Choroby wysypkowe.

Odra (morbilli).

Jest chorobą ostrą, przebiega z gorączką i wysypką. Wywołana przez RNA wirusa z rodziny paramyxoviridae. Objęta obowiązkiem izolacji, hospitalizacji - nie, ale następstwa - obowiązek hospitalizacji.Zakażenie drogą kropelkową, źródłem zakażenia jest człowiek chory, okres wylęgania 9-11 dni.

Okresy choroby:

I okres - nieżytowy (3-4 dni)

objawy: suchy, bolesny, męczący kaszel, wysoka gorączka, nieżyt błony śluzowej nosa, zapalenie spojówek, światłowstręt, łzawienie.

Pod koniec tego okresu na wewnętrznej stronie polików pojawiają się tzw. plamki Koplika - białe plamki, w skupiskach po kilkadziesiąt (objaw patognomiczny), nie ma pacjent przez nie dolegliwości. Znikają w ciągu pierwszych 24 godzin trwania II okresu.

II okres - wysypkowy (3-5 dni)

obniża się temp. ciała, poprawa samopoczucia, wilgotny kaszel z odksztuszaniem wydzieliny.

Wysypka:

• gruboplamistogrudkowa

• jasnoróżowa Ⴎ żywoczerwonaႮ brunatna

• zlewająca się ze sobą

• ma charakter zstępujący (od twarzy ku tułowiowi i kończynom), ustępuje w tej samej kolejności co się pojawia, nie swędzi

• po ustąpieniu jest drobnootrębiaste łuszczenie naskórka (w tej samej kolejności)

• brunatne przebarwienia = skóra lamparcia

Z w/w objawów powstaje charakterystyczny objaw: wyraz buzi zapłakanego dziecka.

III okres - zdrowienia

nie wymaga leczenia, następuje samowyleczenie (leki przeciwgorączkowe i przeciwkaszlowe), wymaga izolacji.

Najwyższa zakaźność w I i początku II okresu (okres nieżytowy i 3 dni wysypki).

Powikłania:

1. wczesne

• układ oddechowy -

1. zapalenie śródmiąższowe płuc pierwotne (wywołane przez wirusa odry)

2. zapalenie płuc wtórne - wtórne nadkażenie bakteryjne (pod koniec II okresu)

3. podgłośniowe zapalenie krtani - szczekający kaszel, duszność

4. zapalenie zatok obocznych nosa i ucha środkowego

2. odrowe zapalenie mózgu

3. ukł. pokarmowy - zapalenie wątroby, zap. żołądkowo-jelitowe

późne

• powolne stwardniające zapalenie istoty białej mózgu - 4-5 lat po odrze. Wywołane przez mutanta wirusa odry. Jest śmiertelne, średnie przeżycie - 0,5-1,5 roku. Objawy: nieprawidłowy zapis EEG, wysokie miano przeciwciał w PMR, wytrącanie złota z PMR.

• stwardnienie rozsiane

Profilaktyka:

1. czynna

Obowiązkowe szczepienia: 1-sza dawka przed ukończeniem 2rż, 2-ga dawka po 6rż

Są to szczepionki monowalentne, zawierające żywe atenuowane wirusy (bezpłatne).

Są również płatne szczepionki poliwalentne - razem na odre, świnke, różyczkę.

2. bierna

Podawanie gotowych przeciwciał - ၧ-globuliny domięśniowo. Podajemy osobom, które nie chorowały na odrę a miały kontakt z osobą chorującą. Stosuje się je w ciągu 72 h od kontaktu z osobą chorą.

Różyczka (rubella).

Łagodna choroba wieku dziecięcego. Wywołana przez RNA wirusa z rodziny togawirusów. Zakażenie na drodze kropelkowej od człowieka chorego. Okres wylęgania od 14-21 dni. Obowiązkowa izolacja, hospitalizacja obowiązkowa tylko w przypadku powikłań.

Przebieg:

Może wystąpić gorączka, nieżyt błony śluzowej nosa, złe samopoczucie, bóle mięśniowo-stawowe, bóle głowy, ale często bez tych objawów od razu pojawia się wysypka. Powiększone węzły chłonne karkowe, powiększona śledziona. W jamie ustnej zmiany nieżytowe i czerwone plamki Folsamiera.

Wysypka:

• średnioplamistogrudkowa,

• różowa / jasnoczerwona,

• występuje na całym ciele (najpierw na twarzy, potem reszta ciała),

• zlewa się - głównie na szyi, mniej na tułowiu,

• utrzymuje się od kilku godzin do 7-9 dni,

• ustępuje bez pozostawienia śladów,

• nie swędzi, nie boli, nie piecze,

Choroba ulega samowyleczeniu.

