on ZATWIERDZAM: DOWÓDCA KOMPANII	ZEZWALAM NA KORZYSTANIE
		ROK SZKOLENIA	STOPIEŃ, NAZWISKO	DATA	PODPIS

PLAN KONSPEKT

TEMAT: Zasady strzelania do niskolecących celów powietrznych.

CEL: Uczyć szkolonych zasad zwalczania niskolecących celów powietrznych.

Kształtować prawidłowe nawyki zakresu powszechnej obrony przeciwlotniczej.

Doskonalić wcześniej poznane wiadomości z zakresu i obowiązków powszechnej obrony przeciwlotniczej.

METODA: Wykład.

CZAS: 2 x 40 minut.

MIEJSCE: Sala wykładowa.

ZAGADNIENIA:

1. Ogólne zasady zwalczania niskolecących celów powietrznych.

2. Zasady strzelania do desantu spadochronowego.

3. Zasady strzelania z broni strzeleckiej do samolotów bezpilotowych i śmigłowców.

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE:

W ramach przygotowania się do zajęć zapoznaję się z programem szkolenia, wskazówkami metodycznymi oraz studiuje odpowiednią literaturę.

Następnie uczestniczę w instruktażu prowadzonym przez przełożonego.

W dalszej części opracowuje plan konspekt do przeprowadzenia zajęć.

Zajęcia rozpoczynam od sprawdzenia obecności, podaję temat, cel i organizacje zajęć.

LITERATURA:

1. ”Podręcznik podoficera wojsk obrony przeciwlotniczej”.

2. ”Taktyka wojsk obrony przeciwlotniczej”.

3. ”Powszechna obrona przeciwlotnicza wojsk”.

Lp.	Czas	Zagadnienia
1. 2. 3.	10 min. 65 min. 5min.	Część wstępna. Część główna. Ogólne zasady zwalczania niskolecących celów powietrznych. b) Zasady strzelania do desantu spadochronowego. c) Zasady strzelania z broni strzeleckiej do samolotów bezpilotowych i śmigłowców. Zakończenie zajęć.

Plan Zajęć i Główne Zagadnienia

Plan Zajęć

Lp.	Zagadnienia Czas	Treść zagadnienia	Wskazówki organizacyjno- metodyczne.
1.	Część wstępna 10 minut	1.Przyjęcie meldunku od dowódcy drużyny o gotowości do zajęć. 2.Sprawdzenie wyglądu wewnętrznego. 3.Sprawdzenie obecności. 4.Nawiązanie do tematu poprzednich zajęć. 5.Zadaję pytania kontrolne: Co to jest obrona przeciwlotnicza? W co powinien być wyposażony POPiS? Co należy do obowiązków obserwatora na POPiS? 6.Oceniam stopień przygotowania się plutonu do zajęć. 7.Podaję cel i temat zajęć. 8.Zakańczam część wstępną i przechodzę do części głównej.	Dowódca 1-szej drużyny składa meldunek, pozostali wykonują jego polecenia. Na zadane pytanie odpowiada wyznaczony żołnierz lub chętny.

