POMIAR DYDAKTYCZNY

Pojęcie pomiaru dydaktycznego.

Pomiar dydaktyczny to takie mierzenie i ocenianie dydaktyczne osiągnięć szkolnych w którym poziomowi osiągnięć poznawczych ucznia w zakresie danego programu nauczania jest przyporządkowany symbol określający ten poziom w wybranej skali osiągnięć, a procedura tego przyporządkowania podlega weryfikacji empirycznej.

• Pod pojęciem pomiaru dydaktycznego należy rozumieć również przyporządkowanie symboli (ocen) uczniom w taki sposób, aby relacje między symbolami odpowiadały relacjom między uczniami ze względu na określone osiągnięcia. Zasady przyporządkowania powinny być ustalone i możliwie dokładnie przestrzegane, a proces pomiarowy podlegać powinien obiektywnej kontroli.

• Uporządkowany zbiór wybranych punktów skali, z którymi porównuje się wyniki pomiaru nazywamy układem odniesienia wyników pomiaru.

Pomiar dydaktyczny jest uściślonym sprawdzianem i ocenianiem osiągnięć szkolnych. Obejmuje osiągnięcia poznawcze, uzyskane przez ucznia. Polega na porównaniu wiadomości i umiejętności uczniów z ustaloną normą a w szczególności w wymaganiami programowymi.

Wymagania programowe.

• Wymaganiami programowymi nazywamy osiągnięcia szkolne przewidziane programami kształcenia. Są one opisane w programach i podręcznikach. Na ogół programy szkolne nie precyzują wymagań w pełni. Pozostawiają w tym zakresie wiele nauczycielom, którzy poddają własnej interpretacji zarysowane w programach wymagania. Możliwe są tu dwa podejścia:

- intuicyjne (zazwyczaj przedmioty humanistyczne i artystyczne

• )

- systematyczne (przedmioty matematyczno-przyrodnicze i artystyczne)

Pomiar dydaktyczny jest zazwyczaj skrajnie systematyczny. Składa się z wielu analiz, oszacowań, porównań. Jest procesem, gdyż kolejne jego etapy opierają się na wcześniejszych wynikach.

Etapy pomiaru dydaktycznego.

Proces pomiaru może być w różnym stopniu rozwinięty. Zwykle obejmuje on dziesięć następujących etapów:

1. sformułowanie koncepcji pomiaru (pomiar sprawdzający- czy wymagania programowe są spełnione przez badanych; pomiar różnicujący- wychowanie różnic miedzy badanymi)

2. analiza programu nauczania- jest rozważaniem treści nauczania według celów nauczania, materiałów nauczania i wymagań programowych

3. budowa skali pomiarowej

4. sporządzenie planu testu

5. budowa testu

6. sprawdzenie testu

7. przygotowanie uczniów testowania osiągnięć

8. testowanie osiągnięć uczniów

9. analiza osiągnięć uczniów

10. ocena pomiaru

Pomiar dydaktyczny nie rejestruje bezpośrednio żadnych osiągnięć motywacyjnych jest obojętny na warunki domowe uczniów i trudności z jakimi boryka się szkoła. Nie uwzględnia potrzeb wychowawczych dzieci i młodzieży, zaspakajanych przez nagrody i kary. Jak z tego widać ocena szkolna będąca wynikiem pomiaru dydaktycznego stanowi zaledwie jeden ze składników oceny jaka stosujemy w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Mimo że może to być główny składnik, innych składników nie sposób zlekceważyć zwłaszcza, że dokładność pomiaru dydaktycznego jest ograniczona

.

Właściwości pomiaru dydaktycznego

• Rzetelność Stosowność

• 
  Trafność Normatywność

• Obiektywizm

Rzetelność i stosowność pomiaru składa się na jego trafność, a trafność i normatywność na obiektywizm pomiaru. Obiektywizm mieści w sobie wszystkie pozostałe właściwości pomiaru. Obiektywizm najtrudniej jest oszacować bezpośrednio.

Obiektywizm pomiaru dydaktycznego jest zgodnością jego wyników z rzeczywistym poziomem osiągnięć uczniów. Jest naczelną właściwością pomiaru dydaktycznego, zarazem jednak najtrudniejszą do ustalenia.

W praktyce szkolnej brakiem obiektywizmu, czyli subiektywizmem nazywamy najczęściej stosowanie przez nauczyciela odmiennych wymagań wobec poszczególnych uczniów zwłaszcza pod wpływem emocji a mniej widoczne są systematyczne różnice wymagań między nauczycielami. Obiektywizm w pomiarze jest niezbędną właściwością.

Trafność pomiaru dydaktycznego jest zgodnością jego wyników z innymi miarami osiągnięć uczniów. Miary te nazywane są krytykami.

Rzetelność pomiaru jest zgodnością jego wyników przy powtarzaniu. Powtórzenia muszą być dokonane inną wersją tego samego teksu, tak aby uczniowie nie mogli posłużyć się wiedzą zdobytą w pierwszym tekście. Procent zgodności stopni w dwu pomiarach jest najprostszym wskaźnikiem rzetelności.

Rodzaje pomiarów dydaktycznych.

Według układu odniesienia wyników pomiar dydaktyczny dzielimy na pomiar różnicujący i pomiar sprawdzający.