Powikłania - są rzadkie:

1. nabyte

• różyczkowe zapalenie mózgu

• skaza krwotoczna małopłytkowa.

2. wrodzone

Wirus różyczki jest bardzo groźny w I trymestrze ciąży, wywołuje:

• poronienia

• poród przedwczesny

• zespół różyczki wrodzonej - zajmuje układ kostny, sercowo-naczyniowy (DIC), stawy, skóra, wzrok. Noworodki giną w ciągu 24-48h od porodu. Gdy jednak uda im się przeżyć to są bardzo zakaźne dla osób z otoczenia przez 6 miesięcy.

U kobiet w ciąży pobieramy krew na obecność przeciwciał klasy IgG i IgM.

• Gdy są obecne w klasie IgG to znaczy że kiedyś kobieta chorowała i teraz te

przeciwciała chronią kobietę i płód.

• Gdy są w klasie IgM to jest to świeże zakażenie - w większości przypadków płód ulega zakażeniu.

• Brak jakichkolwiek przeciwciał to podajemy gotowe w ciągu 72h od kontaktu z osobą chorą.

Profilaktyka:

1. czynna

szczepienia obowiązkowe dla kobiet po ukończeniu 12 roku życia (mężczyźni NIE) - monowalentne, żywe, atenuowane wirusy

2. bierna

swoiście immunizowane immunoglobuliny do 72h od kontaktu

Brak leczenia przyczynowego.

Ospa wietrzna (varicella). = wiatrówka

Wywołują ją DNA wirusy z rodziny herpes. Po infekcji pierwotnej bytują w zwojach nerwowych, gdy spada (Ⴏ) odporność to uaktywnia się i wywołuje półpaśca.

Ospa wietrzna.

Obowiązkowa izolacja, hospitalizacja - przy powikłaniach. Zakażenie drogą kropelkową i przez przedmioty (kontakt bezpośredni). Okres wylęgania od 14-21 dni. Wnika przez błonę śluzową dróg oddechowych, szerzy się drogą krwionośną.

Początek:

wysoka gorączka, brak łaknienia, bóle głowy, po 2-3 dniach zmiany skórne - drobnogrudkowa wysypka (rush) utrzymująca się 1-2 doby, po niej występuje typowa wysypka.

Cechy wysypki:

• ma charakter dośrodkowy

• zajmuje twarz, tułów, kończyny do łokci i kolan (poniżej jest b. mało)

• nie zlewa się

• zajmuje skórę owłosioną i błony śluzowe

• pojawia się rzutami, obserwujemy jej wszystkie stadia (polimorfizm): plamkaႮ grudkaႮ pęcherzyk (wypełniony przejrzystym płynem surowiczym)Ⴎ krostkaႮ strupekႮ blizenka

• po ustąpieniu nie pozostawia trwałych śladów

• swędzi !!!

Leczenie - objawowe:

• leki przeciwgorączkowe

• l. uszczelniające naczynia

• papki z cynkiem, mentolem, anastezyną, talkiem

Profilaktyka:

1. czynna

Szczepionka przeciw ospie wietrznej - Varilrix - żywe, atenuowane wirusy ospy. Podajemy dla:

• dzieci od 9 miesiąca życia i dorosłych do 12 roku ż. - 1 dawka

• dorosłych powyżej 12 roku życia - 2 dawki w 6-cio tygodniowym odstępie

Szczególnie zalecana dla:

• leczonych na białaczki w okresie remisji

• przed wykonaniem przeszczepu narządu

• bierna

Hiperimmunizowane swoiście immunoglobuliny (Varitec) - podajemy osobom z zaburzeniami immunologicznymi, które miały kontakt z osobą chorującą na ospę wietrzną lub półpasiec.

Powikłania:

• zapalenie móżdżku pierwotne, zap. rdzenia

• zapalenia płuc - z ich powodu umiera ok. 30% noworodków

pierwotne - wirus odry

wtórne - bakteryjne

• posocznica

• ropnie, czyraki, zapalenia spojówek z możliwością zajęcia rogówek i ślepotą

U pacjentów z zaburzeniami immunologicznymi wystąpienie objawów ospy wietrznej jest wskazaniem do podania leków przeciwwirusowych (acyklowir). Innymi wskazaniami są: zapalenie różyczkowe spojówki, rogówki, pierwotne zapalenie płuc.

Różnicowanie:

• z opryszczką - pęcherzyki są drobniejsze

• z chorobami alergicznymi

• z ukąszeniem owadów

• z półpaścem rozsianym - zapytać czy chorował na ospę

Półpasiec (herpes zoster).

Dotyczy zwykle dorosłych.