Lp.	Zagadnienia Czas	Treść zagadnienia	Wskazówki organizacyjno- metodyczne.
2.	Część główna 65 min. A. Ogólne zasady zwalczania niskolecących celów powietrznych. B. Zasady strzelania do desantu spadochronowego. C. Zasady strzelania z broni strzeleckiej do samolotów bezpilotowych i śmigłowców.	Prowadzenie ognia do przeciwnika powietrznego z etatowej broni pododdziału organizuje się na zasadzie samoobrony przed atakiem z powietrza i używa się do tego celu wydzielony pododdział, któremu wcześniej wyznacza się odpowiednie zadania ogniowe. Jest to z reguły pododdział nie będący bezpośrednio zaangażowany w walkę z przeciwnikiem naziemnym, niemniej jednak otwarcie ognia przez pododdział dyżurny jest niejako hasłem do włączenia się do walki z celem powietrznym przez pozostałe siły oddziału. Oczywiście włączają się do walki tylko ci, którzy nie są zaangażowani w walce z przeciwnikiem naziemnym. Zwalczanie celów powietrznych z broni strzeleckiej prowadzi się na wysokość ich lotu do 500 m, a z broni pokładowej wozów bojowych w granicach jej zasięgu. W granicach skutecznej odległości strzelania ogień prowadzi się tylko do celów zbliżających się. Wartość nastawy celownika broni strzeleckiej zależna jest od wielu czynników, w głównej mierze od odległości strzelania i określa się ją w podziałkach celownika odpowiednio dla każdego rodzaju broni. Najskuteczniejszym ogniem broni strzeleckiej do nisko lecących celów powietrznych przeciwnika jest ogień seryjny prowadzony równocześnie przez pododdział dyżurny na komendę swego dowódcy, mającego prawo wydawania stosownej decyzji otwarcia ognia. Dotyczy to dowódcy plutonu i wzwyż. Znajomość zasad identyfikacji celów powietrznych obowiązuje wszystkich dowódców, gdyż ponoszą oni odpowiedzialność za ostrzelanie własnych statków powietrznych. Do celów powietrznych strzela się pociskami przeciwpancerno-zapalającymi. Celowym jest, więc aby wszyscy żołnierze pododdziału dyżurnego posiadali jeden magazynek lub w przypadku obsługi km PKS taśmę (250 nb) załadowane w/w amunicją z przeznaczeniem zwalczania celów powietrznych o użyciu, którego decyduje dowódca pododdziału. Zważywszy, że do zwalczania celów powietrznych postawa strzelecka powinna zapewniać dobre oparcie i możliwość obracania się strzelającego (w przypadku strzelania zaporą prostopadłą) najdogodniej jest strzelać z transzei, okopów, lejów, rowów, z zakrycia, w postawie strzeleckiej siedzącej, leżącej, klęczącej lub stojącej. Każdorazowo jednak o postawie decyduje sam strzelający pamiętając jednak zawsze o warunkach bezpieczeństwa. W razie strzelania z samochodu czy wozu bojowego w ruchu jako podpórki wykorzystuje się ściany skrzyni ładunkowej samochodu, burty wozu bojowego lub dach kabiny kierowcy. W zależności od rodzaju celu powietrznego oraz jego prędkości rozróżniamy cztery rodzaje strzelań do: śmigłowców i samolotów bezpilotowych; samolotów odrzutowych; samolotów nurkujących na strzelającego; desantu spadochronowego. Strzelanie z broni strzeleckiej, nie mającej celowników przeciwlotniczych, do celów powietrznych - samolotów, helikopterów i spadochroniarzy - prowadzi się na odległość do 500 m. - z celownikiem 3 a na odległości powyżej 500 m. - z celownikiem 5. Podczas strzelania z km PK (PKS i kbw SWD) - z celownikiem 4 lub S. Tłumaczy się to tym, że cele powietrzne ukazują się pod dużymi kątami położenia celu, ze zwiększeniem których część wznosząca toru pocisku wydłuża się, wskutek czego tor pocisku staje się bardziej płaski. Podczas strzelania do samolotów nurkujących lub odlatujących po nurkowaniu, gdy linia celowania i kierunek lotu pocisku pokrywa się z kierunkiem samolotu, wyprzedzenia się nie bierze. Przy wszystkich innych kierunkach lotu samolotu należy stosować wyprzedzenie