkiem jest wspomagać je w realizacji tych zadań. Powinnam tutaj wyjaśnić, iż powierzenie funkcji kierowniczej szkole lub samorządowi nie należy rozumieć jako danie jednej z nich większej władzy do wykonywania zabiegów wychowawczych. Przede wszystkim chodzi tu o to , aby różne instytucje organizowały własne zajęcia z dziećmi i młodzieżą, ale w taki sposób aby to się nie pokrywało z celami i zadaniami na przykład szkoły. Taka praca nie ma sensu.

Mądre współdziałanie wśród instytucji działających w środowisku osiedlowym polega na odpowiednim podziale prac w taki sposób, aby proces wychowawczy objął jak największą liczbę dzieci, z jak największego obszaru. Dobry przebieg poczynań wychowawczych w osiedlu polega na oddzieleniu instytucji wiodących, akceptujących i wspomagających proces wychowania w środowisku.

Przy planowaniu wychowania w osiedlu należy zadbać aby dorobek wielu środowisk, instytucji połączyć ze sobą, aby stanowił szkic całościowego programu działania wychowawczego.

Planując osiedle mieszkaniowe należy przede wszystkim zwrócić uwagę na potrzeby dzieci i młodzieży oraz na wyposażenie terenów zabaw i gier.

Dzieci młodsze w wieku przedszkolnym i pierwszych klas podstawowych większą część dnia spędzają poza domem. „Stąd ...istnieje konieczność urządzenia na terenach przydomowych zieleni wypoczynkowej, w miarę możliwości ukwieconej i wyposażonej w ławki dla osób dorosłych”. Dzieci w tym wieku potrzebują piaskownic, placyków zabawowych, świetlic. Podstawową instytucją dla takich dzieci są przedszkola.

Dzieci starsze- w przedziale klas IV-VIII klasy szkoły podstawowej potrzebują już więcej przestrzeni. Ich place zabaw powinny być wyposażone w takie urządzenia, jak karuzele, huśtawki, zjeżdżalnie , równoważnie itp. Zdarza się , że zamiast mniejszych placów zabaw w każdym osiedlu, projektuje się jeden duży ośrodek zabaw dostępny dla wszystkich. Jedni twierdzą, że tak jest lepiej, ponieważ dzieci znajdują się pod opieką wychowawców ale taki ośrodki zazwyczaj znajdują się daleko od miejsca zamieszkania i jest to nie wygodne zarówno dla dzieci jak i dla rodziców. Alternatywą szkoły osiedlowej może być ogród jordanowski, urządzony na przykład w parkowej części osiedla i przeznaczony wyłącznie dla dzieci starszych. Przy projektowaniu osiedli należy wziąć pod uwagę, że dzieci te zaczynają interesować się sportem dlatego należy organizować tereny obejmujące boiska do gier sportowych oraz do uprawiania podstawowych konkurencji lekkoatletycznych ( biegi, skoki itp. ). Ze względu na nasze warunki klimatyczne należy pamiętać o pomieszczeniach krytych i ogrzewanych w czasie zimy ponieważ, nie należy planując osiedle brać pod uwagę tyko wychowanie na świeżym powietrzu. Na każdym osiedlu powinny znajdować się świetlice wychowawcze, w których dzieci i młodzież nie tyko się bawią ale również uczestniczą w różnego rodzaju kołach zainteresowań.

Młodzież uczęszczająca do szkół średnich i wyższych lub pracująca, tylko częściowa mieści się w ramach osiedli mieszkaniowych, ponieważ ich uczelnie, kontakty koleżeńskie, aktywność kulturalną organizuje całe miasto a nie tylko osiedle. Taka grupa dzieci coraz częściej czasu spędza poza obszarem miejsca zamieszkania. W miejscu zamieszkania podstawowym miejscem przebywania stają się kluby a nie świetlice. Spędzają też dużo czasu w osiedlowych młodzieżowych domach kultury. Z tego względu powinny znajdować się w nich takie składniki jak:

• boisko, sala gimnastyczna, basen pływacki,

• pomieszczenia warsztatowe np. modelarskie, fryzjerskie, filmowe, fotograficzne, itp.,

• pomieszczenia przeznaczone na zebrania różnego rodzaju organizacji, kół zainteresowań

• sala koncertowa,

• sala gier klubowych np. bilard, szachy, karty

• czytelnia

• sala taneczna

• kawiarnia, bar.