Pomiar sprawdzający zakłada, że osiągnięcia uczniów porównywane są z wymaganiami programowymi ( standardami edukacyjnymi).

Pomiar różnicujący występuje wtedy, gdy wynikowi ucznia odpowiada pewna wartość w skali pomiarowej, pozwalająca na porównanie jego wyniku z wynikami innych uczniów danej populacji szkolnej.

Cele pomiaru.

a) sprawdzającego

• ustalenie, w jakim stopniu uczeń spełnia wymagania programowe z danego zakresu treści nauczania

b) różnicującego

• ustalenie w oparciu o wymagania programowe, jaka pozycję zajmuje uczeń ( klasa, szkoła, region ) w badanej próbie.

Wszelkie kształcenie ukierunkowane jest na cele. Cel kształcenia jest określony jako zamierzony wynik ucznia i nauczania, a metody i organizacja pracy nauczyciela są podporządkowane tak rozumianym sprecyzowanym celom. Inaczej mówiąc, są to zamierzone właściwości uczniów, wyrażające się opanowaniem przez nich określonych czynności.

Cele ogólne - wskazują kierunki dążeń pedagogicznych.  

Cele operacyjne - stanowią opis wyników, które mają być uzyskane, są formułowane jako zamierzone osiągnięcia uczniów.

Rodzaj celów	Zalety	Wady
Cele ogólne	bogactwo znaczeniowe akcentowanie ważnych wartości perswazyjność zwięzłość	wieloznaczność, nieokreśloność deklaratywność niejasny adresat
Cele operacyjne	jednoznaczne wskazują sposób zademonstrowania, iż cel został osiągnięty odnoszą się wprost do ucznia mobilizują ucznia i nauczyciela	względne ubóstwo znaczenia rozłączenie poznania i motywacji poszanowanie przedmiotu pracochłonność

Hierarchiczną klasyfikację celów nazywamy taksonomią celów nauczania (gr. taksis - porządek, nomos - prawo) podkreśla, iż kategorie celów są w pewien sposób uporządkowane. Taksonomia celów polega na tym, że wyższe kategorie mieszczą w sobie kategorie niższe, a więc osiągnięcie celu wyższego mówi nam, że niższy został osiągnięty.  

Taksonomia celów kształcenia ABC obejmuje dwa poziomy celów:

,,wiadomości” i ,,umiejętności”,

a na każdym z tych poziomów - po dwie kategorie.

Specyficzne cechy pomiaru dydaktycznego

.

1. sprawdzającego

• wymaga dokładnego opisu czynności ucznia, które mają być mierzone po zrealizowaniu

tematu

• zadania reprezentują wymagania programowe z danego zakresu materiału nauczania

• dążymy do tego, aby poziom wymagań zbliżał się do pełnego opanowania treści

programowych

• obejmuje wąskie zakresy treści programu, najlepiej pojedyncze działy

b)

3. różnicującego

• dotyczy reprezentacji czynności, które uczeń powinien opanować

• zadania są tak dobrane, aby różnicowały badanych uczniów w zakresie danych osiągnięć

• brak założeń dotyczących poziomu osiągnięć uczniów

• obejmuje program jednego roku lub całego kursu przedmiotu nauczania

Interpretowanie wyników pomiaru.

1. sprawdzającego

• za poprawne rozwiązanie zadania uczeń może otrzymać 1 lub więcej punktów; za brak rozwiązania - 0 punktów

• zadania bardzo łatwe i zadania bardzo trudne nie są odrzucane z testu, jeśli mierzą ważne z punktu widzenia celów pomiaru zakresy treści nauczania

• umożliwia jakościową interpretację osiągnięć każdego badanego ucznia

• punktem odniesienia wyników ucznia jest program nauczania z danego zakresu i sposób jego realizacji

• uczeń uzyskuje pozytywną ocenę, jeśli spełnia wymagania programowe co najmniej na pierwszy pozytywny stopień

• nie jest potrzebna znajomość rozkładu wyników testowania do oceny poszczególnych uczniów

b)

3. różnicującego

• za poprawne rozwiązanie zadania uczeń otrzymuje 1 punkt; za brak rozwiązania - 0 - punktów

• zadania bardzo łatwe i zadania bardzo trudne zostają wyeliminowane z testu w fazie standaryzacji jako te, które nic lub niewiele wnoszą z punktu różnicowania wyników poszczególnych uczniów,

• wyniki poszczególnych uczniów są porównywane z osiągnięciami uczniów w badanej populacj

i

• wynik ucznia nie daje podstaw do twierdzenia, że spełnił on wymagania programowe, można natomiast powiedzieć, jaka jest jego pozycja w stosunku do innych, którzy byli badani tym testem

• niezbędne są założenia dotyczące rozkładu wyników testowania, aby można było dokonać porównywania osiągnięć uczniów

Wykorzystanie danego rodzaju pomiaru przez.

Pomiar sprawdzający	Pomiar różnicujący
uczniów i ich rodziców nauczycieli przedmiotu dyrektorów szkół doradców metodycznych	kuratoria komisje programowe pracowników naukowych instytucje zajmujące się badaniem programów nauczania, dydaktyką, osiągnięciami uczniów komisje konkursowe

---