według ogólnych zasad strzelania do celów ruchomych. Wyprzedzenie bierze się zwykle w widocznych rozmiarach sylwetki (kadłuba) samolotu niezależnie od kierunku jego lotu. Punkt celowania w widocznych sylwetkach przenosi się w kierunku lotu samolotu licząc od jego dzioba, gdyż aby skutecznie razić samolot, średni tor pocisku musi przechodzić przez przednią (najbardziej wrażliwą) część samolotu. W zależności od rodzaju celu, prędkości i sposobu poruszania się wozu bojowego oraz sposobu strzelania ogień prowadzi się krótkimi lub długimi seriami oraz ogniem ciągłym. Na zasadzie samoobrony wojsk do walki ze środkami napadu powietrznego przeciwnika wykorzystuje się również inne środki ogniowe jak broń pokładowa czołgów, przeciwpancerne pociski kierowane bwp i różnego typu środki artyleryjskie. Pamiętać jednak należy, że działanie tych środków ogniowych w celu zwalczania celów powietrznych może mieć charakter wymuszony, a tylko w wyjątkowych wypadkach być przygotowane zawczasu. Przykładowo w wypadku niespodziewanego ataku śmigłowców określa się do nich odległość na oko, wybiera się nabój z wcześniej nastawionym zapalnikiem i prowadzi się ogień na komendę dowódcy wozu. W wypadku braku amunicji z zapalnikiem czasowym ogień prowadzi się granatami odłamkowymi. Pododdział może być zawczasu wyznaczony do walki ze śmigłowcami przeciwnika, wówczas zajmuje on nakazaną rubież i przygotowuje strzelanie na określone rubieże i kierunki. W tym celu: określa się w terenie rubież (rubieże) prawdopodobnego ataku śmigłowców i dokładną odległość do nich; precyzuje się zasady wyboru celu z grupy śmigłowców; ustawia się odpowiednie wartości celownika i naprowadza armaty na prawdopodobny kierunek; nastawia się odpowiednie wartości zapalnika; ładuje się armaty; załogi (obsługi) znajdują się na swoich miejscach; prowadzi się okrężne wykrywanie śmigłowców ze szczególnym uwzględnieniem kierunku spodziewanego ataku. Po wykryciu i rozpoznaniu celu ogień otwiera się na komendę dowódcy odpowiedniego szczebla (wozu, plutonu) i prowadzi z maksymalnym natężeniem. Strzelanie z broni strzeleckiej do desantu spadochronowego prowadzi się z nastawą celownika 3, a do otwarcia ognia podaje się komendę np.: „DO SPADOCHRONIARZY, DWIE FIGURY - OGNIA”. W tym przypadku punkt celowania określony jako środek skoczka przesuwa się wzdłuż kierunku jego opadania. Rys. Strzelanie do desantu powietrznego Wielkość wyprzedzenia dla wszystkich rodzajów broni pododdziałów piechoty z niewielkim uproszczeniem przyjmuje się następująco: podczas strzelania na odległość do 200 m - 0,5 sylwetki na każde 100 m strzelania; podczas strzelania na odległość ponad 200 m - jedną sylwetkę na każde 100 m odległość do celu. Wyprzedzenie podczas strzelania do opadających spadochroniarzy określa się według ogólnych zasad strzelania do celów ruchomych. Za prędkość opadania celu przyjmuje się 6 m/s, a czas lotu pocisku określa się według tabel strzelniczych. Wyprzedzenie bierze się zgodnie z ruchem opadania spadochroniarza w widocznych rozmiarach celu w wysokości. Za wysokość opadającego spadochroniarza przyjmuje się 1,5 m. Wyprzedzenie liczy się od pasa figury spadochroniarza. Zwalczanie desantu z broni pokładowej wozów bojowych, można prowadzić na postoju, w czasie krótkich przystanków lub w czasie jazdy. Ogień prowadzi działonowy operator broni pokładowej, który w zależności od prędkości celu, warunków atmosferycznych i aktualnej sytuacji bojowej stosować może następujące sposoby strzelania: ogień towarzyszący; ogień według smug pocisków; ogień zaporowy. Śmigłowce i samoloty bezpilotowe zwalcza się strzelając z broni strzeleckiej z uwzględnieniem wyprzedzenia w sylwetkach celu lub wartościach kątowych, gdy cel leci defilująco oraz zaporami ogniowymi