Przebieg:

Najpierw pojawia się żywa bolesność, a następnie w tym miejscu pojawiają się zmiany skórne (zmiany w obrębie skóry unerwionej przez chorobowo zmieniony nerw), którym towarzyszy wysoka gorączka, bóle głowy.

Cechy wysypki:

• pęcherze mniejsze niż w ospie wietrznej (treść surowicza lub krwista)

• układają się kółkowato, w wianuszki

• układają się linijnie wzdłuż przebiegu nerwów

• zajmują jedną połowę ciała pacjenta

• wrażliwe na promieniowanie słoneczne - po ustąpieniu zostają przebarwienia

Leczenie:

1. półpasiec zwykły - objawowe (l. przeciwbólowe, środki odkażające)

2. p. oczny - przeciwwirusowe (acyklowir 800mg co 6-8h p.o. )

3. p. u osób z zab. immunologicznymi - przeciwwirusowe

Opryszczka pospolita (herpes simplex).

Wywoływana przez DNA wirusy z rodziny herpes typ I i typ II.

• typ I - zakażenie powyżej pasa, drogą kropelkową, dotyczy dzieci

• typ II - poniżej pasa, zakażenie na drodze płciowej, dotyczy dorosłych

Zakażenie pierwotne:

• gorączka, rozbicie, bóle mięśniowe, złe samopoczucie

• zmiany skórne

Po ustąpieniu objawów choroby wirus bytuje w zwojach nerwowych, gdy dochodzi do Ⴏ odporności to uaktywnia się i ponownie powoduje opryszczkę - mniej groźną niż pierwotna.

Typ I (HSV-1) Zmiany skórne: szczypią, pieką, układają się w wianuszki, występują najczęściej na granicy czerwieni wargowej i skóry.

Leczenie -

objawowe, ale także acyklowir (szybko wirus mutuje i staje się oporny).

Typ II (HSV-2) Gdy pojawia się przed porodem to grozi zakażeniem noworodka (kontakt ze zmienioną chorobowo skórą matki). Wirus ma powinowactwo do CUN - źle rokuje u noworodków, jest to wskazanie do cięcia cesarskiego.

Płonica (scarlatina).

Wywołują ją paciorkowce ၢ-hemolizujące grupy A. Pełne objawy występują u osób wrażliwych na jad erytrogenny paciorkowców (ich toksyna).

Zakażenie drogą kropelkową, okres wylęgania od 1-3 dni.

Początek:

• objawy nieżytu żołądkowo-jelitowego <I okres>(nudności, wymioty, bóle brzucha)

• po 2-3 dniach pojawia <II okres>się gorączka oraz

• wysypka skórna

• zmiany w gardle

Cechy wysypki:

• drobnogrudkowoplamista

• zlewająca się ze sobą

• przy dotknięciu rozsypana kasza manna

• zajmuje całe ciało z wyjątkiem trójkąta Fiłatowa (trójkąt bródkowo- nosowy)

• nie swędzi

• po ustąpieniu następuje grubopłatowe złuszczenie naskórka na tułowiu, a następnie na kończynach

• w miejscach bardziej ucieplonych (zgięcia łokciowe, kolanowe, doły pachowe) występuje objaw Pastii - linijne wybroczyny - uszkodzenie śródbłonka naczyń przez toksyny paciorkowców (bez zaburzeń krzepnięcia)

• malinowy język (początkowo obłożony) z obnażonymi brodawkami

• żółte podłoże przy ucisku już po ustąpieniu wysypki

Zawsze przebiega z anginą - przekrwione, żywoczerwone śluzówki jamy ustnej.

Leczenie:

Lekiem z wyboru jest penicylina (najlepszym) - przez 7-9 dni w ostrej fazie, następnie kontynuujemy debecyliną aż Ⴏ wskaźniki ostrej fazy zapalnej.

Gdy chory jest uczulony na penicyliny to dajemy cefalosporyny lub makrolidy.

Zakaźny jest chory, ozdrowiały i nosiciel.

Powikłania:

• wczesne - zajęcie różnych narządów

• późne - kłębkowe zapalenie nerek i gorączka reumatyczna

Ospa prawdziwa.

Przenoszona drogą kropelkową.

Wykwity:

• pęcherzyki pojawiające się jednocześnie (brak polimorfizmu) - w jednym czasie wszystkie są w jednym stadium,

• dużo na częściach odsiebnych kończyn

Towarzyszy wysoka gorączka - 39ႰC, ciężki stan.

Brak leku przyczynowego !

Szczepienia były obowiązkowe do 1980r.

Choroby o wysypce pęcherzykowej: ospa, ospa prawdziwa, półpasiec.Choroby o wysypce plamistogrudkowej: odra, różyczka, płonica.

Wielkość plam: największe w odrze, potem różyczce, następnie w płonicy.

4

---