Dorośli aktywni zawodowo tak jak młodzież większą część dnia spędzają poza miejscem zamieszkania. Uznaje się, że tej grupie ludzi wystarczą dwu pomieszczeniowe kluby znajdujące się w lokalach klubów młodzieżowych.

Dla emerytów osiedle staje się podstawowym miejscem życia, zarówno jeśli chodzi o spotkania towarzyskie jak i o rekreacje. Dlatego bardzo ważne jest aby organizować osobne kluby dla tych osób. Ważne dla nich jest na przykład bufet klubowy z herbatą , kawą, z prasą. Dla tej grupy ludzi bardzo ważne jest przebywanie na świeżym powietrzu,

dlatego nie można zapominać o licznych ławkach na osiedlu wśród zieleni, które jest najczęstszym miejscem spotkań i kontaktów towarzyskich.

Projektując osiedle zamieszkiwane przez te grupy ludzi , należy zaznaczyć, że muszą to być place zabaw i boiska wielofunkcyjne, np. boisko powinno być odpowiednie dla każdego rodzaju gry piłką (nożna , koszykówka, siatkówka). Musi być dużo przestrzeni, zieleni, ławek ponieważ, planując miejsca zabaw dla dzieci trzeba również wziąć pod uwagę ich rodziców, opiekunów, wychowawców, którzy w tym czasie będą z nimi przebywać.

„Organizowanie społeczności lokalnej dla zadań socjalnych (społeczno-wychowawczych) polega na ulepszeniu sytuacji społeczności lokalnej zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie...”

Oprócz szkól i placówek wychowawczych w naszych osiedlach szczególną role odgrywają też różnego rodzaju organizacje społeczne, które podejmują się czynności wychowawczych. W ten sposób stwarzają w osiedlu warunki sprzyjające rozwojowi intelektualnemu, estetycznemu, fizycznemu, emocjonalnemu oraz społeczno-moralnemu wśród młodego pokolenia.

Poszczególne osoby organizują działalność społeczno-wychowawczą w środowisku osiedlowym za pomocą swoich członków samodzielnie lub przy pomocy nauczycieli zawodowych. Zajmijmy się osobami , które nie są związane zawodowo ze placówkami opiekuńczo-wychowawczymi. Mogą to być osoby związane ze szkoła jak członkowie komitetu rodzicielskiego, opiekuńczego jak i organizacja społeczna działająca w danym osiedlu ( np.: Spółdzielnia Mieszkaniowa czy ZHP). Ich działania wynikają z obowiązku związanego ze statusem lub jest to bezinteresowna działalność wychowawcza wśród dzieci, może być to też wynikiem narzucenia pewnych obowiązków przez szkoły czy placówki wychowawcze które, muszą realizować. Właśnie takich ludzi, nie pełniących zawodowo funkcji wychowawczej, w wyniku których następują zmiany w środowisku osiedlowym, nazywa się nauczycielami niezawodowymi lub wychowawcami społecznymi. Do takich właśnie wychowawców można zaliczyć min.: instruktorów społecznych, instruktorów kół zainteresowania, aktywnych rodziców.

Wychowanie osiedlowe w dużym stopniu zależy od zaangażowania zarówno nauczycieli zawodowych jak i niezawodowych.

Odnotowuje się, że działalność wychowawców społecznych odnosi duże sukcesy, ale również jest wiele błędów , które wynikają w większości z braku umiejętności pedagogicznych. Dlatego w przyszłości należałoby zastanowić się nad sposobem rozwiązania następujących problemów:

• nauczycieli niezawodowych powinno się doskonalić pedagogicznie

• należy na bieżąco uświadamiać ich o pozytywnych i negatywnych stronach ich działalności wychowawczej

• należy tak pokierować ich działalnością wychowawczą aby metody różniły się od metod stosowanych a klasie szkolnej.

Niezmiernie ważne jest aby wszyscy wychowawcy społeczni którzy prowadzą działalność wychowawczą, bardzo poważnie zastanowili się jakie mogą być skutki ich pracy dla rozwoju poszczególnych jednostek jak i grupy społecznej.

Należy zdać sobie sprawę, że wychowywać społecznie to nie znaczy nauczać o obowiązkach, informować i apelować do rozsądku , lecz wytwarzać takie sytuacje, które by dzięki wzajemnej pracy i zaangażowaniu , troszczyły się o obiektywne warunki prawdziwie uspołecznionego współżycia .