czy też z podniesionym celownikiem, gdy cel leci na strzelającego. Zasady strzelania do tych celów polegają głównie na właściwym doborze odpowiedniej nastawy celownika i określeniu wyprzedzenia liniowego - wyrażonego w sylwetkach śmigłowca - oraz kątowego podczas strzelań do samolotów bezpilotowych. Wyprzedzenie uwzględnia się przez wysunięcie punktu celowania przed cel o odpowiednią liczbę sylwetek w kierunku lotu, natomiast strzelając do samolotów bezpilotowych wyprzedzenie uwzględnia się przez wysunięcie punktu celowania przed samolot o odpowiedni kąt wyprzedzenia w sylwetkach celu i nastawy celownika, które strzelający powinien uwzględnić w czasie strzelania określają instrukcje danej broni. Co się więc z tym wiąże, pododdziały przeznaczone do zwalczania celów powietrznych powinny być w gotowości do natychmiastowego otwarcia ognia, a co za tym idzie, mieć celowniki nastawione przed strzelaniem, a broń z dołączonym magazynkiem załadowanym odpowiednią amunicją i zabezpieczoną. W celu ułatwienia praktycznego ostrzelania celów powietrznych w pododdziałach dla wszystkich rodzajów broni zastosowano uproszczone metody stosowania wyprzedzeń, które w praktyce można przyjąć następująco: do śmigłowców i samolotów tłokowych: podczas strzelania na odległość do 500 m, tyle sylwetek ile wynosi odległość strzelania w setkach metrów; podczas strzelania na odległość ponad 500 m, tyle sylwetek ile wynosi odległość strzelania w setkach metrów razy 1,5; do samolotów bezpilotowych: podczas strzelania na odległość do 500 m 5-6^0; podczas strzelania na odległość ponad 500 m 8-10^0. W związku z powyższym zarówno żołnierze jak i dowódcy powinni umieć uwzględniać wyprzedzenie w sylwetkach celu oraz w najprostszy sposób określić i uwzględnić wyprzedzenie w wartościach kątowych. Rys. Wartości wyprzedzeń Praktyczna realizacja wyprzedzenia podczas strzelania do celów powietrznych przedstawia się następująco: po uwzględnieniu wyprzedzenia linię celowania przesuwa się równomiernie przed sylwetkę samolotu do momentu oddania pierwszej serii. Z chwilą otwarcia ognia celowanie należy prowadzić za pomocą przyrządów celowniczych, a ogień korygować na podstawie obserwacji torów pocisków, natomiast, gdy cel minie przewidziany punkt wyprzedzony, należy zmienić punkt celowania. Pamiętać również należy aby tory pocisków układały się nieco przed i powyżej lecącego celu powietrznego. Ogień do celu otwiera się na komendę dowódcy i prowadzi seriami po 5-10 strzałów w serii, a w momencie zbliżania się celu do widocznych torów pocisków prowadzi się ogień ciągły. Do otwarcia ognia dowódca podaje komendę: „DO ŚMIGŁOWCA Z PRAWEJ (z lewej, z przodu) 5 SYLWETEK - OGNIA lub DO SAMOLOTU Z PRAWEJ (z lewej, z przodu) 5 STOPNI - OGNIA”. Pamiętać również należy, że do celów powietrznych lecących z prędkością nie przekraczającą 250 km/godz., których kąt kursu przebiega na tzw. „strzelającego”, strzela się z podniesionym ramieniem celownika. Na komendę dowódcy pododdziału podnosi się ramię celownika i ustawia je w pozycji pionowej, a następnie celuje na ogólnych zasadach w przednią część kadłuba statku powietrznego. Czynności te wykonuje się na komendę: „DO ŚMIGŁOWCA, CELOWNIK PODNIEŚĆ - OGNIA”. Jeśli zaś prędkość celu wynosi ponad 250 km/godz., których kurs przebiega na strzelającego, prowadzi się ogień zaporowy i tak w zależności od odległości na jakiej znajduje się cel wykonuje się zaporę pionową lub zaporę pochyłą. Jeżeli odległość wykrycia celu jest większa niż 2500 m wykonuje się zaporę ogniową pochyłą ,natomiast jeśli odległość wykrycia nie przekracza 2500 m wówczas - pionową zaporę ogniową. Samoloty odrzutowe, których prędkość przelotowa jest duża, wyprzedzenie powinno być również bardzo duże, a co za tym idzie prowadzenie ognia do nich ze stosowaniem tychże jest niemożliwe. W związku z powyższym strzelanie do szybko lecących celów powietrznych na małej wysokości prowadzi się ogniem zaporowym, polegającym na postawieniu przez pododdział dyżurny zapory ogniowej (pionowej lub poziomej) na prawdopodobnym kursie celu jednocześnie całym pododdziałem (plutonem, kompanią). W zależności od odległości od odległości wykrycia celu i jego kursu wykonuje się następujące rodzaje zapór ogniowych: pionowa; pochyła; prostopadła. Pionową zaporę ogniową wykonuje się wówczas, gdy odległość wykrycia celu jest mniejsza niż 2500 m, jego kurs przechodzi nad ugrupowaniem pododdziału (kurs „ZERO”) . Na komendę dowódcy: Uwaga pluton (kompania) „DO SAMOLOTU, PIONOWA - OGNIA” żołnierze ustawiają broń pionowo i wszyscy jednocześnie otwierają ogień. Komenda do otwarcia ognia powinna być wydana gdy cel znajduje się w odległości około 700 m od strzelających. Rys. Pionowa zapora ogniowa Pochyłą zaporę ogniową stosuje się w przypadku, gdy odległość do celu jest większa niż 2500 m , jego kurs przechodzi nad ugrupowaniem pododdziału, wówczas to żołnierze ustawiają broń pod kątem zbliżonym do 45^0w stosunku do poziomu i otwierają ogień w kierunku zbliżającego się celu na komendę dowódcy: Uwaga pluton (kompania) „DO SAMOLOTU, POCHYŁA - OGNIA”. Komenda „OGNIA” powinna być podana w momencie, gdy cel znajduje się około 1000 m od strzelającego pododdziału. Rys. Pochyła zapora ogniowa W obu przypadkach ogień prowadzony jest do momentu podania komendy o jego przerwaniu przez dowódcę lub wyczerpaniu się amunicji w magazynkach. Pamiętać jednak trzeba aby zachować niezbędne warunki bezpieczeństwa utrzymując odległość między żołnierzami min. 3-4 kroki. Prostopadłą zaporę ogniową stosuje się, gdy kurs samolotu przechodzi w pewnej odległości nad ugrupowaniem pododdziału. W ten sam sposób zwalcza się samoloty nurkujące na sąsiedni pododdział lub obiekt, położony w odległości do 500 m. Postawienie prostopadłej zapory ogniowej polega na prowadzeniu ognia do punktu na kursie celu określonego przez obrót broni o około 60^0 w kierunku lotu celu. Praktycznie odbywa się to w sposób następujący - po wskazaniu samolotu przez dowódcę żołnierz celują do niego, a następnie na jego komendę „OGNIA” szybko przesuwają punkt celowania (wykonują zwrot) przed cel o ok. 60^0i prowadzą ogień. W celu wykonania zapory prostopadłej podaje się komendę : Uwaga pluton „DO SAMOLOTU, PROSTOPADŁA - OGNIA”. Rys. Prostopadła zapora ogniowa Samoloty atakujące pododdział z lotu nurkowego zwalcza się ogniem zaporowym na komendę dowódcy pododdziału celując w przednią część kadłuba samolotu. Ogień otwiera się na komendę: Uwaga pluton (kompania) „DO NURKUJĄCEGO - OGNIA” w momencie wejścia samolotu w lot nurkowy i prowadzi z maksymalnym natężeniem przez cały czas nurkowania, według celownika ustawionego uprzednio.	Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Sporządzają szkic rysunku. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Sporządzają szkic rysunku. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Sporządzają szkic rysunku. Sporządzają szkic rysunku. Uważnie słuchają, obserwują, sporządzają notatki. Sporządzają szkic rysunku.
3.	Zakończenie zajęć 5 minut	omawiam zajęcia; wskazuję najlepiej ćwiczących; stawiam zadania na samokształcenie; podaje temat i termin kolejnych ćwiczeń.	Dowódca 1 drużyny jest odpowiedzialny za pozostawienie porządku na sali wykładowej po zakończeniu zajęć.

OPRACOWAŁ

punkt celowania i strzelania

kierunek

opadania

wyprzedzenie

A_s

A_w

Ps≈700 m

kurs celu

rzut kursu celu na poziom

Seria pocisków

plutonu (kompanii)

A_w

A_s

0

D_s≈1000 m

0

wykrycie (rozpoznanie) celu

A_w

A_s

linia celowania

60⁰

0

---