Podsumowując ,środowisko wychowawcze takie jak osiedle jest bardzo ważnym elementem w procesie wychowania. Prawie wszystko odbywa się właśnie na nim, nawet środowiska wychowawcze takie jak; szkoła, różnego rodzaju placówki wychowawcze, domy kultury i itp., znajdują się właśnie w osiedlu mieszkaniowym. Dlatego też tak bardzo ważna jest dobra organizacja wychowawcza tego środowiska wychowawczego. Nie każde dziecko uczęszcza do szkoły, nie każdą młodzież interesują domy kultury, ale każde z nich większą część swojego czasu spędza wśród rówieśników właśnie na osiedlu mieszkaniowym.

Osobiście uważam, że współczesne społeczeństwo zaczęło dostrzegać problem wychowania na osiedlach. Kiedyś budowało się ogromne dziesięciopiętrowe wieżowce które, z pedagogicznego punktu widzenia, były wielkim błędem. Matka mieszkająca na ósmym piętrze nie mogła wystarczająco kontrolować zabawy na podwórku swojego dziecka. Gdyby jej dziecko coś chciało od niej, w zasadzie nie ma możliwości jej poinformować, bo prawdopodobnie nie usłyszy jak ją woła, a iść do domu też nie ma zbytniej możliwości bo przecież małym dzieciom nie wolno jeździć windą. Również place zabaw przy bloku były projektowane w ten sposób, że znajdowały się po przeciwnej stronie kuchni, a jak wiadomo właśnie tam matka spędza większość czasu. Ale to właśnie zaczęło się zmieniać, teraz powstają małe bloki trzy, czteropiętrowe. Niestety nie wszystko się zmienia, a nawet powstają nowe rzeczy które szkodzą procesowi wychowania. Mam na myśli tutaj małe zamknięte, strzeżone osiedla domków jednorodzinnych. W takim miejscu nie ma możliwości prawidłowego rozwoju dziecka. Nie ma tam placów zabaw, boisk, szkoły i innych placówek wychowawczych. A przede wszystkim problem polega na tym, że dziecko jest zabierane do szkoły poza miejscem zamieszkania, i często wraca wieczorem wraz z rodzicami po pracy. Więc większą część dnia spędza ono poza miejscem zamieszkania, nie ma większej styczności z rówieśnikami. Nie ma on w ten sposób możliwości kształtowania całkowicie swojej osobowości. Jego proces wychowawczy w dużym stopniu odbywa się poza miejscem zamieszkania, a jak już wcześniej pisałam, miejsce zamieszkania to bardzo ważne środowisko wychowawcze. Ale mam nadzieje, że i to się kiedyś zmieni, bo przecież nie można wychowywać w izolacji.

Wykaz literatury:

Wroczyński Ryszard : Wychowanie poza szkolne. Warszawa 1968

Wroczyński Ryszard : Wychowanie i środowisko. Warszawa 1979

Kamiński Aleksander : Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna. Warszawa 1974

Smarzyński Henryk : Szkoła jako środowisko wychowawcze

Wychowanie i środowisko. Praca zbiorowa pod redakcją Barbary Passini i Tadeusza Pilcha. Warszawa 1979.

Pieter Józef : Środowisko wychowawcze. Katowice 1972.

H. Smarzyński, Szkoła jako środowisko wychowawcze, s. 81

Tamże, s. 81

J. Pieter, Środowisko wychowawcze, Katowice 1972r, s. 86

Tamże, s. 86

A. Kamiński , Funkcje pedagogiki społecznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1974r, s. 45

A. Kamiński , op. cit., s. 46

Praca zbiorowa pod red. B. Passini i T. Pilcha , Wychowanie i środowisko, Warszawa 1979r, s. 39

A. Kamiński , op. cit., s. 126

E. Trempala, Wychowanie osiedlowe w społeczeństwie zurbanizowanym, w: R. Wroczyński , Wychowanie i środowisko, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Warszawa 1979r, s. 224

E. Trempala, op. cit., s. 228

E. Trempala, op. cit., s.232

J. Pieter, op. cit., s.

A. Kamiński, op. cit., s. 132

A. Kamiński, op. cit., s. 280

R. Wroczyński, Wychowanie poza szkołą, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych Warszawa 1968r,

s. 114

1

2

---